آیا رافائل گروسی با دست پُر ایران را ترک کرد؟

مهسا مژدهی: رافائل گروسی روز گذشته به تهران آمد تا آخرین هماهنگی‌ها را با ایران پیش از آغاز گفتگوهای هسته ای انجام دهد. این دومین بار بود که رییس آژانس بین المللی انرژی هسته ای در سه ماه اخیر به کشورمان سفر کرده بود. او پیش از این گفته بود که تماسی با مقامات دولت جدید نداشته است.

گروسی پیش از این سفر در توییتر خود نوشته بود که امروز به تهران سفر می‌کنم تا با مقامات ایرانی دیدار کنم و به سؤالات مهم باقی مانده [در باره برنامه هسته‌ای] ایران بپردازم. امیدوارم بتوانم یک کانال موثر و بر مبنای مشارکت از گفت‌وگوی مستقیم ایجاد کنم تا آژانس بتواند فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری خود را در این کشور از سرگیرد.

کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی در ماه های اخیر نسبت به فعالیت های هسته ای ایران جنجال های زیادی به راه انداختند. آنها فعالیت های ایران را که در پی خروج امریکا از برجام گسترش یافته بود را سندی بر حقانیت خود دانسته و دست به فشارهای بین المللی علیه تهران زدند. با این حال ایران بر روی مواضع خود پافشاری کرد. 

دستاورد سفر گروسی به تهران چه بود؟

تهران و آژانس مسائل غیر قابل حلی میان خود دارند که به نظر می رسید سفر گروسی با هدف حل همین معضلات انجام شود. کشورهای ۵+۱ در پی آن هستند که مطمئن شوند ایران نمی خواهد دست به تولید سلاح هسته ای بزند. این شایعه ای است که تلاویو مدام به آن دامن زده. در صورتی که تهران بارها اعلام کرده که به دنبال افزایش توان هسته ای خود با اهداف صلح آمیز است و تصمیمی برای تولید بمب اتمی ندارد.

از سوی دیگر ایران گروسی و آژانس را متهم می کند که سیاست را از کار فنی خود جدا نکرده است و تصمیماتش تحت نفوذ خواسته های کشورهای غربی و عربی قرار می گیرد.  یکی از موارد مورد اختلاف دو طرف در ماه های اخیر  مجتمع «تسا» (TESA) در کرج بوده است که آژانس برای بازدید و در جریان قرار گرفتن در مورد آن اصرار داشته است. هرچند ایران  در جریان سفرهای اخیر گروسی، دو بار با توافق ‌نامه‌های فنی جهت تضمین تداوم نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر تاسیسات هسته‌ای ایران، موافقت کرده بود. اما به نظر می رسد رضایت آژانس آنطور که باید و شاید جذب نشده و تهران هم کماکان از شرایط به نحوی که پیش می رود چندان راضی نیست.

موضوع دیگر این است که پیش از این، ایران در چهارچوب تعهدات برجامی‌اش پذیرفته بود که پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا کند اما انجام این اقدام را در پی عدم محقق شدن منافع اقتصادی‌اش به دلیل خروج یکجانبه امریکا از برجام و به موجب قانون راهبردی مجلس متوقف کرده بود. امری که باعث خشم کشورهای حاضر در برجام و نارضایتی آژانس بود.

تاکنون آژانس و تهران به رقم اختلافات بر سر مسائل فنی، توانسته اند به راه حلی میانه دست یابند که مانع از گسترش اختلافات شود. در گفتگوهای روز گذشته بین مقامات هم ظاهرا توافق برای ادامه گفتگوها صورت گرفته و این نشان دهنده آن است که در بر همان پاشنه سابق میچرخد.

در نشست خبری که روز گذشته برگذار شد، اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان گفت که آژانس سئوالاتی از ایران دارد که مدارک آن از “سوی دشمنان ما” منتشر می شود. به گفته وی “به این سوالات پاسخ داده شده و بخش‌هایی مانده است”. در همین حال گروسی نیز در تازه ترین گفتگوی خود اظهار داشته که آژانس از همه اطلاعاتی که کسب می‌کند، حفاظت کرده و اگر افرادی هستند که اطلاعات را درز می‌دهند، آژانس هیچ ظرفیتی برای کنترل این موضوع ندارد.گروسی در این مصاحبه سفرش به تهران را مثبت و سازنده توصیف کرد و از اظهارات او می توان دریافت که توافق هایی برای ادامه گفتگوهای سازنده بین صورت گرفته که دو طرف از پیشرفت آن راضی هستند. گروسی در این مصاحبه مدعی شد که آژانس موضع گیری های سیاسی علیه ایران ندارد؛ موضوعی که در دیدار روز گذشته وی با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان مورد تاکید قرار گرفت و وزیر امور خارجه کشورمان بر اهمیت کار فنی، حرفه‌ای و بی طرفانه آژانس و ضرورت بی اعتنایی به فشارهای سیاسی خارجی تاکید کرد.

امیر عبداللهیان در این دیدار بر اراده جدی جمهوری اسلامی ایران جهت تعامل سازنده با آژانس در چارچوب موافقتنامه‌ پادمان‌ها تاکید و اظهار امیدواری کرد در سفر مدیرکل آژانس اعتماد متقابل و همکاری‌های طرفین بیش از پیش تقویت گردد. 

گروسی باید تا هشت آذر صبر کند

عبدالرضا فرجی راد کارشناس امور بین الملل در مورد سفر گروسی در گفتگویی به هوشمند نیوز گفت: گروسی به تهران آمد تا دستاوردهایی داشته باشد. اول در رابطه با سایت کرج که می خواست آن جا را تحت نظارت قرار دهد. سایت های دیگری هم که دوربین ها وجود داردند اما در دست آژانس نیستند را تحت نظر بگیرد.

اما با توجه به این که ما به ۸ آذر نزدیک هستیم، گروسی نمی تواند به خواسته هایش به سرعت برسد. طرف ایرانی به عنوان کشوری که می خواهد نظراتش را در وین روی میز بگذارد، منتظر عکس العمل طرف مقابل است. در سفری که گروسی داشت، ایران نظر خود را در مورد ادامه همکاری ها با آژانس اعلام کرد. تهران چیز خاصی به گروسی نداد و درخواست ها پاسخی نگرفت اما امادگی را برای همکاری اعلام کرد. آژانس هم همین ادامه همکاری را تاکید کرد.

اگر بخواهیم سفر گروسی را بررسی کنیم به نظر می آید که دو طرف خواسته های یکدیگر را شنیده و بررسی می کنند. تصور من این است که گروسی به آنچه می خواست نرسید و ماجرا به آینده موکول شد. در جلسه امروز او باید گزارش سفر خود را به اروپایی ها و بقیه بدهد و آژانس صبر کند تا مذاکرات وین اغاز شده، دو طرف مواضع هم را بهتر بدانند.  اگر در وین ایران احساس کند که گفتگوها به سمت جلو حرکت می کند مشخصا همکاری بیشتری با آژانس خواهد کرد، وگرنه چیزی گیر گروسی و آژانس نخواهد آمد.

ایران یکی از خواسته هایش این بود که اگر آژانس همکاری بیشتری نیاز دارد باید حمله اسراییل را به سایت کرج محکوم کند. این اقدام از سوی گروسی انجام نگرفته .من تصور می کنم که او با اطمینانی نسبت به ادامه همکاری ها تهران را ترک کرد. اما قبل از مذاکرات دستاوردهایی که انتظار داشته به دست نیامده و باید تا مذاکرات هشت آذر صبر کنند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
سفر مهم گروسی؛ توافق ایران و آژانس چه تاثیری بر مذاکرات وین دارد؟
برنامه مذاکراتی ایران؛ شروع از نقطه صفر یا توافق مجزا؟
فرمول جدید آمریکایی‌ها نتیجه مذاکرات وین را مشخص می‌کند؟

۳۱۱۳۱۲/۲۳