آیا بشار اسد راهش را از ایران جدا می‌کند؟

ابوالفضل خدائی: کشورهای عربی پس از سالها تلاش برای سرنگونی دولت بشار اسد حالا موقعیت سوریه تثبیت شده می بییند و می خواهند برای جبران اشتباهات گذشته نقشی متفاوت از گذشته را دنبال و از طریق نزدیکی به دمشق، اتحاد ایران و سوریه را برهم زده و از ثمرات آن به گونه ای دیگر بهره ببرند. در همین حال روزنامه روسی پراودا در مطلبی اهداف کشورهای عربی از تحرکات دیپلماتیک به منظور عضویت سوریه در اتحادیه عرب را مورد بررسی قرار می دهد. در این مطلب آمده است:

کشورهای عربی به توافق رسیده اند سوریه پس از ۱۲ سال ممانعت از حضور در اجلاس اتحادیه عرب در جلسه ای که قرار است در ماه مارس ۲۰۲۲ در الجزایر برگزار شود، شرکت کند. این خبر را سایت بلدی نیوز، به نقل از نشریه قطری العربی الجدید اعلام کرد. یک منبع ناشناس در دبیرخانه اتحادیه عرب به این نشریه گفت که مقامات دمشق به دیدار مقامات دوحه رفته و اقدامات خاصی در این راستا انجام داده اند.

در همین راستا یک منبع آگاه بلندپایه در دبیرخانه اتحادیه گفت: بازگشت سوریه به اتحادیه عرب می‌تواند مبتنی بر این واقعیت باشد که تصمیم برای تعلیق عضویت آن «نقص و خلاف منشور اتحادیه» بود.

به گفته این منبع، منشور اتحادیه کشورهای عرب در ۲۲ مارس ۱۹۵۴ صادر شد که در ماده ۸ آن آمده است: «هر یک از کشورهای شرکت کننده در این اتحادیه به نظام حاکمیت موجود در سایر کشورهای عضو اتحادیه احترام را حق آن دولت‌ها می داند و متعهد می شود که هیچ اقدامی با هدف تغییر آن نظام در آن انجام ندهد».

علاوه بر این، تصمیم به تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب مورد موافقت اعضای آن قرار نگرفت. سه کشور از ۲۲ کشور – سوریه، لبنان و یمن – مخالفت کردند و عراق از رای گیری ممتنع کرد که این نیز مغایر با منشور بود که در این مورد نیاز به اجماع دارد.

روسیه از اردوغان درخواست کمک کرد

به گفته یک منبع در اتحادیه عرب، مصر و امارات متحده عربی نقش اصلی را در حل این وضعیت بر عهده گرفتند که به نفع شخصی عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر است. همچنین به روسیه قول داده شد که این مشکل با هماهنگی با امارات و سایر کشورها حل شود.

احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، تأیید کرد که در صورت دستیابی کشورهای عربی بر سر پیش نویس قطعنامه، سوریه می تواند در نشست بعدی به اتحادیه عرب بازگردد، که نشان دهنده تمایل تعدادی از کشورها برای انجام این کار است.

وی خاطرنشان کرد که الجزایر، عراق و اردن به ویژه مشتاق بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند.
 

رسانه های عربی نشان می دهند که تمایل به بازگشت سوریه به جهان عرب با دو جنبه مرتبط است:

۱) خارج شدن سوریه از دایره نفوذ ایران

۲) بهره مندی از امتیاز بازسازی کشور در دوران پساجنگ
 

سفر عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به دمشق در ماه نوامبر به عنوان سیگنالی برای به رسمیت شناختن بشار اسد به عنوان رئیس جمهور قانونی سوریه بود. علاوه بر این، ماه گذشته گفتگوی تلفنی بین اسد و ملک عبدالله دوم پادشاه اردن نیز انجام شد.

طرح حل و فصل منافع روسیه را در نظر می گیرد

مخالفان قطر و عربستان سعودی هستند، اما قطر برای بازگشت سوریه آماده است. روزنامه سعودی الشرق الاوسط اسناد اردن را درباره پیوستن مجدد سوریه به اتحادیه عرب منتشر کرد.

بر اساس این سند، ایالات متحده، ائتلاف بین المللی در سوریه و ایران باید نیروهای خود را از جمهوری عربی سوریه خارج کنند. این عقب نشینی بر اساس رویکردی مرحله ای انجام خواهد شد که برای مهار نفوذ ایران در بخش های خاصی از سوریه کار می کند و منافع مشروع روسیه را به رسمیت می شناسد.

بر اساس این سند، چندین جنبه وجود دارد که باید طبق آن پیش رفت:

سند مذکور رویکرد جدیدی را پیشنهاد می‌کند که منجر به تمرکز مجدد بر راه حل سیاسی در سوریه مطابق با قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل متحد و پرداختن به بحران انسانی و پیامدهای امنیتی آن در سوریه و همسایگان آن می‌شود و شامل اقدامات مختلف با تمرکز بر “مبارزه با تروریسم و ​​مهار نفوذ فزاینده ایران” می‌شود.

این سند همچنین “منافع مشروع” روسیه در سوریه را به رسمیت می‌شناسد و همچنین تصمیم گیری در مورد مکانیسم تعامل با حکومت سوریه را معین می کند.

در این مقاله آمده است که ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، این سند را با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و همچنین با رهبران عرب و دیگر رهبران فرامنطقه ای در میان گذاشته است.

این رویکرد به ده‌ها سال سیاست تغییر نظام سوریه پایان می‌دهد و در آن گام‌هایی با هدف “تغییر تدریجی رفتار نظام” پیشنهاد می دهد.

چراغ زرد آمریکا

رسانه های عربی نشان می دهند که ایالات متحده همچنان با این طرح مخالف است. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا و محمد بن عبدالرحمن آل ثانی همتای قطری وی در یک نشست خبری گفتند  از هیچ تلاشی برای عادی‌سازی روابط با سوریه حمایت نخواهند کرد.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، گفت: «ما از عادی‌سازی حمایت نمی‌کنیم و مجدداً به دوستان و شرکای خود تأکید می‌کنیم که سیگنال‌هایی خود را در نظر بگیرند.»

اما در جهان عرب به این امر نشان دادن چراغ زرد می گویند.

سوریه تحت تحریم‌های سخت آمریکا زندگی می‌کند که مانع از هرگونه سرمایه‌گذاری در هر کجا می‌شود و بزرگترین مشکل سوریه موضوع بهبود اقتصادی است.

چرا کشورهای عربی اسد را به رسمیت می شناسند؟

یوری زینین، کارشناس علوم تاریخی و پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه معتقد است که مشارکت سوریه در نشست اتحادیه عرب منجر به شناسایی و مشروعیت بخشی به دولت بشار اسد خواهد شد.

این کارشناس همچنین گفت: این باید تاثیر مثبتی بر آینده این کشور داشته باشد.

وی یادآور شد که پس از بهار عربی با حمایت کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه، سوریه عملا از اتحادیه عرب بیرون رانده شد.

پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه افزود: «شماری از کشورهای عربی می توانند با چشمان خود نظاره گر باشند که مقامات سوریه و  همچنین مردم این کشور توانسته اند از تمام مصیبت ها جان سالم به در ببرند و شروع به تغییر موضع خود در قبال سوریه کنند.

ثانیاً، کشورهای عربی نیز می توانند ببینند که نیروهای مخالف بشار اسد به گروه های فراملی تبدیل شده اند که شروع به آزار کشورهای همسایه کرده اند.

دست آخر اینکه، خروج عجولانه ایالات متحده از افغانستان به دولت های عربی و متحد آمریکا نشان داد که نباید به طور کامل به واشنگتن اتکا کرد.

یوری زینین در پایان گفت: «سیگنال اصلی از سوی رهبران امارات صادر شد که اعلام کردند می‌خواهند به سوریه کمک کنند تا این کشور بتواند بار دیگر روی پاهای خود بایستد.»

منبع: روزنامه پراودا / گزارش و ترجمه: ابوالفضل خدائی

>>> بیشتر بخوانید:
کشورهای عربی چه خوابی برای روابط تهران و دمشق دیده‌اند؟
ادعای بی‌اساس رسانه صهیونیستی: بشار اسد از حضور پررنگ ایران در سوریه ناراضی است
وزیرخارجه امارات در سوریه چه می‌کند؟
نیوزویک: اسد با قدرت به عرصه سیاسی جهان بازگشت

۲۳۳۱۱