آمریکایی‌ها از دولت جدید ایران چه می‌خواهند؟

ابوالفضل خدائی: در روزهای اخیر شاهد تغییر لحن مقام های آمریکا در قبال برجام بودیم که به نظر می رسد ناشی از پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری باشد. شاید واشنگتن ترجیح می دهد دوران انتقال قدرت در ایران سپری شود و با استقرار دولت سیزدهم سیاست های آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا سپس به جمع بندی نهایی درباره توافق نهایی با ایران برسد. باید دید یکدست شدن قدرت در ایران چه تاثیری در مواضع آمریکا در قبال ایران خواهد داشت و از همه مهمتر برجام را به کدام مسیر می برد.

رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفتگو با خبرآنلاین و در پاسخ به اینکه سیاست خارجی در دولت جدید چگونه خواهد بود گفت: کمتر از دو ماه دیگر با مشخص شدن رئیس جمهور جدید، دولت سیزدهم نیز آغاز به کار خواهد کرد. ابراهیم رئیسی پیش تر در اظهارنظری اعلام کرد که مایل است برجام حفظ و تداوم یابد، از همین رو به نظر می رسد رئیس جمهور منتخب به دنبال آن است تا توافق هسته ای در دولت فعلی یعنی دوازدهم احیا شود تا با دست بازتر و اطمینان خاطر بیشتری کار خود را آغاز کند تا مشکل در جریانی وجود نداشته باشد، چرا که اگر پرونده برجام بدون پیشرفت از دولت فعلی به دولت بعدی منتقل شود کار به مراتب سخت تر خواهد بود. آن هم در وضعیتی که قرار است انتقال قدرت و تغییرات در تیم مذاکره کننده صورت بگیرد. اگرچه ممکن است استراتژی نظام جمهوری اسلامی ایران تداوم مذاکرات در وین باشد اما با روی کار آمدن دولت جدید می توان انتظار تغییرات تاکتیکی را داشت.بدیهی است که با تغییر دولت ها و ترکیب کابینه به ویژه روی کار آمدن دیپلمات های جدید مسیر جدید و متفاوتی در تصمیم گیری ها رقم خواهد خورد، هر چند که باور حاکمیت نظام ادامه مذاکرات، حفظ و تداوم برجام باشد. بنابراین دولت های جدید بر اساس تجربیات و صلاح دید خود در رابطه با این موضوعات تصمیم گیری می کنند و آن را بهترین مسیر برای رسیدن به اهداف می دانند. برای مثال زمانی که قانون راهبردی لغو تحریم ها در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، بین مجلس و شورای عالی امنیت ملی هماهنگی بیشتری وجود داشت و دولت منتقد تصویب این طرح بود و در ادامه این ذهنیت به وجود آمد که بین شورای عالی امنیت ملی و دولت هماهنگی های لازم وجود ندارد.

این کارشناس در ادامه با تاکید بر اینکه مذاکره وین و احیای برجام خواسته هسته اصلی نظام است و قطعا دولت جدید برنامه های خود را برای این امر پیش می گیرد به تیم مذاکره کننده اشاره کرد و گفت: علیرغم مواضع حمایتی رئیس جمهور منتخب از برجام، ممکن است افرادی در تیم او حضور داشته باشند که مسیرهای دیگری را برای رسیدن به اهداف مورد نظر در پیش بگیرند و با وجود هماهنگی ها با آقای رئیسی، شیوه و راهبرد خود را با استناد به پشتوانه آرای مردمی در انتخابات دنبال کنند. در دولت فعلی پیگیری پرونده هسته ای ایران از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل شد و این احتمال وجود دارد که با روی کار آمدن دولت جدید این پرونده بار دیگر به شورای عالی امنیت ملی منتقل شود که تابع یک سری از قوانینی است که ممکن است رویکردش با وزارت امور خارجه تفاوت داشته باشد.وی در این مسائل می تواند بر سایر موضوعات جزئی و فنی نیز اثرگذار باشند.به عنوان مثال موضوع روابط و همکاری های با آژانس بین المللی می تواند یکی از این مسائل باشد که ممکن است روند را دشوارتر کند. آنها در حال حاضر درخواست بازرسی از برخی مکان های مورد نظر در ایران را دارند که تهران آن را نمی پذیرد و بعید به نظر می رسد که با روی کار آمدن دولت جدید نیز تغییری در رویکرد ایران حاصل شود. بحث آژانس برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار بوده و امکان دارد در دولت سیزدهم مسائلی چون پروتکل‌های همکاری ایران با آژانس محدودتر شود و شاهد دیگر تغییرات تاکتیکی باشیم.

قهرمانپور با تاکید بر اینکه ممکن است تاکتیک سیاست خارجی در قبال مذاکره و برجام به کلی تغییر کند و روند ان مانند دولت دوازدهم نباشد به چالش های احیای برجام پرداخت و بیان کرد:  شاید مهمترین مساله در این بین تاثیر این تحولات بر موضوع احیای برجام باشد. اما آنچه که تاکنون شاهد بودیم ادامه مسیر به سمت حصول توافق است. مطلبی که حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز بدان اشاره کرد و گفت اگر به آقای عراقچی اختیار داده شود، توافق نیز نهایی خواهد شد و متعاقب آن تحریم ها نیز برداشته می شوند. ضمن اینکه باید در نظر داشت که تا کنون خللی در عزم طرفین برجام یعنی آمریکا، روسیه، چین و کشورهای اروپایی برای احیای توافق هسته ای به وجود نیامده است. البته تهدیدهایی برای افزایش قدرت چانه زنی بین ایران و آمریکا وجود دارد اما شواهد و قرائن مسیر اصلی را در راستای رسیدن به یک توافق نشان می دهد.در این مسیر ایران در تلاش است تا بتواند امتیازات بیشتری را از طرف مقابل بگیرد، با توجه به تجربه دوره ترامپ ایران به توافق محکم نیازمند است تا جلوی سوءاستفاده مجدد آمریکا از آن را بگیرد. به طور طبیعی ایالات متحده آمریکا نیز ملاحظات خاص خود را دارد، از همین رو دولت بایدن نیز باید بتواند از توافق احتمالی بدست آمده با ایران در داخل آمریکا دفاع کند. دولت بایدن در حال حاضر برای راضی نگه داشتن جمهوری خواهان به دنبال حفظ بخشی از تحریم ها است تا از آن به عنوان اهرم چانه زنی ویا فشار علیه ایران استفاده کند اما مسائلی نیستند که از عزم طرفین مذاکره کننده برای رسیدن به توافق نهایی بکاهد.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

آژانس در انتظار پاسخ ایران؛ باید راه‌حل جدیدی تعریف شود

سیاست‌خارجی یک‌شبه تغییر نمی‌کند

شروع به کار دولت سیزدهم ؛ بدون تحریم؟

توافق در وین؛ لغو تحریم‌ها در دستور است یا تعلیق تحریم‌ها؟

 

310311