اولین اظهارنظر در واکنش به حرفهای رییس گمرک، توضیحات سید حسین صفوی؛ رییس هیات امنای ارزی وزارت بهداشت بود که در توجیه دپوی یک هفتهای 3 میلیون دوز واکسن آسترازنکای وارداتی در هفته گذشته، در جملاتی تعجببرانگیز مدعی شد که علت ترخیص نشدن این واکسنها، اطمینان از کیفیت و اصالت واکسنها بوده . این ادعا
به طور کلی چرخه توسعه واکسنها؛ یک فرآیند ۶ مرحلهای است که مراحل مختلفی از جمله اکتشافی، پیشبالینی (فاز حیوانی)، کارآزمایی بالینی، تایید مجوز، تولید انبوه و کنترل کیفیت دارد. مراحل اول و دوم (اکتشافی و پیشبالینی) در آزمایشگاه و بدون آزمایش بر روی انسان، انجام میشود. مرحله کارآزمایی بالینی خود به تنهایی در سه