رمزگشایی از پیام میهمان عربی تهران؛حسین حامل یک دعوت است

مهسا مژدهی: وزیر خارجه عراق روز سه شنبه راهی تهران شد تا با مقامات کشورمان دیدار کند. او که پیش از این به ریاض و آنکارا هم سفر کرده بود با پیام دعوتی از سوی نخست وزیر، برای ابراهیم رییسی رییس جمهور ایران مهمان ایران شد. اجلاسی که قرار است اخر ماه میلادی در بغداد برگزار شود نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. این اتفاق در حالی روی می دهد که کشورهای خاورمیانه که با سیاست های جدید بایدن روبه رو شده اند، هر یک به دنبال ایجاد اتحادهای تازه ای برای خود هستند و حضور مقامات رده بالای آنها در یک نشست می تواند فرصت های تازه ای را پدید بیاورد.

در خبرآنلاین با قاسم محبعلی، کارشناس خاورمیانه در این زمینه به گفتگو نشسته ایم:

وزیرخارجه عراق در شرایطی به ایران آمده که این کشور خودش کشمکش هایی در مورد ماندن یا نماندن امریکایی ها دارد. از سوی دیگر عربستان و ایران هم اخیرا گفتگوهایی با یکدیگر در بغداد داشته اند.  برخی گمانه زنی می کنند که سفر فواد حسین با این دو مساله در ارتباط است. چنین تحلیلی تا چه اندازه درست است؟

این سفر اینطور که اعلام شده هدفش دعوت ایران به اجلاسی هست که قرار است در بغداد با حضور کشورهای منطقه برگزار شود. از جمله کشورهایی که دعوت شده یا دعوت می شوند ایران و عربستان و مصر و اردن و.. هستند. این تلاشی است برای بازگرداندن عراق به سطح منطقه و بازسازی موقعیت این کشور که بعد از سقوط صدام به شدت لطمه خورده بود و قدرت منطقه ای خود را از دست داده بود. حالا بغداد به رهبری مصطفی الکاظمی تلاش می شود تا روابط متوازنی در منطقه ایجاد شود و عراق با همه کشورهای خاورمیانه چه عربی و چه غیر عربی روابط داشته باشد و خودش را به عنوان قدرت منطقه ای اثبات کند.

آنها باید سعی کنند تا بین کشورهای منطقه نقش سازنده اجرا کنند. کاهش تنش بین ایران و عربستان  و نقشی که عراق در این زمینه برای خودش در نظر گرفته هم در همین مسیر تعریف می شود. تا ارامش بیشتری بین کشورهای نزدیک به عربستان و نزدیک به ایران حکمفرما باشد.

اقای رییسی از سوی فوادحسین دعوت شده تا در اجلاس بغداد شرکت کند. در این اجلاس برخی دیگر از مهمترین کشورهای خاورمیانه حضور خواهند داشت. اهمیت این نشست در شرایط فعلی چیست؟

فعلا نمی توانیم از این نشست ارزیابی روشنی کنیم. معمولا در خاورمیانه این گونه اجلاس ها لزوما منجر به نتیجه مثبت نشده و حتی ممکن است اختلافات را بین طرفین افزایش دهد. اما همانطورکه اشاره کردم عراقی ها می خواهند در منطقه از موقعیت بهتری برخوردار شوند و از این طریق این حد از تشنج در خاورمیانه را کاهش دهند تا به وضعیت منطقه و خودشان کمک کنند. امریکایی ها هم ممکن است با این موضوع همراه باشند تا کمک کنند به اینکه سیاست کاهش درگیری های ایالات متحده در خاورمیانه ، راحت تر دنبال شود.

برخی می گویند که عراق قصد دارد که بین ایران و عربستان گفتگویی در حاشیه این اجلاس ایجاد کند. حضور ولیعهد عربستان و اقای رییسی در بغداد تا چه اندازه کمک کند تا دو کشور به سمت بهبود روابط بروند؟

اگر این اتفاق بیفتد، با توجه به تجربه ای که وجود دارد وقتی مناسبات ایران و عربستان بهبود پیدا می کند که گفتگو در سطوح بالا صورت بگیرد. وگرنه گفتگو در سطح های پایین فقط بین دو کشور جنبه ارزیابی دارد که اگر برداشت ها مثبت باشد، سطوح بالا به میان می آیند. اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد و تهران و ریاض در سطوح بالا با هم گفتگو کنند، حداقلش این است که فاصله شان را کاهش می دهد و هم در مورد کشورهای یمن و لبنان و عراق هم اوضاع بهبود یابد. چون اگر دو کشور بخواهند روابط خود را بهتر کنند نیازمند این هستند که رفتارهایشان را مقداری تغییر دهند.

برگردیم به پیامی که فواد حسین می تواند برای ایران بیاورد. دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه این از طرف ایالات متحده پیامی به سمت ایران بیاید و دیگری مربوط به ریاض است که می گویند بعید نیست که فواد حسین از سوی مقامات عربستان پیام آور باشد. کدام یک از این دو دیگاه می تواند به واقعیت نزدیک تر باشد؟

این بخشی به نیاز عراقی ها بر می گردد. اینکه بگوییم عراق می تواند یک میانجی باشد به ویژه در مورد امریکا و ایران نمی توان  چنین شانی را برای بغداد قائل شد. اما در مورد ایران و عربستان ممکن است که پایتخت این کشور جایی باشد تا دو طرف بتوانند مذاکره با یکدیگر داشته باشند. اما نه عراق در آن موقعیت است و ابزارش را دارد تا ایران و عربستان را مجاب کند تا اختلافاتشان را کاهش دهند و نه ریاض و تهران چنین تمایلی خواهند داشت. بلکه فعلا و با توجه به شرایط ممکن است از موقعیت به وجود آمده از سوی عراق استفاده کنند.

یعنی عراق از چشم عربستان و ایران نمی تواند جایگزینی برای عمان به عنوان میانجیگر منطقه باشد؟ تا زمان زنده بودن سلطان پیشین این کشور معمولا این گونه ماموریت ها به مسقط داده می شد. اما حالا که آنها کمی عقب نشسته اند به نظر می رسد که بغداد سعی دارد خود را در این نقش جا بدهد.

عراقی ها دارند چنین تلاشی را می کنند. عمان میانجی محسوب نمی شد ولی پیام ها را منتقل می کرد تا زمینه ای به وجود بیاید تا طرفین گفتگو کنند. وزن عراق و عمان متفاوت است . این کشور شرایط ویژه ای هم دارد و کانون مناقشات ایران و آمریکا و ایران و عربستان است. در بغداد می خواهند با متوازن کردن روابط بین این کشور ها، عراق را از وضعیت فعلی خارج کنند تا به جایی برسند که هیچ کدام از این کشورها از ابزار عراق برای پیشبرد اهدافشان استفاده نکنند. 

>>> این مطالب را هم بخوانید:
فواد حسین وارد تهران شد/وزیر خارجه عراق حامل یک پیام مهم برای جمهوری اسلامی
در بغداد چه خبر است؟الکاظمی پادشاه سعودی را هم به نشست سران منطقه دعوت کرد،ایران هم حضور دارد/حسین در راه تهران
 

312 310