سربازیِ ما، سربازیِ آن‌ها؛ بقیه دنیا چه می‌کنند؟

روزنامه خراسان – ناصری: خدمت مقدس سربازی همواره یکی از دغدغه‌های جوانان هر کشوری است. دورانی که جوانان برای دفاع از مرز و بومشان لباس سربازی به تن می‌کنند. به تازگی هم رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستادکل نیرو‌های مسلح، خبر داده از آغاز آذر امسال، مدت خدمت سربازی در ایران در مناطق عادی بومی ۲۴ ماه و در عادی غیربومی ۲۱ ماه خواهد بود.

۲۴ ماه شاید برای ما به چشم برهم زدنی تمام شود، اما برای جوانی که هر روز چوب خط می‌کشد تا خدمتش تمام شود ۲۴ ماه بسیار زیاد است. با این حال به لحاظ اهمیت موضوع خدمت سربازی که همواره از دغدغه‌های جوانان وافراد فارغ التحصیل هرجامعه‌ای است به مقایسه اهمیت وشرایط خدمت سربازی در چند کشور مختلف دنیا پرداخته ایم که خواندن آن خالی از لطف نیست.

اولین سربازی اجباری مدرن

از قرن‌ها پیش، مسئله نیاز به «سرباز» برای تامین امنیت و تقویت ارتش، در ایران و دیگر کشور‌ها یک چالش برای همه دولت‌ها محسوب می‌شده و راه حل‌های متعددی برای آن آزموده شده است. یکی از معروف‌ترین این راه‌حل‌ها، ایده «سرباز اجباری» بوده که شکل «مدرن» آن نخستین بار در دوره انقلاب فرانسه و در سال ۱۷۹۸ به کار گرفته شد تا نخستین جمهوری جهان مدرن بتواند با این طرح، از خود در مقابل حملات پادشاهی‌اروپایی دفاع کند.

فرانسه با این اقدام، به ارتش بزرگ و قدرتمندی دست پیدا کرد که ظاهرا با هزینه‌ای اندک برای دولت این کشور به دست آمده بود و در بحبوحه تنش‌های بین‌المللی اواخر قرن هجدهم، امتیاز بزرگی برای دولت برخاسته از انقلاب این کشور به شمار می‌رفت. طی سال‌های ۱۸۰۰ تا ۱۸۱۳، بیش از دو میلیون و ۶۰۰ هزار مرد فرانسوی به ارتش این کشور فرستاده شدند که در مقابل ارتش‌های حرفه‌ای، اما چند ۱۰ هزار نفری دیگر دولت‌های اروپا، قدرت ویران‌کننده‌ای را به نمایش می‌گذاشتند. ناپلئون با استفاده از قدرت نظامی اجباری توانست «ارتش سلطنتی پروس» را شکست دهد تا ایده سربازی اجباری در دیگرکشور‌ها نیز به تدریج در قرن نوزدهم به کار گرفته شود.

کشور‌هایی با ۱۸ ماه به بالا سربازی اجباری

در بین کشور‌های جهان حدود ۱۱ درصد سربازی اجباری بالای ۱۸ ماه دارند که کشور ما هم یکی از آن هاست. با این حال تعداد این کشور‌ها ۲۴ کشور است.

کره شمالی: در میان تمامی کشور‌های جهان، طولانی‌ترین مدت خدمت سربازی را دارد. در این کشور، مردان ۱۱ سال و زنان ۷ سال به خدمت اجباری می‌روند.

مصر: مدت خدمت هر مرد مصری بنابر میزان تحصیلاتش از ۱۴ تا ۳۶ ماه است. اخراجی‌های دبیرستان‌ها باید ۳۶ ماه (۳سال) خدمت کنند. دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها بنابر میزان تحصیلات خود کمتر خدمت می‌کنند. اما افرادی که سن شان از ۳۰ بگذرد دیگر مناسب ارتش تلقی نمی‌شوند و باید جریمه پرداخت کنند به همین دلیل برخی از مصری‌ها برای این که از خدمت فرار کنند به کشور‌های خارجی می‌روند تا سن شان از ۳۰ بگذرد. آن‌ها در کنار ۵۸۰ دلار جریمه نقدی از استخدام در نهاد‌های رسمی منع می‌شوند.

اریتره: مردان و زنان جوان و ازدواج‌نکرده باید ۱۸‌ماه خدمت ملی نظامی را سپری کنند. با این حال، خدمت سربازی در این کشور گاهی چندین سال طول می‌کشد و حتی در مواردی به‌طور نامحدود ادامه می‌یابد. براساس گزارشی که عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۵ منتشر کرده، سیستم سربازی در این کشور گاهی به سیستم کار اجباری تغییر ماهیت می‌دهد. شرایط سربازی در این کشور چنان وحشتناک است که یکی از دلایل اصلی فرار شهروندان اریتره به خارج از این کشور است.

کره جنوبی: این کشور که از نظر فنی همچنان در جنگ با کره شمالی است، سیستم سختگیرانه خدمت ملی سربازی دارد. همه مردانی که از نظر فیزیکی مشکلی نداشته باشند، باید ۲۱‌ماه در نیروی زمینی، ۲۳‌ماه در نیروی دریایی یا ۲۴‌ماه در نیروی هوایی خدمت کنند. با این حال، شهروندانی که در رویداد‌های ورزشی به موفقیت برسند از این قانون معاف هستند.

سوریه: خدمت سربازی برای تمام مردان سوری اجباری است. در سال ۲۰۱۱ میلادی بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور فرمانی صادر کرد که براساس آن، مدت خدمت سربازی از ۲۱ ماه به ۱۸‌ماه کاهش یافت. کارگران دولتی که از سربازی فرار کنند با خطر از دست‌دادن شغل خود مواجه می‌شوند. به گزارش عفو بین‌الملل افرادی که از سربازی در سوریه فرار کنند، به ۱۵ سال زندان محکوم می‌شوند.

کشور‌های دیگر از جمله ترکمنستان، ارمنستان، ونزوئلا تاجیکستان، بورکینافاسو، تایلند، ترکمنستان، سنگاپور، سودان، سومالی، ویتنام و … هم بین ۱۸ تا ۲۴ ماه سربازی اجباری دارند.

کشور‌هایی با کمتر از ۱۸ ماه سربازی اجباری

در ۱۱ درصد از کشور‌های دیگر هم سربازی اجباری وجود دارد، اما زمان آن یک سال یا کمتر است.

سوئیس: در سوئیس، خدمت سربازی برای مردان ۱۸ تا ۳۴ ساله اجباری است. در سال ۲۰۱۳، اکثریت مردم در این کشور در همه‌پرسی لغو خدمت اجباری سربازی شرکت و با آن مخالفت کردند. این سومین بار بود که سربازی در این کشور به رفراندوم گذاشته می‌شد. خدمت اولیه ۲۱ هفته طول می‌کشد و در ادامه آن، سربازان باید آموزش‌های نظامی سالانه ببینند. افرادی که به خدمت نظامی اعتراض دارند می‌توانند مدتی در امور غیر نظامی مشغول به خدمت شوند. قانون سربازی اجباری شامل حال زنان نمی‌شود، اما آن‌ها می‌توانند به‌صورت داوطلبانه به سربازی بروند.

برزیل: سربازی در این کشور برای مردان ۱۸ ساله اجباری است و بین ۱۰ تا ۱۲‌ماه طول می‌کشد؛ البته معافیت‌هایی به دلایل پزشکی وجود دارد. اگر کسی در دانشگاه تحصیل کند، سربازی او به تعویق می‌افتد. به سربازان در برزیل حقوقی کم، غذا و جای خواب در سربازخانه‌ها تعلق می‌گیرد؛ همین موارد انگیزه خوبی به شهروندان فقیر در این کشور می‌دهد که برای خدمت سربازی ثبت نام کنند.

فنلاند، آذربایجان، روسیه، تایوان، ترکیه و … از دیگر کشور‌هایی هستند که در آن‌ها خدمت اجباری زیر ۱۲ ماه اجرا می‌شود.

سربازی در دیگر کشور‌ها

جدای آن چه نوشتیم کشور‌هایی هستند که صرفا به صورت نظامی غیر مسلح سربازی دارند که به نوعی به کار اجباری شباهت دارد. هفت کشور آنگولا، اسپانیا، قبرس، استونی، الجزایر، بلاروس، لاتویا با این روش خدمت سربازی دارند.

۱۴ کشور هم سربازی انتخابی دارند و معمولا بین ۱۸ تا ۳۲ ساله‌ها می‌توانند انتخاب کنند که مایل هستند به سربازی بروند یا نه. کشور‌هایی مانند اندونزی، تایلند، مالزی و سنگال، اما در این میان بیشتر کشور‌ها که ۱۲۳ کشور می‌شود سربازی اجباری ندارند و فقط از نیرو‌های داوطلب استفاده می‌کنند کشور‌هایی مثل آرژانتین، کانادا، امارات، امارات متحده عربی و ایالات متحده آمریکا، مقدونیه، کویت، آلمان و …