«آذریزدی» نویسنده‌ای که ایرانی‌ها را مدیون خود کرد

دغدغه ادبیات کودک و نوجوان را می‌توان پس از سال‌های ورود صنعت چاپ به ایران جست‌وجو کرد. تا پیش از این ادبیات در ایران کمتر سراغ تکفیک سنی رفته بود.
در دوره طولانی آموزش به سبک مکتبخانه، گلستان و بوستان سعدی را کودکان می‌خواندند و فارغ از اینکه اصولاً هدف سعدی از نگارش این کتاب‌ها مخاطب کودک بوده یا نه، این کتاب‌ها در دست کودکان به عنوان مرجع درسی و هم ادبی می‌چرخیده است، با وجود این اولین نمونه‌های نقدهای ادبی برای توجه به ادبیات کودک را می‌توان در دوره قاجار جست‌وجو کرد.
سیدعلی کاشفی‌خوانساری، پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان می‌نویسد: «قدیمی‌ترین نقدهای نگاشته شده بر کتاب‌های کودک و نوجوان را در مطبوعات سال‌های پیش از مشروطه به قلم افرادی، چون محمدحسین فروغی و مفتاح الکتاب یافته ام. به مرور در دوره پهلوی اول با انتشار اولین نشریات ویژه کتاب، نقد کتاب کودک مجال بیشتری یافت تا آنکه در سال‌های پس از انقلاب، اولین مجلات تخصصی نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شد.»
به این ترتیب می‌توان گفت نگاه جدی به ادبیات کودک و نوجوان در ایران عمری حداکثر ۱۰۰ ساله دارد و همه آنچه از ادبیات ویژه این گروه سنی می‌توان یافت برای دوره معاصر است؛ دوره‌ای که با نام مهدی آذریزدی، گره خورده است.
مهدی آذریزدی را می‌توان پلی دانست میان ادبیات داستانی غنی ایران با ادبیات کودک و نوجوان؛ مردی که از دوران جوانی تا آخرین لحظات زندگی دغدغه ادبیات کودک داشت؛ نویسنده‌ای که در مجموعه ارزشمند «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» چندین داستان و روایت حکمت‌آموز قدیمی را به زبانی ساده برای فهم گروه سنی کودک و نوجوان آماده کرد و نگذاشت تا انقطاع تاریخی که مدرنیسم به جامعه ایرانی تحمیل می‌کرد باعث شود نسل جدید ارتباطش با ادبیات ایرانی را قطع شده ببیند.
 

توجه ویژه رهبر انقلاب به آذریزدی
مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را می‌توان بزرگ‌ترین و ارزشمندترین اثر ادبیات کودک و نوجوان دانست؛ کتاب‌هایی که حتی رهبر انقلاب نیز از آن‌ها به نیکی یاد کرده‌اند.
دیدار ایشان و مهدی آذریزدی در سفر آیت‌الله خامنه‌ای به استان یزد، ماجرای جالبی دارد.
رهبر انقلاب سالل ۸۶ سفری به استان یزد داشتند. ایشان در دیدار با نخبگان استان یزد، به سخنرانی می‌پردازند و در میانه سخنان به حضور آذریزدی در جلسه اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «نکته دوم در مورد آقای آذریزدی است که الان اطلاع دادند ایشان در این جلسه نشسته‌اند و ظاهراً بیمار هم بودند و با حال بیماری زحمت کشیده‌اند و آمده‌اند. من چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی دیدم که از ایشان تجلیل کرده بودند. من با اینکه وقتم هم کم است، از وقتی تلویزیون را روشن کردم و دیدم که از ایشان دارد تجلیل می‌شود، پای آن برنامه نشستم، صحبت‌های خود ایشان را هم گوش کردم. ایشان در آنجا می‌گفتند که در طول آن سال‌های پیش از انقلاب هیچ کس کمترین تشکری، تقدیری از این مرد زحمتکش و خدوم نکرده. آن برنامه را که من دیدم، نکته‌ای در ذهنم بود و دلم خواست که آن را یک وقتی به ایشان بگویم، فکر می‌کردم دیگر امکان ندارد و عملی نیست، کجا حالا ما آقای آذریزدی را زیارت کنیم!
حالا تصادفاً امشب ایشان اینجا هستند. آن نکته این است که من خودم را از جهت رسیدگی به فرزندانم، بخشی مدیون این مرد و کتاب این مرد می‌دانم. آن وقتی که کتاب ایشان درآمد – اول هم به نظرم دو جلد، سه جلد، تا آن وقتی که من اطلاع پیدا کردم، از این کتاب درآمده بود؛ «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» – من رفتم تورق کردم.»
در ادامه رهبر انقلاب خطاب به آذریزدی می‌فرمایند: «نه فقط فرزندان بلکه در سطح شعاع ارتباطات فامیلی و دوستانه، هر جا دستم رسید و فرزندی داشتند که مناسب بود با این قضیه، این کتاب ایشان را معرفی کردم. خواستم این حق‌شناسی را من به نوبه خود کرده باشم. ایشان یک خلأیی را در یک برهه‌ای از زمان برای زنجیره طولانی فرهنگی این کشور پر کردند. این کار، باارزش است. خداوند از شما – آقای مهدی آذریزدی! – این خدمت را قبول کند و مأجور باشید. این ستایش‌های زبانی و اینها، اجر کارهایی که با اخلاص انجام گرفته باشد، نمی‌شود، اجر کار مخلصانه را خدا باید بدهد و خدا هم خواهد داد.»
 

دیگر آثار آذریزدی
«مجموعه قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» تا امروز به زبان‌های اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه و دوره هشت جلدی این کتاب تا به حال بیش از ۶۴ بار تجدید چاپ شده است.
این کتاب‌ها بازنویسی کلیله و دمنه، مرزبان نامه، سندبادنامه و قابوسنامه، گلستان، مثنوی و آثار عطار است.
همچنین از این مجموعه انیمیشنی ۲۶ قسمتی به نام «قصه‌های خوب، برای بچه‌های خوب» به تهیه‌کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولیده شده است که در اقدامی جالب قصه‌ها توسط خود او برای کودکان روایت می‌شود.
کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» محبوبیت و مقبولیتی مثال‌زدنی دارد، چنانچه پس از گذشت سالیان متمادی در میان علاقه‌مندان و دوستداران کتاب همچنان مورد قبول است، گواه این ادعا هم حضور متوالی این کتاب در میان پرفروش‌ترین آثار بازار کتاب در طول سال‌های گذشته است.
«قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن» آثار منثور این نویسنده هستند، البته این نویسنده یزدی در کتابی با عنوان «قند و عسل» شعر سروده و در کتاب «گربه ناقلا و گربه تنبل»، داستان‌سرایی کرده و با همین آثار در قلب و ذهن کودکان دیروز و امروز ماندگار شده است.
«بچه خوب، مثنوی و مجموعه قصه‌های ساده» نیز از جمله آثار آذریزدی به شمار می‌رود.
مهدی آذرخرمشاهی ملقب به مهدی آذریزدی، نویسنده توانای ادبیات کودک و نوجوان که می‌توان او را پدر ادبیات کودک ایران نام نهاد، در سال ۸۸ چشم از جهان فروبست.

2323