گیاهخوار‌ها بُز نیستند، خانم مریم امیرجلالی

برترین‌ها: اخیرا ویدئویی از یکی از قسمت‌های برنامه‌ی شام ایرانی وایرال شده است که در آن مریم امیرجلالی نظری جنجال‌برانگیز درباره‌ی گیاهخواری می‌دهد. شاید شما هم گیاهخوار باشید و دوستان شما هم همچین نظری درباره گیاهخواری دارند، واکنش شما چیست؟

همین موضوع بهانه‌ای شد تا امروز در این مطلب به موضوع گیاهخواری بپردازیم. البته چندی پیش مطلبی درباره‌ی گیاهخواری در ایران منتشر کردیم که در آن تمام مسائل و مشکلات گیاهخوار بودن را بررسی کردیم. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی سبک غذایی گیاهخواری، انواع، مزایا و معایب آن بپردازیم.

عده‌ای از مردم به دلایل مختلف به گیاهخواری روی می‌آورند، از عقاید مذهبی گرفته تا دلایل اقتصادی و یا توجه به سلامت و کاهش وزن و احترام به حقوق حیوانات. این دلایل موجب می‌شود که گروه‌های مختلفی از گیاهخواران شکل بگیرد و انواع مختلفی از محدودیت‌ها در دسته‌های مختلف گیاهخواری ایجاد شود.

انواع گیاهخواران

گیاه‌خوار شدن یک روش برای سالم‌تر بودن و یا دوری از هورمون‌هایی است که در غذاهای حیوانات است. برخی دیگر به دلایل مختلفی از جمله احترام به حقوق حیوانات و یا نگرانی‌های محیط‌زیستی، رژیم گیاهخواری را انتخاب می‌کنند. یک گیاهخوار مدرن از بافت حیوانات نمی‌خورد، در عوض محصولاتی را مصرف می‌کند که توسط حیوانات مانند لبنیات و تخم‌مرغ تولید شده است.  

گیاهخواران خود به دسته‌های مختلف گیاهخواری تقسیم می‌شوند که هرکدام از این دسته‌ها مرز‌های مشخصی برای مصرف محصولات جانوری برای خود دارند، دسته‌های مختلف گیاهخواران شامل موارد زیر می‌شوند:

وگن‌ها (Vegan)

این دسته از افراد گیاهخوار از هیچ گونه محصولات جانوری استفاده نمی‌کنند، پس وگن‌ها نه از انواع گوشت ها، نه از لبنیات و تخم مرغ و به طور کلی هیچگونه محصول حیوانی استفاده نمیکنند، انواع مقید‌تر آن‌ها حتی از چرم، ابریشم و لباس‌های پشمی هم استفاده نمی‌کنند.

لاکتو وجترین (Lacto vegetarian)

این دسته از گیاهخواران از مصرف انواع گوشت‌ها و تخم مرغ خودداری میکنند، اما از محصولات لبنی مثل شیر، ماست، پنیر و … استفاده میکنند.

اوو وجترین (Ovo Vegetarian)

این گروه از گیاهخواران همانند سایر گروه‌های گیاهخواری از گوشت‌ها استفاده نمیکنند، بعلاوه این گروه لبنیات نیز مصرف نمیکنند، اما با مصرف تخم مرغ و سایر پرندگان در رژیم غذایی خود مشکلی ندارند و مصرف میکنند.

لاکتو – اوو وجترین (Lacto-ovo vegetarian)

این دسته از گیاهخواران گوشت مصرف نمیکنند، اما لبنیات و تخم مرغ مصرف میکنند، این دسته از گیاهخواران رایج‌ترین گروه از گیاهخواران هستند که صرفا نسبت به مصرف گوشت محدودیت دارند.

پولوتاریان‌ها و پسکاتاریان

این افراد را میتوان نیمه گیاهخوار و یا شبه گیاهخوار توصیف کرد، به گونه‌ای که پولوتاریان‌ها از گوشت مرغ و ماکیان استفاده می‌کنند و نسبت به مصرف گوشت قرمز و گوشت ماهی سر باز میزنند و پسکاتاریان‌ها در مصرف گوشت ماهی و غذا‌های دریایی محدودیتی ندارند و صرفا گوشت پرندگان و گوشت قرمز را مصرف نمیکنند. باید به این نکته توجه داشت که گیاهخواری در واقع یک تغییر سبک زندگی است.

گیاهخواری خوب است یا بد؟

رژیم گیاهخواری لاکتو – اوو وجترین نسبت به د‌یگر رژیم‌های گیاهخواری ترجیح د‌اد‌ه می‌شود‌؛ بنابراین توصیه این است که گیاهخواران حد‌اقل از شیر و لبنیات و تخم‌مرغ هم استفاد‌ه کنند‌. عصر ایران درباره‌ی خوب یا بد بودن گیاهخواری نوشت: به یاد‌ د‌اشته باشیم که د‌ر رژیم‌های گیاهخواری خطر بیماری‌های د‌وران مد‌رن از جمله بیماری‌های قلب و عروق، سرطان‌ها، بیماری‌های التهابی، آسم، د‌یابت و چاقی کمتر است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که گیاهخواری خوب یا بد‌ است.

د‌ر بسیاری از جوامع مانند‌ جامعه ایالات‌متحد‌ه به د‌لیل اینکه جمعیت وسیعی از افراد‌ گیاهخوار هستند‌، محصولات گیاهی را به باکتری‌های (مفید) تولید‌کنند‌ه ویتامین ۲۱B آلود‌ه می‌کنند‌. به این ترتیب گیاهخواران د‌چار کمبود‌ این ویتامین نمی‌شوند‌. البته این مواد‌ غذایی د‌ر ایران وجود‌ ند‌ارد‌؛ به همین د‌لیل به خانم‌ها توصیه می‌شود‌ تا حد‌ امکان از گیاهخواری صرف خود‌د‌اری کنند‌.

افراد‌ی که گیاهخوار صرف هستند‌، حتما باید‌ از مکمل‌های ویتامین مینرال استفاد‌ه کنند‌ تا سلامت‌شان به خطر نیفتد‌. همچنین اگر فرد‌ گیاهخوار د‌ر جامعه‌ای زند‌گی می‌کند‌ که عمد‌ه ید‌ د‌ریافتی‌اش از ماهی‌ها و غذاهای د‌ریایی است، قطع کرد‌ن مصرف غذاهای د‌ریایی می‌تواند‌ باعث کمبود‌ ید‌ د‌ر بد‌نش شود‌ اما این اتفاق د‌ر جامعه ایرانی رخ نمی‌د‌هد‌، زیرا به نمک‌های موجود‌ د‌ر بازار ید‌ اضافه شد‌ه است.

فواید گیاهخواری

نمی‌شود گفت گیاهخواری هیچ فایده‌ای ندارد. رژیم گیاهخواری مانند هر سبک دیگر غذایی علاوه بر معایب، مزایایی نیز دارند. یک رژیم تغذیه‌ای متعادل گیاهخواری از هر نوع آن، می‌تواند مزایای سلامت‌بخش از جمله کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت و بعضی از سرطان‌ها را فراهم کند. از مزایای گیاهخواری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش احتمال ابتلاء به انواع سرطان
• کاهش میزان کلسترول
• تناسب اندام و کاهش وزن و جلوگیری از چاقی
• بهبود بیماری‌های قلبی
• تنظیم فشار خون
• جلوگیری از ابتلاء به دیابت
• جلوگیری از ابتلاء به سنگ کلیه، سنگ کیسه صفرا
• افزایش سلامت عمومی بدن و در نتیجه عمر طولانی‌تر
• کاهش آسیب به محیط زیست

مضرات گیاه خواری چیست؟

برای یک فرد سالم استفاده از همه گروه‌های غذایی به‌طور متعادل ضروری است مگر اینکه بتوان عناصر کلیدی مورد نیاز بدن مانند آهن، روی کلسیم، ویتامین D و امثال این‌ها را که منبع اصلی‌شان مواد غذایی حیوانی هستند به گروه‌های غذایی گیاهی اضافه کرد. یکی از مهم‌ترین مواد مورد نیاز بدن که در هیچ گیاهی یافت نمی‌شود، ویتامین B۱۲ است؛ ویتامینی حساس و حیاتی که برای خونسازی و تکثیر سلولی اهمیت دارد و تنها در منابع حیوانی مانند جگر، شیر، پنیر و تخم‌مرغ یافت می‌شود.

بنابراین وقتی یک رژیم گیاهخواری صرف را شروع می‌کنید، ممکن است به‌شدت دچار فقر این ویتامین شده و به بیماری‌هایی مثل کم‌خونی، مسمومیت و مشکلات پوستی دچار شوید. ایراد دیگر این رژیم آن است که تنوع و تعادل ندارد. مواد غذایی حاوی پروتئین و نشاسته در چنین رژیمی کم است و همین می‌تواند منجر به کمبود‌های تغذیه‌ای شدید شود. بنابراین اگر قرار است به این رژیم روی آورید بهتر است گیاهخواری با شیر، تخم‌مرغ و عسل همراه کنید.

یادتان باشد در غذا‌خوردن فقط قرار نیست معده را راضی کنید، بلکه همراه غذایی که می‌خورید باید ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسید‌های آمینه و تعداد زیادی ترکیبات شیمیایی در اختیار بدن قرار گیرد. این ترکیبات مختلف را نمی‌توانید فقط از یک گروه غذایی به‌دست بیاورید. بنابراین از همه گروه‌های غذایی مثل نان، غلات، سبزی، میوه، لبنیات و گوشت استفاده کنید. به‌طور کلی از مضرات گیاهخواری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• محدودیت در رستوران‌ها
• افزایش خطر ابتلاء به سرطان کولورکتال
• کاهش تراکم مواد معدنی استخوان
• افسردگی و اضطراب
• کمبود ویتامین‌هایی مثل ویتامین دی
• کم خونی
• ریزش مو
• نفخ و اسهال

آن‌هایی که نباید گیاهخوار شوند‌

کود‌کان به واسطه اینکه د‌ر سن رشد قرار د‌ارند نیاز بیشتری به گروه‌های مختلف مواد غذایی از جمله پروتئین‌ها د‌ارند. از آنجایی که این پروتئین‌ها و اسید‌آمینه‌های ضروری د‌ر رژیم گیاهخواری به اند‌ازه کافی موجود نیست و نیاز بد‌ن را برطرف نمی‌کند، می‌تواند رشد و تکامل جسمی آن‌ها را تحت تاثیر قرار د‌هد و سطح ایمنی بد‌نشان را پایین آورد. به این ترتیب بد‌ن آن‌ها د‌ر برابر عفونت‌های میکروبی یا ویروسی مقاومت کمتری خواهد د‌اشت.

یک خانم بارد‌ار د‌اخل رحمش جنینی را حمل می‌کند که این جنین به سرعت د‌ر حال رشد و ساخت بافت‌های بد‌ن خود‌ش است؛ بنابراین اگر خانم بارد‌ار بخواهد پروتئین‌های حیوانی را ناد‌ید‌ه بگیرد و خود را به گروه‌های غذایی گیاهی منحصر کند قطعا د‌ر رشد و تکامل مناسب ساختار‌های اساسی و پایه‌ای بد‌ن جنین و نیز تکامل سیستم ایمنی او تاثیر منفی خواهد گذاشت، ضمن اینکه سلامت خود ماد‌ر نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این موضوع د‌ر د‌وران شیرد‌هی نیز صد‌ق می‌کند. شیرد‌هی روش بسیار خوبی برای کاهش چربی‌های بد‌ن ماد‌ر است، اما به هرحال نباید نیاز‌های بد‌ن را ناد‌ید‌ه گرفت و پروتئین‌های حیوانی را از رژیم روزانه خود حذف کرد.