دیدنی های نایین؛ نگینی در حاشیه کویر اصفهان

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۶/۱۰/۱۸ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۳/۲۲ به‌روزرسانی شده است.}

نایین یکی از شهرهای اصفهان در منطقه دشت کویر است که با توجه به بناهای کهن این شهر، قدمت آن به بیش از سه هزار سال می‌رسد. جاذبه‌های گردشگری نایین متعلق به معماری دوران مختلف است و با تلفیق بافت شهری قدیم با تاثیرپذیری از شرایط محیط طبیعی، نیازهای شهری و لزوم امنیت شهر در برابر مهماجمان ساخته شده‌اند. در این مطلب از کجارو نگاهی به مهم‌ترین دیدنی‌های تاریخی و طبیعی نایین می‌اندازیم.

نارین قلعه (قلعه نارنج)

_{عکس‌ از وب‌سایت Epic Persia} 

نارین قلعه یا قلعه نارنج یکی از قدیمی‌ترین بناهای شناخته شده در مرکز بافت تاریخی شهر نایین است که از دوران پارتیان و قبل از اسلام به یادگار مانده است. بنای مذکور به‌صورت چند ضلعی است و چندین برج در گوشه اضلاع آن قرار دارند. این بنا، همچنین در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی پیرنیا (موزه مردم شناسی نایین)

_{عکس‌ از وب‌سایت جاذبه‌ها}

خانه تاریخی پیرنیا یکی از مهم‌ترین خانه‌های تاریخی شهر نایین است که معماری آن با الهام از خانه‌های کویر مرکزی ایران بنا شده است. این خانه ۴۰۰ ساله در دوران حکومت صفویه بنا شده است و شامل قسمت‌های مختلفی از جمله ورودی، دالان‌های متعدد، هشتی، غلام‌گردش،‌ ایوان شاه‌نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه و باغ می‌شود. در حال حاضر این خانه محل نمایندگی میراث فرهنگی نایین و موزه مردم‌شناسی نایین است.

مسجد جامع نایین (مسجد علویان)

_{عکس‌ از وب‌سایت Trip Yar}

مسجد جامع نایین با الهام از مسجد پیامبر مدینه به سبک خراسانی بنا شده است. این مسجد از معدود مساجد اولیه شبستانی است که کمتر دستخوش تغییر و تحول شده و صورت اولیه خود را تا امروز حفظ کرده است. ساختمان اولیه آن در قرن دوم هجری قمری ساخته شده که در حال حاضر قسمت زیادی از مسجد فعلی را تشکیل می‌دهد.

قلعه محمدیه (آشورگاه)

_{عکس‌ از وب‌سایت فان هالیدی}

قلعه محمدیه یکی از معروف‌ترین بناهای نایین است که در بالای کوهی مشرف به محله محمدیه احداث شده است. بر طبق نظر کارشناسان و بنا بر موقعیت سوق‌الجیشی این قلعه، احتمالا از آن به‌عنوان دژ دفاعی استفاده می‌شده است. شکوه این قلعه چنان زیاد است که از جای‌جای محله محمدیه می‌توانید ابهت آن را تماشا کنید. قدمت این قلعه را مربوط به دوران پیش از اسلام می‌دانند و برخی آن را «عاشوراگاه» هم می‌نامند.

بازار تاریخی نایین

_{عکس‌ از وب‌سایت بیتوته}

ورودی بازار نایین به چهل دختران مشهور است

بازار تاریخی نایین از قدیمی‌ترین بازارهای سنتی ایران و اصلی‌ترین معبر مهم و مرکز تجاری شهر نایین در دوران گذشته بوده است. ورودی این بازار یکی از دروازه‌های قدیم شهر بوده که به «دروازه تاریخی چهل دختران» نیز معروف است. بنای اولیه بازار را متعلق به دوره ایلخانان می‌دانند و بیشتر رونق آن مربوط به دوران حکومت صفویه است.  

خانه تاریخی امامی

_{عکس‌ از وب‌سایت بوم گردی}

خانه تاریخی امام در محله تاریخی «کلوان» قرار گرفته و متعلق به دوران صفویه است. بنای این خانه در دوران قاجار نیز تغییراتی را در فضاها و معماری خود داشته است. این خانه در قدیم از چندین خانه تشکیل می‌شده و در دوران حکومت قاجاریان به‌عنوان خانه امام جمعه شهر نایین یعنی «خاندان امامی‌ها» و «محمد سعید امامی» استفاده می‌شده است.

آب‌انبار معصوم خانی

آب‌انبار معصوم‌خانی، یکی از آب‌انبارهای اصلی شهر نایین است که توسط فرد خیری به همین نام در دوران پهلوی در محله «چهل دختران» کنار «دروازه چهل دختران» ساخته شده و به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه رستم

_{عکس‌ از وب‌سایت تیترشهر}

قلعه رستم در روستای بافران در شرق شهر نایین قرار گرفته است. متاسفانه در حال حاضر به‌دلیل عدم رسیدگی به آن در حال تخریب و ویرانی است.

کاروانسرای نیستانک

_{عکس‌ از وب‌سایت گشتول}

کاروانسرای نیستانک در روستایی به همین نام در ۳۰ کیلومتری جاده نایین به اردستان واقع شده است. این کاروانسرای تاریخی به‌عنوان یکی از زیباترین کاروان‌سراهای دوران قاجار به شمار می‌رود. بنای این کاروان‌سرا به‌صورت چهار ضلعی از بیرون و به‌صورت هشت ضلعی در حیاط است.

آسیاب آبی ریگاره

آسیاب آبی ریگاره، در محله محمدیه شهر نایین بنا شده است و به‌عنوان یکی از شاهکارهای معماری و تاریخی شهر محسوب می‌شود. در محوطه اصلی آسیاب در عمق ۲۵ متری، شاهد فضاهای متعددی نظیر اتاق‌ها، محل اصطبل و محل قرار گرفتن سنگ‌های آسیاب و تنوره خواهید بود.

خانه فاطمی ها

_{عکس‌ از مجله بوم گردی}

خانه فاطمی‌ها در محله نوآباد مقابل بازار تاریخی شهر نایین قرار گرفته است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خانه‌های تاریخی و سنتی شهر نایین در دوران قاجاریه به شمار می‌آید. این خانه در حال حاضر در مالکیت نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری شهر نایین و در حال مرمت است.

کاروانسرای بلاباد

_{عکس‌ از مجله بوم گردی}

یکی دیگر از جاهای دیدنی نایین، کاروانسرای بلاباد در کیلومتر ۲۳ جاده اصفهان به نایین است که در دهستان «لای سیاه» در مجاورت روستای «بلاباد» واقع شده است. این کاروان‌سرا دارای دو هزار متر مربع مساحت و ۲۶ حجره است و از بناهای تاریخی مربوط به دوران صفویه به شمار می‌رود.

مسجد بابا عبدالله

_{عکس‌ از وب‌سایت گشتول}

بنای تاریخی مسجد باباعبدالله در شهر نایین استان اصفهان، ابتدا به‌صورت گنبد مقبره‌ای در دوران ایلخانی بوده و سپس مسجد در کنار آن توسعه یافته است. بر طبق کتیبه‌ای که متعلق به سال ۷۰۰ هجری قمری است، گفته می‌شود که این مسجد در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته شده است.

آتشکده سپرو

_{عکس‌ از وب‌سایت جاذبه‌ها}

آتشکده سپرو،‌ در روستای سپرو در ۳۰ کیلومتری شمال‌غربی شهر نایین بر فراز شیرکوه جا خوش کرده است. این آتشکده که مردم محلی به آن «چهاردری» نیز می‌گویند، در لیست آثار باستانی متعلق به دوران ساسانیان ثبت شده و اکنون در حال ترمیم و بازسازی است.

کارگاه های عبابافی

_{عکس‌ از مجله بوم گردی}

محله محمدیه در شهر نایین بیشتر به‌دلیل کارگاه‌های عبابافی‌اش، شهرت دارد. کارگاه‌های عبابافی، بیشتر خانه‌هایی قدیمی و دستکند در دل زمین هستند تا بافندگان در تابستان‌‌ها هم از گرمای کویر در امان باشند.

باغ مصلی

_{عکس‌ از وب‌سایت گشتول}

باغ مصلی یکی از آثار تاریخی و دیدنی قابل‌توجه شهر نایین است. این باغ زیبا و وسیع تا چند سال پیش تفرجگاه مردم در ایام تعطیل بوده و بقعه داخل آن نیز زیارتگاه نایینی‌ها محسوب می‌شده است. بقعه موجود در این باغ متعلق به پیشینیان «خاندان پیرنیا» است.

_{عکس‌ کاور از وب‌سایت Iran Markaz}