بررسی تخصصی کروم او اس؛ سیستم‌عامل متفاوت گوگل

برترین ها – سهیل بالینی: در سال ۲۰۱۰ بود که گوگل، کروم‌بوک بدون برند Cr-48 را به بازار معرفی کرد. یک لپ‌تاپ ساده و ضعیف که به سیستم‌عامل کروم‌اواس مجهز شده بود. لپ‌تاپی که بدون اینترنت، بی‌استفاده بود و حتی نمی‌توانست ساده‌ترین نیازهای کاربران را برطرف کند. امروز اما با گذشت ۹ سال از ارائه کروم‌اوس و اولین کروم‌بوک، سیستم‌عامل جدید گوگل به یکی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های جهان تبدیل شده است.

هفته پیش بود که یک کروم‌بوک  لنوو C330 در اختیار ما قرار گرفت. یک لپ‌تاپ تبدیل‌پذیر با صفحه لمسی IPS و پردازنده ARM. درست مثل‌اینکه به یک تبلت اندرویدی، یک صفحه‌کلید خوش‌دست را متصل کنید و نامش را به کروم‌بوک تغییر دهید.

این کروم‌بوک که یک گجت میان‌رده و ۳۰۰ دلاری محسوب می‌شود، باعث شد تا ایده بررسی یک هفتگی کروم‌اواس در ذهن ما نقش ببند. با پایان این چالش و بررسی، می‌توانیم به اطلاعاتی کامل از سیستم‌عامل کروم‌اواس و  دلایل محبوب نشدن کروم‌بوک‌ها در ایران دست پیدا کنیم.

شاید بهتر باشد پیش از اشتراک گذاشتن تجربه استفاده از این گجت متفاوت، کمی در مورد تاریخچه کروم‌اواس و کروم‌بوک‌ها صحبت کنیم. کروم‌اواس در زمان انتشار، یک مرورگر کروم بود که بر فضایی لینوکسی قرارگرفته بود. با استفاده از دستگاه‌های اولیه مجهز به این سیستم‌عامل، شما می‌توانستید به اینترنت وصل شوید، به موسیقی گوش دهید و فیلم ببینید. در روزهای آغازین، امکان نصب هیچ برنامه‌ای روی سیستم‌عامل کروم‌اوس وجود نداشت. موضوعی که با گذشت نزدیک به ۹ سال از زمان ارائه این سیستم‌عامل، متحول شده است.

کروم‌بوک‌ها در آغاز محصولاتی ضعیف و ارزان‌قیمت بودند تا به‌عنوان یک آلترناتیو ارزان لینوکسی، در مدارس و کودکستان‌ها استفاده شوند. بااین‌حال گوگل بعد از مشاهده محبوبیت این لپ‌تاپ‌ها تصمیم گرفت تا این پلتفورم را تقویت کند. این‌روزها حتی کروم‌بوک‌های ۱۰۰۰ دلاری هم در بازار فناوری پیدا می‌شوند که با ایده اولیه گوگل برای این گجت‌ها، فرسنگ‌ها فاصله دارد.

این سیستم‌عامل ۹ ساله امروزه تنها برای راه‌اندازی اولیه نیاز به اینترنت دارد و بعدازآن می‌تواند درست مثل یک لپ‌تاپ ویندوزی، بدون اینترنت نیز فعالیت‌های مولتی‌مدیا و بازی را به‌راحتی به انجام برساند.

با راه‌اندازی اولیه یک کروم‌بوک شما به صفحه‌ای مشابه با عکس فوق منتقل خواهید شد. در این صفحه از شما خواسته می‌شود که به وای‌فای یا اینترنت همراه متصل و پس‌ازآن به اکانت گوگل خود وارد شوید.

روشن کردن کروم‌بوک میان‌رده در اختیار ما و وارد شدن به اکانت در کمتر از ۳۰ ثانیه انجام شد که در مقایسه با اولین استفاده از لپ‌تاپ‌های ویندوزی و مک، بسیار سریع و قابل‌توجه است. به‌طورکلی روشن کردن یک کروم‌بوک تنها چند ثانیه زمان می‌برد که با تجربه ویندوزی ما ایرانیان، زمین تا آسمان فاصله دارد. به‌هرحال با راه‌اندازی و نصب چند برنامه به صفحه‌ای شبیه به تصویر زیر خواهید رسید.

یک دسکتاپ کم‌وبیش آشنا با یک منو برنامه در سمت چپ و ساعت و دیگر اطلاعات در سمت راست. موضوعی پیچیده در شکل ظاهری کروم‌اواس وجود ندارد که در نگاه اول شما را گیج یا متعجب کند. البته از نظر ظاهری سیستم‌عامل بسیار تمیز، خالی از برنامه‌های اضافه و مینیمال به نظر می‌رسد.

در اغلب کروم‌بوک‌های ارائه‌شده در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، امکان نصب برنامه‌های اندرویدی و لینوکسی وجود دارد. هرچند در تجربه ما تعدادی از برنامه‌های خاص با مشکلاتی عجیب‌وغریب روبرو بودند اما به‌طورکلی تجربه نصب برنامه‌های اندرویدی در این سیستم‌عامل، تجربه‌ای مثبت و سریع است. که البته با توجه به ARM بودن پردازنده لپ‌تاپ در اختیار ما، قابل پیش‌بینی بود.

کروم‌بوک‌ها به دو دسته X86 و ARM تقسیم می‌شوند. کروم‌بوک‌های سنتی‌تر و با پردازنده Intel در اجرای برنامه‌های لینوکسی بهتر عمل می‌کنند و کروم‌بوک‌های ARM، عملکرد بهتری در اجرای برنامه‌های اندروید دارند.

متأسفانه با تمامی تلاش‌های ما، نصب برنامه‌های لینوکسی در کروم‌بوک در اختیار ما ممکن نشد که البته با تماس‌های ما با گوگل مشخص شد که این مشکل در ایران و به دلیل تحریم‌های آمریکا برای سرورهای لینوکسی گوگل رخ داده است.

هرچند ما نتوانستیم برنامه‌های لینوکسی را در کروم‌بوک C330 لنوو نصب کنیم اما با مطالعه بررسی‌های مختلف متوجه خواهید شد که لینوکس در کروم‌اواس در حالت بتا قرار دارد و تا نهایی شدن این توانایی، نمی‌توان انتظار عملکرد کامل و سالم را از آن داشت. از سوی دیگر اما برنامه‌های اندرویدی می‌تواند بسیاری از نیازهای کاربران را برطرف کند.

در بررسی تخصصی کروم‌بوک‌ها می‌توان به پنج موضوع مختلف پرداخت. سرعت مرورگر وب، مولتی‌مدیا، بازی، برنامه‌های اندروید و لینوکس از مواردی هستند که می‌توانند در انتخاب یک لپ‌تاپ کروم‌بوکی تأثیر گذار باشند. مهم‌ترین بخش یک کروم‌بوک که مرورگر وب آن است، شاید بهترین دلیل برای خرید این نوع از لپ‌تاپ‌ها باشد.

با اینکه گجت در اختیار ما یک گجت معمولی از نظر سخت‌افزار است اما سرعت اجرای مرورگر کروم، باز شدن و پردازش صفحه‌ها و مدیریت رم فوق‌العاده این سیستم‌عامل باعث شد تا بهترین تجربه استفاده از این مرورگر برای ما ممکن شود. کروم در کروم‌اواس فوق‌العاده روان است و شما حتی می‌توان بیش از ۳۰ صفحه مختلف را بدون تجربه هیچ افت سرعتی در کنار هم باز کنید.

این موضوع را هم در نظر بگیرید که بدون شک کروم‌بوک‌های قدرتمندتری مانند پیکسل گوگل احتمالاً توانایی بیشتر و بهتری در پردازش صفحات وب داشته باشند. به‌هرحال اگر شما هم مثل ما بیشتر زمان استفاده از لپ‌تاپ را در دنیای وب صرف می‌کنید، باید به شما اعلام کنیم که یک کروم‌بوک می‌تواند گزینه‌ای مناسب و ارزان‌تر برای خرید باشد.

اجرای فایل‌های ویدیویی و صوتی در سیستم‌عامل کروم‌اواس به‌راحتی و با کیفیت بالا انجام می‌شود. در تجربه ما حتی ویدیوهای 4k نیز مشکلی برای اجرا نداشتند و افت فریم یا کاهش سرعت خاصی قابل‌مشاهده نبود. بااین‌حال اجرای بعضی از فایل‌های MKV با ویدیو پلیر اصلی کروم‌اواس گاهی دچار مشکل می‌شود که با نصب یک ویدیو پلیر اندرویدی این مشکل نیز قابل‌حل است. در نظر داشته باشید که تعداد زیاد برنامه‌های اندرویدی قابل‌نصب در کروم‌اواس، عملاً مشکلات کمبود برنامه را برای این سیستم‌عامل رفع کرده است.

کروم‌اواس از نظر بازی نیز پیشرفت فوق‌العاده‌ای داشته و می‌توانیم تأیید کنیم که اغلب بازی‌های اندرویدی و لینوکسی روی این سیستم‌عامل قابل‌نصب هستند. البته این موضوع را در نظر داشته باشید که کیفیت سخت‌افزار گجت شما، تعیین‌کننده میزان توانایی این وسیله در اجرای بازی‌های سنگین است.

به‌طورکلی حتی گران‌ترین کروم‌بوک نیز از پردازنده ویدیو اختصاصی برخوردار نیست و تنها می‌تواند بازی‌های  متوسط و سبک پلی‌استور را بدون مشکل اجرا کند. بازی‌های سنگین‌تر با مشکل کاهش فریم روبرو خواهند شد که با توجه سخت‌افزار به‌کاربرده شده، قابل پیش‌بینی است.

امنیت سیستم عامل کروم یکی از دلایلی است که این سیستم‌عامل به محبوبیت بسیار بالایی رسیده است. بر خلاف ویندوز، دسترسی به فایل‌های سیستمی در حالت عادی غیرممکن است. شما هرچقدر هم تلاش کنید، نمی‌توانید سیستم‌عامل را خراب یا کند کنید. یکی از خصوصیات بارز سیستم‌عامل‌های لینوکسی، کند نشدن بر اثر گذر زمان است. موضوعی که به یکی از دغدغه‌های اصلی ویندوز تبدیل شده است.

به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل نیز کم‌وبیش کم‌حجم هستند و بدون اجازه شما انجام نمی‌شوند. کروم‌بوک‌ها از زمان ارائه اولیه معمولاً بین ۳ تا ۵ سال از پشتیبانی نرم‌افزاری برخوردار هستند. گوگل البته پا را فراتر از این گذاشته و حتی کروم‌بوک‌های شش ساله خود را با به‌روزرسانی‌های امنیتی پشتیبانی می‌کند. موضوعی که نه در لپ‌تاپ‌های اپل و نه در ویندوز مایکروسافت مشاهده نمی‌کنیم.

از نظر فارسی سازی نیز سیستم‌عامل کروم با مشکل خاصی روبرو نیست. البته ترکیب‌های کیبورد برای تغییر زبان با ویندوز متفاوت است که ممکن است به مدتی زمان برای عادت کردن نیاز داشته باشد. سیستم‌عامل به‌طور کامل فارسی سازی شده و اغلب تکست‌ها به زبان فارسی ترجمه‌شده است.

علاوه بر پلی‌استور گوگل، یک وب‌استور کروم نیز در این سیستم‌عامل قابل‌دسترسی است که به شما اجازه نصب برنامه‌های اختصاصی کروم‌اواس را می‌دهد. برنامه‌های تحت وب که بسیار سریع‌تر از برنامه‌های کلاسیک ویندوزی و اندرویدی هستند. در تجربه ما بسیاری از وب‌اپ‌ها در این سیستم‌عامل، بهتر از نسخه اندرویدی آنها عمل می‌کردند.

در استفاده یک هفتگی از یک کروم‌بوک به‌عنوان لپ‌تاپ اصلی به دلیل قانع‌کننده‌ای برای محبوب نشدن این سیستم‌عامل در ایران نرسیدیم. هرچند کروم‌بوک در زمینه فعالیت‌های گرافیکی حرفه‌ای دچار کمبود است اما در استفاده روزمره یک لپ‌تاپ سریع، امن و بدون دردسرهای همیشگی ویندوز به‌حساب می‌آید. درواقع  در استفاده ما هیچ برنامه‌ای نبود که نتوانیم یک جایگزین وب یا اندرویدی برای آن پیدا کنیم.

شاید در روزهای اول استفاده، ترکیب‌های کیبوردی متفاوت و نبود برنامه‌های خاصی مثل IDM و فایرفاکس تا حدود زیادی آزاردهنده بود اما با گذشت زمان توانستیم برنامه‌هایی جایگزین و مناسب را برای این سیستم‌عامل پیدا کنیم. کروم‌بوک‌ها شاید در روزهای اول ارائه یک لپ‌تاپ ضعیف و تحت وب بودند اما با گذشت ۹ سال از ارائه اولین کروم‌بوک، به یک لپ‌تاپ قدرتمند، سریع و امن ارتقا پیدا کرده‌اند.

تنها نقاط ضعف مشاهده‌شده در تجربه یک هفتگی ما از این سیستم‌عامل، آماده نبودن لینوکس و تعدادی از برنامه‌های اندرویدی برای سیستم‌عامل کروم بود. موضوعی که بدون شک با گذر زمان و به‌روزرسانی‌های ماهیانه گوگل رفع خواهد شد.