دیدنی های آستارا؛ شهر پشت بام های سفالی گیلان

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۶/۱۱/۱۶ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۲۹ به‌روزرسانی شده است.}

آستارا در قلب تالش، بین رشته‌کوه‌های سر به فلک‌کشیده و دریای خزر در شمال استان گیلان جای گرفته است. در کوچه پس کوچه‌های آستارا که قدم بزنید، متوجه سقف سفالی خانه‌های آن خواهید شد که جنبه تزئینی دارند و از نظر معماری نیز باعث می‌شوند که دمای خانه‌ها در فصل تابستان خنک‌تر از سقف‌های شیروانی شهرهای دیگر باشد. آستارا دارای جاذبه‌های طبیعی زیبا و بکر نظیر کوه، جنگل، دریا و برکه است و همچنین دارای مراکز خرید و بازارهای معروفی است. در این مطلب ما به شما جاهای دیدنی آستارا را معرفی می‌کنیم تا هر زمان که خواستید، به آستارا سفر کنید، بتوانید به‌راحتی از آن‌ها بازدید کنید. با کجارو همراه باشید.

آستارا

آستارا شمالی‌ترین شهر استان گیلان در مرز ایران و کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد. این شهر در جنوب غربی دریای خزر و شمال شهر تالش قرار دارد و از دو شهر آستارا و «لوندیل» تشکیل شده است. آستار مرز گمرکی و بندر تجاری برای ارتباطات اقتصادی با همسایگان شمالی کشور است. هسته‌ اولیه‌ی شهر دهکده‌ «دهنه کنار» در مصب رود آستارا چای و کنار دریای خزر است که آستارا در میان این رود و رود مرداب که در جنوبی آن، قرار دارد. تأسیسات مربوط به گمرک واردات کالاهای روسی و صادارات جنس‌های ایرانی از عوامل رشد و توسعه دهکده‌ «دهنه کنار» و تبدیل آن به شهر بوده است. مردمان این شهر به کارهای بازرگانی و گمرکی به‌ویژه در زمینه‌ پوشاک، باغداری شالی‌کاری و شیلات می‌پردازند.

آستارا شهر بام‌های سفالین ایران است

«حدود العالم» که در سال ۳۷۲ و در قرن چهار هجری قمری نوشته شده است، قدیمی‌ترین منبعی است که از آستارا با نام استراب یاد کرده است. در این زمان گیلان شامل هشت ناحیه از لاهیجان تا باکو بوده و یکی از نواحی آن استراب بوده است. «میرخواند» از تاریخ نویسان قرن ۹ هجری قمری در کتاب روضه الصفا در مورد آستارا چنین نوشته است:

در جمادی‌الثانیه‌ی سال ۱۰۰۲ هجری قمری که شاه عباس از راه خرزویل و منجیل به کهدم و پس از آن به لاهیجان رفت، علی خان حاکم بیه‌ پس و امیره مظفر برادر امیره سیاوش در گسکر اظهار بندگی و اطاعت نکردند. شاه عباس فرهادخان روملو را که سردار سواران والپیان بیک قاجار را که سرهنگ پیادگان آتشبار بود، به دفع ایشان بفرستاد و به ذوالفقارخان قرامانلو امر کرد که از راه تالش و آستارا با سپاه آذربایجان برسر گسکر و امیره مظفر آید.

تا قبل از دوره‌ قاجاریه تمامی منطقه‌ آستار در خاک ایران قرار داشت؛ اما در سال ۱۸۲۸ میلادی بر اساس عهدنامه ترکمنچای بین دولت‌های ایران و بخشی از آستارا به نام آستار چای به دولت روسیه واگذار شد و این رودخانه به‌عنوان مرز بین این دو کشور شناخته شد.

تالاب بین‌المللی استیل

تالاب بین‌المللی استیل، در چهار کیلومتری شهر آستارا در حاشیه جاده آستارا به تالش جای گرفته است. اهمیت اکوتوریستی این تالاب زیبا و شگفت‌انگیز به‌دلیل نزدیکی به جاده، تنوع چشم‌اندازهای طبیعی نظیر کوهستان، جنگل، مزارع و کشتزارهای اطراف دو چندان شده است. جالب است بدانید که به‌دلیل قرارگیری ریشه درختان این تالاب در آب، آن‌ها همواره در پهنای تالاب جابه‌جا می‌شوند و حرکت می‌کنند. تالاب استیل معمولا جزو اولین دیدنی‌هایی است که در تور آستارا از آن بازدید می‌شود.

روستای دربند

روستای دربند در هفت کیلومتری جنوب‌غربی آستارا قرار گرفته است و یکی از زیباترین روستاهای این شهر محسوب می‌شود. این روستا به خاطر اشراف داشتن به تالاب استیل، کوهپایه‌های سرسبز رشته کوه‌های تالش و مزارع وسیع برنج، دارای موقعیت فوق‌العاده‌ای است.

گردنه حیران

حیران نام یکی از روستاهای بهشتی گیلان است که به‌دلیل زیبایی‌های بیش از حد و آب‌وهوای مطبوعی که دارد، یکی از نقاط گردشگری پرطرفدار ایران محسوب می‌شود. گردنه این روستا از یک سو مشرف به کوه‌های پوشیده از جنگل و از سویی دیگر، مشرف به دره‌ای نه چندان عمیق است که از میان آن رود آستارا که «آق چای» نام دارد، می‌گذرد. گردنه حیران بیشتر اوقات پوشیده از مه و در فصول گرم سال پوشیده از گل‌ها و گیاهان جنگلی است.

تله‌کابین حیران

تله‌کابین حیران در انتهای گردنه حیران جای گرفته است و با طی کردن یک مسیر رویایی سرسبز ۱۵۰۰ متری به شرقی‌ترین نقطه پارک جنگلی فندقلو متصل می‌شود. ارتفاع این تله‌کابین از سطح دریا ۱,۷۳۰ متر است.

آبشار لاتون

آبشار لاتون با ارتفاع ۱۰۵ متر، مرتفع‌ترین آبشار گیلان و ایران است که در ۱۵ کیلومتری جنوب آستارا در روستای کوته‌کومه قرار گرفته است.

روستای کوته کومه

روستای کوته کومه، روستایی کوچک به شمار می‌رود که عمده شهرت آن مدیون وجود آبشار لاتون است. از دیگر مکان‌های مشهور این روستا می‌توان به آبگرم کوچک آن اشاره کرد.

ساحل صدف

ساحل زیبای صدف آستارا یکی از تمیزترین و بکرترین مناطق ساحلی دریای خزر است که همواره پذیرای مسافران و گردشگران زیادی از سراسر کشور و دنیا است. این ساحل در ۱۰ کیلومتری آستارا به‌سمت رشت جای گرفته است و امکاناتی نظیر بازی و تفریح کودکان، طرح سالم‌سازی و محل شنا، استراحتگاه‌های موقت، پلاژهای عرضه خدمات، امکان نصب چادر، اکیپ امداد، نجات غریق و ماهی‌گیری دارد.

پناهگاه حیات وحش لوندویل

پناهگاه حیات‌وحش لوندویل در شهر آستارا در استان گیلان واقع شده است. این منطقه در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده اعلام شده است. این پناهگاه، نمونه‌ای منحصر‌به‌فرد از باقی‌مانده جنگل‌های جلگه‌ای هیرکانی است که گونه‌های گیاهی و جانوری مهمی را در خود جای داده است.  

باغ پرندگان

باغ پرندگان آستارا در ورودی جاده از آستارا از سمت شهر رشت واقع شده و بیش از ۳۰۰ پرنده از ۶۰ گونه مختلف را در خود جای داده است. برخی از این پرندگان عبارت‌اند از طاووس، قرقاول، طوطی، مرغ‌های تزئینی، سرسفید کاکلی، امپراتور، بلدرچین، کبک، بلبل، قناری، مینای سخنگو و مرغ عشق.

باغ چای عباس آباد

این باغ چای زیبا در دو کیلومتری جنوب‌غربی آستارا قرار دارد و به‌دلیل داشتن چشم‌اندازهای فوق‌العاده بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این باغ تنها مرکز کشت چای در آستارا است.

کوه اسپیناس

رشته‌کوه باشکوه و پرابهت اسپیناس پشت تالاب حیرت‌انگیز استیل واقع شده است و آبشار مرتفع لاتون نیز از دامنه‌های این رشته‌کوه سرچشمه می‌گیرد.

ساحل شریعتی

ساحل شریعتی در داخل شهر، کنار جاده ترانزیتی منتهی به اداره گمرک بندر آستارا جای گرفته است. این پارک و ساحل توریستی و تفریحی از هر لحاظ میان سواحل شمالی کشور بی‌نظیر است و بازدید از آن خاطره‌ای به‌یادماندنی را در ذهنتان ثبت خواهد کرد.

بازار بزرگ ساحلی آستارا

بازار بزرگ ساحلی آستارا یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری استان گیلان و از معروف‌ترین بازارهای ایران است که در میان مردمان محلی آستارا با نام «بساط» شناخته می‌شود.

بهشت کاکتوس ها

این باغ زیبا در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی در خیابان فارابی افتتاح شده و از ۲۲۰ نوع کاکتوس مختلف از کشورهای برزیل، مکزیک، پرو، بولیوی، آرژانتین و آمریکای جنوبی است. پرقدمت‌ترین و پیرترین کاکتوس خاورمیانه نیز در این بهشت زیبا زندگی می‌کند.

پارک جنگلی بی بی یانلو

پارک جنگلی بی‌بی یانلو از جنگل‌های هیرکانی کشور است که در ۵ کیلومتری آستارا، در حاشیه جاده آستارا به اردبیل جای گرفته است. این پارک بی‌نظیر دارای جاذبه‌های طبیعی منحصر‌به‌فرد و خاصی است که توجه طبیعت‌دوستان و گردشگران زیادی را مجذوب خود می‌کند.

تالاب آق

تالاب آق بین لوندویل و بخش مرکزی آستارا قرار دارد. حجم آب این تالاب در حال حاضر به‌دلیل برداشت بی‌رویه برای مصارف کشاورزی و نیز برداشت غیرمجاز شن و ماسه کاهش پیدا کرده، اما باز با این حال اکوسیستم این تالاب هنوز زنده و فعال است و از جمله مناطق شکار ممنوع و حفاظت‌شده کشور به شمار می‌رود. در این تالاب می‌توانید نظاره‌گر ۶۱ گونه پرنده زمستان‌گذران و مهاجر باشید.

آستاراچای

رود آستارا، رود کوچکی است که «آستاراچای» نام دارد و در مرز میان ایران و جمهوری آذربایجان جریان دارد. این رود زیبا در ایران شامل سه شاخه فرعی است که دو شاخه آن از ارتفاعات حیران و یک شاخه دیگر آن از ارتفاعات جنگلی بهارستان جریان می‌یابند. کناره‌های این رودخانه زیبا از درختان سرسبز و بیشه‌زارها پوشیده شده است و دارای منظره حیرت‌انگیز و خارق‌العاده‌ای است.

بقعه پیر قطب الدین

بقعه پیر قطب‌الدین در سه کیلومتری جاده آستارا به اردبیل در داخل قبرستان روستای باغچه‌سرا، روی تپه نسبتا بلندی جای گرفته است. این بنای آجری که طول آن بیش از ۱۱ متر و عرض آن ۶ متر است، متعلق به دوره قاجاریه است.

قلعه شیندان

یکی از جاهای دیدنی آستارا، قلعه‌ شنیدان در کوهی به همین نام در مرز کشورهای ایران و آذربایجان است. در جاده‌ آستارا به اردبیل، منطقه حیران، بالای روستای «حاجی امیر بالا» و «حاجی امیر پایین» می‌توان این قلعه را دید. قیام حمزه خان تالشی از وقایع مهمی است که این قلعه در دوران صفویه و شاه عباس به خود دیده است. در کتاب تاریخ عالم آرای عباسی در ارتباط با این قلعه آمده است:

قلعه سندان قلعه ایست بر فراز کوه رفیع واقع شده از غایت رفعت و بلندی با فلک الافلاک دعوی مساوات می‌کند ساکنان بروج رفیعش باسکنه صوامع ملکوت دمساز و پاسبانان شب زنده دارش با مستحفظان قلعه سپهر هم آوازند و همانا مضمون این بیت که«ز سنگ انداز او سنگی که جستی/ پس از قرنی سر کیوان شکستی» ما صدق آن قلعه رفیع بنیاد است. دامن آن کوه بلند و قلعه الوند مانند بیشه و جنگل است که یک راه بیش ندارد و ضیق آن طرق به‌مثابه که عبور یک نفر پیاده از آنجا به‌غایت دشوار است.

شنیدان در شعر شاعران

قطران تبریزی؛ شاعر قرن پنج هجری قمری:

هنوز او به غزا می نرفته بود که بود سر هزیمستان بر گذشته از سیندان

امیر گفت بباید به اردبیل دژی بنا کنند که جاوید ماند آن بنیان

خاقانی شیروانی؛ شاعر قصیده‌سرای قرن شش هجری قمری:

پـادشـاه تـازه تـر و جـوان ای جمالدین چو اصفهبد نماند

همچو شاخ ارغون بدوردباد حصن شندان و ارجون بدرود باد

باغ ملی آستارا

مانده قدیمی‌ترین پارک آستارا باغی است که از زمان قاجاریه به یادگار مانده و در این باغ کانون فکری کودکان و نوجوانان کتابخانه و ساختمان‌های دیگر وجود دارد.

دیبرستان حکیم نظامی

در سال ۱۲۸۷ خورشید یکی از اولین مدارس ایران در آستارا ساخته شد. نیما یوشیج؛ پدر شعر نو فارسی در سال ۱۳۰۰ در این مدرسه تدریس می‌کرد. خسرو گلسرخی از مبارزان دوره حکومت پهلوی، محمود سراجی شاعر معاصر و حمید نطقی بنیان‌گذار و پدر روابط عمومی ایران، اشرف آقا حریری محقق و نویسنده آستارایی نیز دوران تحصیل را در این دبیرستان سپری کرده است. این موزه در حال حاضر به موزه تبدیل شده است.

دیگر جاهای دیدنی آستارا

قلعه تک آغاج

قلعه تک آغاج یکی دیگر از قلعه‌های دیدنی آستارا در عباس آباد است که سلجوقیان آن را بنا کردند و تیمور لنگ در آنجا اتراق داشته است.

مدرسه‌ داریوش یا شهید مدنی

این مدرسه ابتدا مرکز نظامی بوده است و سپس به مدرسه تبدیل شده است و تا سال ۱۳۸۰ فعال بوده است.

بقعه سید محمد دوست

این بقعه از آثار اواخر قرن هشت هجری است و در روستای چلوند آستارا قرار دارد.

بقعه شیخ تاج‌ الدین محمود خیوی

در شش کیلومتری جاده‌ اصلی آستارا به اردبیل این بقعه ایلخانی مشاهده می‌شود. این اثر به ثبت ملی رسیده است.

طرق مظفری

مظفرالدین شاه قاجار در دوران سلطنت خود در محور آستارا به اردبیل جاده‌ای احداث کرد که به طرق مظفری معروف است.