آرامگاه «ابومنصور ریابی» بنایی ساده و بی‌آلایش واقع در روستای ریاب

رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در تمام طول تاریخ ایران همین دهات کوچک بوده‌اند که مردان بزرگ سیاست و علم و ادب را به شهرهای ایران تقدیم کرده‌اند. روستای نمونه گردشگری ریاب واقع در ۳ کیلومتری جنوب غرب شهر گناباد علاوه بر بافت معماری سنتی ارزشمند، بادگیرهای زیبا، سنت‌های پسندیده، غذاهای متنوع و گوارا از پیشینه و شخصیت‌های بزرگ و تاثیرگذاری برخوردار بوده است.

وی اضافه کرد: مرحوم سلطان حسین تابنده به ۲۵ نفر از آن‌ها در کتاب ارزشمند تاریخ و جغرافیای گناباد اشاره کرده که از جمله آن‌ها ابومنصور ریابی، ابوسعید ریابی، ابوطالب ریابی، آقا بزرگ ریابی، حاج میرزا تقی ریابی، جلال‌الدین ریابی، حاج میرزا حسن ریابی، زین‌العابدین ریابی، عبدالجواد ریابی، عبدالحسین ریابی، عبدالرحیم ریابی، عزیزالله ریابی، علی نقی ریابی، علی نقی دوم ریابی، میرزا کاظم ریابی، آقا میرزا محمد ریابی، محمدتقی ریابی، محمدجعفر ریابی، محمدعلی ریابی، میرزا محمود ریابی، محی‌الدین محمد ریابی، معزالدین ریابی، نصرالله ریابی، نورالله ریابی، سید یحیی ریابی نیز هستند.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی تصریح کرد: شاخص‌ترین آن‌ها خواجه ابومنصور ریابی و برادرش ابوسعید ریابی بودند که بنا به روایت مؤلف مجالس‌المؤمنین «وزیران محترم صاحب جاه و مکنت بودند و رفعت ایشان از آفتاب ظاهرتر است». شهرت ابومنصور ریابی بیش از ابوسعید است. او یکی از وزرای طغرل سوم سلجوقی و از چنان جایگاه و شهرتی برخوردار بود که در  بسیاری از متون معتبر مانند بُحیره، دستورالوزراء، مجالس‌المؤمنین، آثارالوزراء و لغت‌نامه دهخدا به او و خوی و خصلت آزادمنشانه و خداپسندانه‌اش اشاره کرده‌اند که در کتاب «بُحیره» اثر نقاش استرآبادی در شرح احوال او از اخلاق پسندیده و خداترس او مواردی نوشته است.

وی عنوان کرد: ابومنصور ریابی که تمام دوران زندگی‌اش را با عزت و پرهیزگاری سپری کرده بود، پس از مرگ در ریاب به خاک سپرده شد و هنوز مزارش زیارتگاه شیفتگان راستی و پاکدامنی است. شاید همان خصلت‌های شایسته موجب شد تا شاعری به نام بندار رازی در مدح او و برادرش ۲۷ قصیده غرل بسراید.

لباف خانیکی خاطرنشان کرد: آرامگاه ابومنصور در حاشیه جنوبی ریاب در محوطه‌ای محصور واقع شده و به یُمن حضور او گورستانی بر گرد مزارش شکل گرفته است. آرامگاه ابومنصور ریابی بنایی آجری شامل یک ایوان ورودی و یک فضای مربع شکل مسقفِ چهار ایوانی یا گنبدخانه در پشت ایوان است که از سمت شمال و انتهای ایوان یک درگاهی به درون بنا راه می‌یابد.

وی ادامه داد: پوشش ایوان ۳ بخشی به وسیله طاق و تویزه اجرا شده و بر دیوارها طاق‌نماهایی ایجاد شده است. بر نمای هر یک از پایه‌های ایوان یک قاب مستطیل عمودی بلند احتمالا جهت اجرای تزئینات کاشی یا کتیبه تعبیه شده اما هیچگاه تزئینات یا کتیبه اجرا نشده است. در درون بنا گنبدی عرقچین بر فراز فیلگوش‌ها و درگاهی‌ها استقرار یافته است. بنا در مجموع ساده و بی‌آلایش است و رویه دیوارها و گنبد با کاهگل اندود شده است.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی بیان کرد: بر بدنه بیرونی بنا در سمت شرقی ۴ غرفه و در سمت غربی ۳ غرفه بر دیوار تعبیه شده که احتمالا جهت استراحت زائران کاربرد داشته است. فضای داخلی فاقد تزئینات یا کتیبه و صرفا با گچ اندود شده است. برخی مزار ابومنصور را زیارتگاه پنداشته به امامزاده ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع) نسبت داده‌اند و بدیهی است که جایگاه والا و مقام معنوی ابومنصور ریابی موجب شده تا آرامگاهش به زیارتگاه تبدیل شود.

لباف خانیکی اظهار کرد: آرامگاه ابومنصور ریابی بارها به همت خیرین مورد مرمت و حفاظت قرار گرفته و در۱۰ دی ماه ۱۳۸۱ به شماره ۶۷۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام