نگاهی به سریال بچه مهندس ۴ – تکرار یک فرمول تکراری

سریال بچه مهندس ۴ دقیقا همان عنوانی است که سریال‌های تلویزیونی را به عناوینی غیرقابل تماشا تبدیل می‌کند؛ کلیشه‌ای، خسته‌کننده، تکراری، قابل پیش‌بینی و ناامیدکننده. شاید به همین دلیل باشد که بیننده نکته‌سنج خیلی سریع متوجه می‌شود که این سریال چیزی جز همه مفاهیم سه قبلی نیست و هیچ دستاورد جدیدی برای ارائه ندارد. با ویجیاتو همراه باشید.

چرا سریال‌های سیمای ملی هرگز پیشرفت نمی‌کنند؟ پاسخ این پرسش خیلی ساده به نظر می‌رسد؛ چون هیچ رقیبی حتی در سطح عناوین تلویزیون هم ندارند. سریال بچه مهندس ۴ به عنوان یکی از سریال‌های ماه رمضان ۱۴۰۰ در حالی از شبکه دو پخش می‌شود که از روایت تا هنرنمایی بازیگران، در همه سطوح تکراری و خسته‌کننده به نظر می‌رسد. به عبارت دیگر، این سریال نه‌تنها در جذب مخاطب ناامیدکننده ظاهر می‌شود بلکه تماشاگران قدیمی تلویزیون که سن و سال قابل توجهی دارند را هم دل‌زده می‌کند.

سقوط تدریجی یک دستاورد

ایده کلی فصل اول سریال بچه مهندس جذاب به نظر می‌رسید؛ پسربچه‌ای که پدر و مادرش را از دست داده و در یک پرورشگاه بزرگ شده، آهسته آهسته با حقیقت‌های تلخ و شیرین زندگی مواجه می‌شود و در مسیر گام‌نهادن به درون جامعه در دل مشکل‌های متعددی قرار می‌گیرد. این سریال نه‌تنها می‌توانست برای کودکانی که در پرورشگاه زندگی می‌کنند [و تصور می‌کنند زندگی رفتاری جز بی‌رحمی با آن‌ها ندارد] الهام‌بخش بود بلکه برای تماشاگر رسانه ملی هم متفاوت به نظر می‌رسید.

استقبال از این فصل اول این سریال به حدی زیاد بود که علی غفاری به‌ عنوان کارگردان سریال تصمیم گرفت فصل دوم آن را هم در برابر دوربین قرار دهد. دو فصل سریال بچه مهندس به واسطه شخصیت‌های متعددی که به خوبی پردازش می‌شدند و البته تیم پرستاره‌ای که از ثریا قاسمی تا فرزین محدث و حتی بهاره رهنما را میزبانی می‌کرد، به شدت مورد توجه قرار گرفتند.

در حالی که فصل اول نوروز ۱۳۹۸ پخش شد، فصل‌های دوم و سوم در فروردین و اردی‌بهشت ۱۳۹۹ از تلویزیون پخش شدند و حالا نوبت به فصل چهارم رسیده تا میزبان بینندگان سیمای ملی باشد. اما واقعیت آن است که سریال بچه مهندس ۴ نه‌تنها در برابر سه فصل قبل هیچ جذابیتی ندارد بلکه در تکرار فرمول [نسبتا تکراری] سه فصل قبل هم موفق ظاهر نمی‌شود.

پُلی برای پیشرفت که رها شد

فصل اول سریال بچه مهندس در روزگاری مانند بمب منفجر شد که بینندگان خانگی کمتر از همیشه به تماشای محتوای سیمای ملی علاقه نشان می‌دادند. در کنار شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای که از بیشتر از دو دهه قبل به رقیب‌های اصلی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده بودند، سرویس‌های استریم هم در وضعیت جذب هرچه بیشتر مخاطب قرار داشتند.

موفقیت فصل اول سریال که عوامل آن را به ساخت یک مجموعه تلویزیونی چندفصلی و موفق امیدوار کرده بود در فصل‌های دوم و سوم هم تکرار شد. اما این موفقیت انگار قرار نبود در فصل چهارم سریال بچه مهندس تکرار شود.

با درخشش روزبه حصاری در فصل سوم که باعث محبوبیت بیشتر مجموعه داستانی بچه مهندس شده بود، او تصمیم گرفت رقم سنگینی برای هنرنمایی در فصل چهارم سریال درخواست کند. رقمی که به نظر نمی‌رسید تیم تولید سریال بچه مهندس ۴ توان پرداخت آن را داشته باشند. بنابراین پافشاری‌ها و تاکید روزبه حصاری باعث شد تهیه‌کنندگان سریال تصمیم بگیرند او را از لیست بازیگران فصل چهارم خارج کنند. به همین ترتیب، بازیگر نقش اصلی مجموعه داستانی بچه مهندس که قرار بود در فصل چهارم هم حضور داشته باشد، از پروژه کنار رفت.

بنابراین محمدرضا رهبری جانشین روزبه حصاری شد. بازیگری که در شرایطی مشابه با روزبه حصاری چندان شناخته‌شده نبود. اما انتخاب محمدرضا رهبری ظاهرا خیلی هم به نفع او تمام نشده است. او در مصاحبه‌ای که اخیرا انجام داده، از تصوراتی که از حضور در این نقش داشته و آن‌چه با آن مواجه شده، می‌گوید:

قبل از اینکه سریال بچه مهندس ۴ پخش شود، بازخوردهای خوبی نداشتم. همه ناراحت بودند؛ چون جواد جوادی را با بازیگر دیگری دیده بودند و انتظار داشتند آن بازیگر را دوباره تماشا کنند. در اینستاگرام دایرکت و کامنت می‌دادند و حرف‌های زشت می‌زدند. خیلی اذیت شدم و توهین شنیدم. این مدت خیلی سخت گذشت و استرس‌های زیادی به من وارد شد. چون در فصل‌های اول و دوم و سوم فاصله زمانی زیادی بوده اما خب فصل چهارم در حقیقت ادامه فصل قبل بود.

در گفتگو با خبرگزاری فارس

محمدرضا رهبری از تجربه‌های سایر بازیگران در قرارگرفتن در نقش دیگر بازیگران می‌گوید:

خانم ستاره اسکندری هم که به جای مرحوم گلدره در سریال نرگس حضور پیدا کردند، چنین تجربیاتی داشتند. در خاطرات خانم اسکندری خواندم که چقدر اذیت شده است اما بعد از این که چند قسمت سریال با هنرنمایی او پخش شد، مردم با او ارتباط برقرار کردند.

در گفتگو با خبرگزاری فارس

او درباره جاافتادن در نقش جواد جوادی و بازخورد مردم نسبت به هنرنمایی‌اش می‌گوید:

برای جواد تصورمان این بود که خیلی طول می‌کشد تا این ارتباط برقرار شود اما خودم شاهد بودم که از قسمت سه به بعد بازخوردهای خیلی خوبی گرفتم. در صفحه شخصی‌ام دیدم  بازیگر قبلی نقش جواد با توجه به حاشیه‌های ایجاد شده و نپذیرفتن نقش جواد در ادامه فصل جدید از طرف همان طرفدارانی نقد شده که بعضا پیام‌هایشان را در کامنت‌ها و دایرکتم می‌بینم. 

در گفتگو با خبرگزاری فارس

با این حال تغییر بازیگر نقش اصلی تنها تغییر کلیدی سریال بچه مهندس ۴ نسبت به فصل‌های قبلی نیست. علی غفاری، کارگردان سه فصل ابتدایی سریال، به دلیل حضور در یک پروژه سینمایی و درگیری‌های مرتبط با آن، صندلی کارگردان سریال بچه مهندس ۴ را از دست داد. بنابراین احمد کاوری به عنوان کارگردان فصل چهارم سریال انتخاب شد.

به نظر می‌رسد عوامل سریال بچه مهندس ۴ آن‌قدر که باید به پروژه طولانی‌شان باور نداشته‌اند و از هر فرصت پیشرفتی برای فاصله‌گرفتن از پروژه‌ای که آن‌ها را مطرح کرده، یاری گرفته‌اند. گویی مجموعه داستانی بچه مهندس بیشتر از آن‌که عنوانی برای ماندگاری باشد، پُلی برای پیشرفت بوده و نیازی به تعهد به آن دیده نمی‌شود.

نقد فیلم‌های نامزد اسکار ۲۰۲۱ را در ویجیاتو بخوانید:

• نقد فیلم The Trial of the Chicago 7‎ – افتتاح آثار اسکار پسند با نمایش فیلم جدید نتفلیکس
• نقد فیلم Judas and the Black Messiah – ضِد پلیس‌ترین درام سالیان اخیر
• نقد فیلم Sound of Metal – نوازنده‌ای که باید از سکوت لذت ببرد
• نقد فیلم Promising Young Woman – انتقامی با طعم آب نبات
• نقد فیلم Better Days – یک ملودرام جنایی عالی از سینمای چین
• نقد فیلم News Of The World – در جاده سینمای وسترن
• نقد فیلم The Father – درامی دلخراش پیرامون زوال عقل
• نقد فیلم The White Tiger – او را زاغه نشین صدا نکنید
• نقد فیلم Nomadland – کشور زرق و برق دار آواره‌ها
• نقد فیلم Mank – دوران نچندان طلایی
• نقد فیلم Minari – بذرهای امید