«سپندارمذگان» همان «ولنتاینِ» ایرانی است؟

در این زمینه حمیدرضا دالوند _ عضو هیات علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به ریشه لغوی «سپندارمذگان» به ایسنا، توضیح داد: این واژه از لغت باستانی «سپنته آرمَئیتی» ریشه گرفته است که بخش اول یعنی «سپنته» طیف معنایی گسترده‌ای دارد، اما در کیشِ زرتشتی از آن با عنوان برکت‌بخشی، افزونی و اثربخشی یاد می‌شود. درباره بخش دوم یعنی «آرمئیتی» نیز مفاهیمی مانند منشِ آرام، مهربانی، سازگاری،‌ دوستی و آرامش عنوان شده است.

وی با اشاره به اینکه در مفهومی دیگر «سپندارمذ» هیئتِ یکی از ۷ «اَمشاسپَندان» است، تصریح کرد: امشاسپندان موجوداتی مینوی هستند که در کیشِ زرتشتی پس از اهورامزدا به عنوان همکاران او شناخته می‌شوند. امشاسپندان تجلی نیکی‌های مهم مانند پندار نیک،‌ راستی و… در اهورامزدا به شمار می‌آیند و به نوعی نماینده او در امر آفرینش، هدایت انسان و راهیابی او به سعادت هستند. در واقع «سپندارمذ» یک مفهوم انتزاعی و ایزدماده‌ای است که با خدایان ماده در این باور کهن در ارتباط است.

زن در فرهنگ ایرانی سنگ صبور خانواده است و بر اساس این باور، درست مانند زمین که مشکلات در بستر آن اتفاق می‌افتد و در همان نقطه هم برطرف می‌شود، تمام مشکلات خانواده نیز در دامان زن مطرح و مرتفع می‌شود

پیوندی میان زن و زمین

این پژوهشگر حوزه مطالعات زرتشتی با تاکید بر اینکه بنابر باورهای کیش زرتشتی، «سپندارمذ» موکل زمین است، اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های مهم زمین برکت‌بخشی، بخشندگی و بردباری است که می‌تواند نیازهای مادی ما از قبیل سکونت، رویش رُستنی‌ها از زمین و… تامین کند؛ بنابراین زمین مایه برکت و عنصری مادینه تلقی می‌شود.

او با اشاره به اینکه زن نیز در فرهنگ ایرانی پیوند نزدیکی با «سپنته آرمئیتی» و زمین دارد، ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت زن، صورت نمادین زمین است که در او هم برکت‌بخشی، بردباری، تداوم نسل و ادامه حیات وجود دارد. زن در فرهنگ ایرانی سنگ صبور خانواده است و بر اساس این باور، درست مانند زمین که مشکلات در بستر آن اتفاق می‌افتد و در همان نقطه هم برطرف می‌شود، تمام مشکلات خانواده نیز در دامان زن مطرح و مرتفع می‌شود.

تجلیِ عشق با رسیدن به قدرت بخشش

این کارشناس فرهنگ و زبان‌های ایران باستان، تاکید کرد: بر اساس باورهای قدیمی رسالت انسان پیروزی خیر بر شّر است چراکه در این صورت انسان در زندگی نیرومند شده و به قدرتِ بخشش و آفرینشی می‌رسد که آن را تجلی عشق می‌دانیم که با دوست داشتن یکی می‌شود. اینجاست که وقتی انسان‌ها (بنابر باورهای ایرانی) به توانایی تشکیل خانواده می‌رسند، بدون هیچ چشم‌داشتی دارایی‌ها،‌ دانش، نیروی جوانی و … را به یکدیگر و سپس به فرزندان می‌بخشند.

وی افزود: این مادرانگی در فرهنگ ایرانی همانند زمین، از زن یک موجود ایثارگر ساخته است که بخشنده است و خود را ایثار می‌کند. این بخشندگی ناشی از نیاز نیست و از توانایی زن سرچشمه گرفته و تجلی عشق است. در حقیقت بر اساس باورهای ایرانی، انسانی که به دنبال کمال است باید خلق کند و ببخشد و در نتیجه فردی با این ویژگی‌ها می‌تواند دیگری را هم دوست داشته باشد و به این واسطه به جاودانگی برسد. عشق تنها یک هوس و نگاه اِروتیک نیست؛ صورتِ اصلی و نهایی آن، عشق عمیق انسان به هستی است.

مرد ایرانی در مناسبتِ سپندارمذگان که پنجمین روز از اسفند در تقویم باستانی است را جشن می‌گرفته و برای زن هدیه‌ای تهیه می‌کرده است. شواهدی وجود دارد که در سده چهارم هجری با اینکه اسلام به ایران رسیده بود، باز هم این رسم برای تکریم زنان برگزار می‌شد

گرامی‌داشتن زنان در روز «مَردگیران»

این پژوهشگر حوزه مطالعات زرتشتی با اشاره به اینکه این مناسبت در تقویم زرتشتی حفظ شده است، بیان کرد: مرد ایرانی در طول تاریخ مناسبتِ «سپندارمذگان» که پنجمین روز از ماه اسفند در تقویم باستانی ایران است را جشن می‌گرفته و برای زن هدیه‌ای تهیه می‌کرده است. این رسم با عنوان «مَردگیران» یا «مُردگیران» شناخته می‌شود و شواهدی وجود دارد که در سده چهارم هجری با اینکه اسلام به ایران رسیده بود، باز هم این رسم برای تکریم زنان برگزار می‌شد تا از زنان به دلیل جایگاهی که داشته‌اند تقدیر شود. زن حکم شیرازه کتاب زندگی، مرد حکم جلدِ کتاب و فرزندان حکم ورق‌های کتاب را دارد؛ بنابراین اگر شیرازه نباشد گویی کتابی هم وجود ندارد.

«سپندارمذگان»؛ تکریم عشق با فلسفه عمیق

او تاکید کرد: جشن «سپندارمذگان» یک مناسبت مورد نیاز در دنیای امروز است که باید آن را از سایر مناسبت‌هایی مانند ولنتاین که به ظواهر عشق می‌پردازد جدا کرد. «سپندارمذگان» مفهومی چند وجهی است که تنها یکی از مفاهیم‌ آن، تکریم عشق با فلسفه عمیق و جدا از ظواهر دنیایی است.

دالوند در پایان پاسخ به این سوال که چرا در برخی منابع «سپندارمذگان» ۵ اسفندماه و در منابع دیگری ۲۹ بهمن‌ماه قید شده است؟، توضیح داد: در کیش زرتشت هر روز در ماه به نام یک ایزد است و هر زمان که نام روز و نام ماه با هم تلاقی داشتند آن روز را جشن می‌گرفتند، اما بعد از دوره پهلوی به دلیل تغییر ساختار تقویم که ۶ ماه را ۳۱ روزه و ۶ ماه دیگر را ۳۰ روزه در نظر گرفتند، این تاریخ به ۲۹ بهمن تغییر کرده است.

انتهای پیام