چهار نشانه‌ای که از پایان جنگ غزه خبر می‌دهند/ ادغام حماس و تشکیلات خودگران امکانپذیر است؟

رسول سلیمی: نشانه‌های برجسته‌ای وجود دارد که جنگ بین اسرائیل و حماس در غزه در سال ۲۰۲۴ به پایان خواهد رسید. اما این پیشبینی تابع پیروی از یک سناریوی واحد نیست و کارشناسان روابط بین الملل، مسیرهای متفاوتی را برای پایان این جنگ مطرح کرده اند. از نظر محاسبات نظری و منطقی نتیجه هر جنگی، بر اساس یکی از سه احتمال زیر به پایان می‌رسد؛ حالت اول این است که یک طرف به وضوح بر دیگری پیروز می‌شود و شکست خود را می‌پذیرد و رسماً تسلیم دیگری می‌شود. حالت دوم این است که دو طرف توافق کنند که جنگ را بدون پایان دادن به درگیری متوقف کنند، که این به معنای اماده شدن برای دور دیگری از جنگ بین انها در اینده خواهد بود. در مورد احتمال سوم، دو طرف امادگی خود را برای متوقف کردن جنگ و ورود به مذاکرات به منظور حل و فصل اساسی درگیری، با پرداختن به تمام علل ان و برای اطمینان از اینکه جنگ بین انها دوباره تکرار نمی‌شود، اعلام می‌کنند.

نشانه‌های پایان جنگ غزه چیست؟

برجسته‌ترین نشانه‌ای که ناظران سیاسی آن را به‌مثابه نزدیک‌شدن به پایان جنگ جاری بین اسرائیل و حماس ارزیابی می‌کنند موارد پیش رو است.

نشانه اول: انتخابات امریکا باعث شده تا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با فشار فزاینده‌ای از سوی ایالات متحده برای طولانی نکردن جنگ مواجه شود. وجود چنین فشارهایی از اظهارات الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل آشکار می‌شود که گفته کشورش احتمالاً بدون حمایت جامعه بین‌المللی به جنگ علیه حماس ادامه خواهد داد. در واقع، اسرائیل قادر نخواهد بود سیاست داخلی ایالات متحده را برای مدت طولانی به چالش بکشد و ازاین‌رو تلاش می‌کند واشنگتن را متقاعد کند که به ارتش اسرائیل برای ازبین‌بردن حماس کمک بیشتری نماید تا در زمان کمتری به اهداف خود برسد.

در همین حال وقتی جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده و لوید استین، وزیر دفاع ایالات متحده به تل‌آویو سفر کردند، ناظران سیاسی تأکید می‌کردند این سفر باهدف دیدن مسیر آینده جنگ از درون میدان نبرد و ارزیابی ادعاهای اسرائیل مبنی بر نزدیک‌شدن به هدف خود برای ازبین‌بردن حماس، بوده است تا از این رهگذر ایالات متحده نیز محدودیت زمانی را برای ادامه حفاظت از اسرائیل در برابر تبعات ناشی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در نظر بگیرد. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که دموکرات‌ها از ناحیه نحوه مدیریت امریکا در جنگ غزه، هدف انتقادات جدی جمهوری‌خواهان هستند.

نشانه دوم: در حالی نتانیاهو در ۱۰ دسامبر تماس تلفنی از ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دریافت کرد که اولین تماس از اواسط اکتبر بود. بر اساس بیانیه دفتر نتانیاهو، پوتین خشونت علیه غیرنظامیان در هر دو طرف را رد کرده بود. بر اساس همین بیانیه، این تماس تلفنی از سوی پوتین صورت‌گرفته و ناظران سیاسی معتقدند که روسیه ممکن است بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی خود، نزدیک‌شدن به پایان جنگ را پیش بینی کرده و درصدد آن است تا روابط با اسرائیل را ترمیم کند. اظهارات بی سابقه لاوروف در هفته گذشته نیز که مقایسه ای تاریخی بین حمله به اسرائیل با حمله نازی‌ها به مسکو را برای نزدیک شدن به اسرائیل بیان کرده بود، از جمله نشانه‌های نزدیک شدن روسیه به اسرائیل است.

نشانه سوم: اخیراً جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، از نتانیاهو خواسته تا کابینه خود را با برکناری وزرای افراطی، رهبران احزاب صهیونیسم یهودی که «راه‌حل دو کشور» را رد می‌کنند، تغییر دهد. کارشناسان سیاسی معتقدند این کنشگری به آن معنی است که واشنگتن قصد دارد جنگ غزه را متوقف کند و به دنبال تحمیل مذاکرات بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطینی است تا ضمن اینکه حماس را به‌عنوان یک نیروی نظامی حذف می‌کند، با غیرنظامی سازی غزه از مسیر تشکیلات خودگردان موافقت کند.

نشانه چهارم: بیانیه اسماعیل هنیه، رئیس‌دفتر سیاسی حماس در ۱۴ دسامبر مبنی بر اینکه هر راه‌حلی که حماس و مقاومت فلسطین در غزه را شامل نشود، چیزی جز یک توهم بزرگ نخواهد بود، از دیگر نشانه‌های پایان جنگ ارزیابی شده است. ناظران سیاسی می‌گویند این بیانیه به معنای چراغ‌سبز حماس برای آغاز مذاکرات است و پیش از هر تصمیمی از سوی امریکا، چراغ‌سبز برای حضور در آینده سیاسی غزه را نوید می‌دهد. در چنین شرایطی کارشناسان روابط بین‌الملل معتقدند در صورت انحلال حضور نظامی حماس، ادغام آنها در تشکیلات خودگردان فلسطین بدون داشتن یک تصمیم سیاسی مستقل در آن، از گزینه‌های پیشنهادی امریکا به حماس خواهد بود.

چه زمانی نشانه‌ها جدی خواهند شد؟

همه این نشانه‌ها وابسته به تغییراتی که باید در سیاست داخلی اسرائیل صورت پذیرد. به این معنا که در صورت استمرار حضور افراطیون در کابینه دولت اسرائیل، هر گونه پیشنهاد برای توقف جنگ برای جبران تضعیف اعتبار بین‌المللی اسرائیل بی‌نتیجه خواهد ماند. از سوی دیگر پذیرش توقف جنگ از سوی حماس منوط به ترسیم چشم‌اندازی از آینده غزه با حضور سیاسی حماس در آن خواهد بود. شرایطی سخت و پیچیده که هر دو طرف با آن مواجه هستند و پایان جنگ را دست‌کم در ماه‌های اول سال جدید میلادی از دسترس خارج می‌کند.

۳۱۱۲۱۳