شکاف‌های عمیق بین مداحی جدید و قدیم / مداحی به کنسرت تبدیل می‌شود

سومین نشست از سلسله نشست‌های تحلیل موسیقی مذهبی در میز موسیقی اندیشکده هیأت و آیین‌های مذهبی به «تحلیل جامعه شناختی مداحی پاپ» اختصاص داشت. این نشست بعدازظهر امروز چهارشنبه ۸ آذر ۱۴۰۲ از ساعت ۱۵ و با حضور مسعود کوثری برگزار شد. کوثری پژوهشگر حوزه ارتباطات، فرهنگ، موسیقی و توسعه و استادیار و مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران است.

مسعود کوثری در این نشست ضمن بررسی تحولات شکل گرفته در عرصه مداحی، به قیاسِ مداحی قدیم با مدحی جدید پرداخت و تفاوت‌های این دو را برای حاضران در نشست تشریح کرد. این پژوهشگر در خلال صحبت‌هایش تصاویر، ویدیوها و مداحی‌هایی را برای حاضران پخش کرد تا برای صحبت‌هایش مستندات لازم را ارائه کرده باشد.
در ادامه گزیده‌ای از صحبت‌های مسعود کوثری در این نشست را می‌خوانید:

حرف من این است که مداحی از شکل فعالیتی ساده و شفاهی و مبتنی بر تاثیرگذاری فرد بر جمع به پدیده‌ای موسیقایی تبدیل شده است.
در مداحی‌ها فضاسازی‌های موسیقی کاملا شکل گرفته است و استفاده از افکت‌ها باب شده است. حتی عکسِ مداحان هم دیگر فُرم رسمیِ قبلا را ندارد.

مداحی جدید با قدیم چند تفاوت عمده دارد. تحقیقی در همین باره انجام شده و براساس مصاحبه با مداحان قدیمیِ نقاط مختلف ایران؛ این تفاوت‌ها به دست آمده است. یعنی از نظر مداحان، مداحی قدیم با مداحی جدید این تفاوت‌ها را دارد:

در مداحی سنتی اهل بیت گرایی و اخلاق‌گرایی و سنت گرایی بیشتر از مداحی جدید است.محتوای قوی در مداحی سنتی و محتواهای ضعیف درمداحی‌های جدید به چشم می‌خورد.
باسوادی مداحان قدیمی درمقابل کم سوادی مداحان جدید؛ اینجا منظور اطلاع از مسائل دینی است.
اثرگذاری اجتماعی در مداحان قدیمی در مقابل اثرگذاری شخصی در مداحی جدید.در شکل قدیمی مداحان مستجاب الدعوه هستند و پناه مردم به شمار می‌آیند. اما این ویژگی در مداحان جدید وجود ندارد.

تاکید بر جنون و دیوانگی در مداحی سنتی وجود ندارد اما در اشعار مداحی جدید این مسئله برجسته است.در مداحی جدید تاکید بر گناه‌کار بودنِ فرد است و این مسئله بسیار پررنگ است.همه این‌ها نشان می‌دهد که شکافی عمیق بین مداحی جدید و مداحی قدیم ایجاد شده است. خودِ مداحان هم این مسئله را قبول دارند و در نتیجه نمی‌توان آن را یک نقد بیرونی در نظر گرفت که صدالبته یک گفتمان درونی هم هست.

با این رویه که در حال حاضر در مداحی وجود دارد، مداحی به طور کامل به اتفاقی موسیقی محور تبدیل می‌شود. اگر اینچنین پیش برود دیگر مخاطب پسندی بر همه چیز ارجحیت می‌یابد. شاید لازم باشد که ما از مداحی‌ای حمایت کنیم که دیگر سیستم صوتی و آمپلی‌فایر و دوربین در آن نباشد.
بخشی از نجات مداحی با این اتفاق انجام پذیر می‌شود. قرار بود با دانشگاه مداحی به اسناد و موسیقی درست برای مداحی برسیم که البته نمی‌دانم سرانجامِ دانشگاه مداحی به کجا رسید.ما باید به هدفِ مجالس مداحی توجه کنیم؛ اینکه هدف چیست و جامعه چه آدمی می‌خواهد بسازد؟
در مداحی هدف انسان‌سازی است.در به وجود آمدنِ این اوضاع رسانه هم مقصر هستند و باید خودشان را اصلاح کنند و اشکال درست‌تر مداحی را ترویج کند.

۲۲۰