تبدیل عمارت باغ‌زرشک به موزه، مرحمی برای زخم‌های میراث است

کرم میرزایی به ایسنا گفت: عمارت باغ‌زرشک، محل پیشنهادی برای تأسیس «موزه شهرداری اصفهان»، بنایی شاخص، فاخر و تاریخی است که واجد شرایط موزه شدن برای شهر، تاریخ شهرداری و شهروندان اصفهان است.

او، عمارت باغ‌زرشک را که در چهارباغ بالا واقع شده، یادگاری از یک باغ زیبا و کارخانجات فعال بافندگی ریسباف دانست که مردم اصفهان و سیاحان و گردشگران این شهر با آن خاطره‌های زیادی داشتند، سپس افزود: اکنون این ساختمان در بین فضاهای مسکونی و تجاریِ نوساز و ایستگاه مترو، به نوعی تک و محجور مانده است و اثری از آن باغ دل‌انگیز و شاعرانۀ عصر صفوی و هیاهو و تلاش کارگران ریسباف نیست.

این موزه‌دار اضافه کرد: با توجه به زمینه‌های تاریخی بنا، موقعیت جغرافیایی و ضروریات اجتماعی، پیشنهاد تغییر کاربری این بنا به موزه تحت عنوان موزه‌ی شهرداری اصفهان مطرح است.

میرزایی با طرح دو پرسش در خصوص تغییر کاربری عمارت باغ‌زرشک به موزه شهرداری، گفت: با توجه به این مسئله دو پرسش وجود دارد: نخست؛ اینکه چرا  کاربری موزه‌ای برای این بنا مطرح می‌شود؟ دوم؛ اینکه چرا موضوع آن موزه‌ی شهرداری باشد؟

رئیس موزه باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران با اشاره به اینکه امروزه یکی از بهترین و رایج‌ترین روش‌ها در دنیا برای حفظ و احیاء  محوطه‌ها و بناهای قدیمی، تغییر کاربری و تبدیل آنها به موزه است، افزود: این امر سبب می‌شود تا ضمن حفظ هویت تاریخی و کالبدی بنا با کمترین دخل و تصرف در آنها، بیشترین دستآورد فرهنگی حاصل شود.

او خاطرنشان کرد: از نمونه‌های شاخص در جهان و ایران از تبدیل بنا به موزه، موزه‌ی بسیار زیبای آبگینه و سفالینه‌های ایران است که از نمونه‌های موفق به شمار می‌آیند.

این موزه‌دار با بیان اینکه شاید برخی تصور کنند که عمارت باغ‌زرشک کارکرد و قابلیت تبدیل شدن به سایر مراکز فرهنگی را نیز داشته باشد، اظهار کرد:  باید توجه داشت که مخاطبان سایر مراکز فرهنگی محدودند و جامعه کمتری را در بر می‌گیرند درحالی که اساس اهداف و خط مشی موزه‌ها در تعریف شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم)، این است که موزه موسسه‌ای غیر انتفاعی است که درهای آن به روی همگان گشوده است. همین مطلب مزیت موزه‌ای شدن این بنا را  بیشتر می‌کند.

جبران بخشی از خرابی‌های میراث فرهنگی و طبیعی

میرزایی فلسفه ایجاد موزه را یادآوری دانست و ادامه داد: فلسفه موزه، یادآوری آن چیزهایی است که بوده و اکنون نیست و یا فراموش شده است. در واقع با تأسیس این موزه در عمارتی واقع در چهارباغ بالا، بخشی از خاطرات مردم زنده می‌شود.

او مزیت دیگر تأسیس موزه در چهارباغ را، محیط جغرافیایی آن دانست و گفت: یکی دیگر از مزایای تبدیل این بنا به موزه، موقعیت جغرافیایی و حضور روزانه و زیست شبانه مردم در قالب فعالیت‌های روزانه شهروندان، خرید، مسافران و گردشگران و غیره است و در این میان موزه شهرداری اصفهان می‌تواند مقصد جذابی باشد.

این موزه‌دار موفق، پیشنهاد موزه شهرداری اصفهان را یک ایده‌ی ایده‌آل و مرحمی بر زخم‌های میراث فرهنگی خواند و افزود: پیشنهاد موزه شهرداری، پیشنهادی ایده‌آل برای جبران بخشی از خرابی‌های میراث فرهنگی و طبیعی است که در اثر جاه‌طلبی‌ها و تجاوزها، در دهه‌های اخیر و با نام توسعه رقم خورده بودند. این پیشنهاد شاید مرحمی بر این زخم باشد.

میرزایی درخصوص نیازها و الزامات تغییر کاربری بنای باغ‌زرشک به موزه تصریح کرد: اساسی‌ترین الزامات این موزه، کسب مجوزها و استانداردهای موزه‌ای، تدوین اساس‌نامه و سیاستگذاری در حوزه مدیریت، برنامه‌ریزی، تدوین سناریوی نمایش و مخاطب شناسی است.  

او در خصوص چرایی احداث موزه توسط نهادهای رسمی بیان کرد: امروزه بیشتر نهادها و مؤسسات مدرن در ایران، تلاش می‌کنند تا برای حفظ اشیاء و اسناد قدیمی که در اختیار دارند و نیز برای بازگو کردن پیشینه فعالیت‌ها و سیر تاریخی تشکیلاتی، به ساخت و احداث موزه در مکان اولیه یا تبدیل بخشی از آن به موزه مبادرت کنند. از نمونه‌های آن می‌توان موزۀ ارتباطات، موزۀ ثبت احوال و یا موزه‌های بانک‌ها را نام برد.

رئیس موزه باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران ادامه داد: شهرداری نیز به عنوان یکی از مؤسسات جدید در ایران که در گذشته با عنوان بلدیه شناخته می‌شد، از این حیث مستثنی نیست. تلاش‌هایی در سطح کشور نیز به عمل آمده که موزه بلدیه قزوین، رشت و تبریز از نمونه‌های آن است اما موزۀ شهرداری اصفهان با قابلیت‌های منحصر به خود می‌تواند متمایز باشد.

لزوم حفظ حریم‌های درجه یک و حریم‌های بیرونی

میرزایی در خصوص روش‌های ارائه آثار در این موزه گفت: روش‌های مجازی و استفاده گسترده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و اشکال مشابه آن برای ارائه آثار در موزه پیش‌بینی شده است. در واقع محتوا و نوع چیدمان در غیاب شیء و اثر موزه‌ای بوده که در قالب چند رسانه‌ای به مخاطب عرضه می‌شود.

او ادامه داد: نمایش آثار بدین شکل، از این جهت حائز اهمیت است که برای مخاطبان جوان و امروزی جذاب است و از نظر دیگر می‌تواند یک الگوی پیشرو باشد که از تجربه‌های دست اول برای موزه‌داری ایران به شمار آید.

رئیس موزه باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران خاطرنشان کرد: از وجه دیگر، نگهداری و حضور اشیاء و آثار،  ممکن است در اثر ضروریات و الزامات نمایش به تزئینات و نمای داخلی ساختمان لطمه وارد کند و به همین دلیل استفاده از ابزارهای دیجیتالی و نمایش مدرن در شکل چند رسانه‌ای‌ها در این بنا مطرح است.

این موزه‌دار، طریقه‌ی نمایش در این موزه را با موزه‌های سنتی و کلاسیک متفاوت دانست و اظهار کرد: شیء موزه‌ای، ممکن است در این شیوه چیدمان، از نظر فیزیکی، حاضر نباشد اما محتوای آن باید از موضوع‌های مرتبط استخراج شود.

میرزایی با اشاره به اینکه عمارت باغ‌زرشک دارای ساختارهای کلی و لازم برای موزه است اما بازهم نیازمند تغییرات جزئی است، خاطرنشان کرد: در عین حال لازم است که حریم‌های درجه یک ساختمان و حریم‌های بیرونی و محوطه ساختمان، حفظ شود.

او با بیان اینکه، تمهیداتی در خصوص امکانات رفاهی سنجیده شده اما باز هم نیاز است برای مخاطبان اقدامات دیگری انجام شود، تأکید کرد: باید توجه داشت که این بنا و خیلی از بناهای قدیمی دیگری که به موزه تبدیل شدند، از ابتدا برای موزه ساخته نشده بودند، نیاز است که در همه این بناها تغییراتی هرچند جزئی اعمال شود تا قابلیت کاربری موزه‌ را داشته باشند و به یک موزه استاندارد تبدیل شوند.

موزه‌ای به عنوان یک فضای شهری پویا برای شهروندان

رئیس موزه باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران ادامه داد: فضاهایی همچون مخزن استاندارد اسناد و اشیاء، فضای نمایشگاه‌های موقت، اتاق پژوهش، آزمایشگاه و مرمت آثار، کتابخانه و مرکز اسناد، تالار سخنرانی و اجتماعات و.. می‌تواند در غنی‌ کردن فضای موزه کمک زیادی کند.

میرزایی در خصوص لزوم ثبت ملّی عمارت باغ‌زرشک، اظهار کرد: نسبت عمارت باغ زرشک با میراث ملی بسیار اهمیت دارد و دست اندرکارن نخست باید به ثبت آن در فهرست آثار ملی مبادرت نمایند، تا از چتر حمایت سازمان‌های مسئول به ویژه وزارت میراث فرهنگی، ادارۀ کل موزه‌ها و ایکوم ایران برخوردار شود و از تعرض در امان باشد.

وی افزود: این عمارت با محوطه محدود آن امروزه در مالکیت شهرداری است، که  با ایجاد موزه و کارکرد فرهنگی بهینه از آن علاوه بر حفظ اثر در جهت افزودن به فضاهای بازدیدی در شهر اصفهان و مشارکت در ساخت و اداره یک موزه جدید با همکاری سازمان زیبا سازی شهرداری اصفهان مبادرت می‌کند.

این موزه‌دار با اشاره به اینکه عمارت باغ‌زرشک با فضاهای اصلی و کارخانجات ریسباف که هنوز بقایایی از آنها وجود دارد نیز نسبت دارد، گفت: با تشکیل این موزه در گام نخست نوید آن می رود که دیگر فضاها نیز به آن الحاق شود تا شاهد موزه‌ای بزرگ در شأن اصفهان و شهروندان آن باشیم و موزۀ شهرداری اصفهان به عنوان یک فضای شهری پویا برای شهروندان و ساکنان اصفهان و حتی برای گردشگران باشد.

میرزایی با اشاره به اینکه به‌نظر می‌رسد نسبت این موزه با شورای شهر  اصفهان فراتر از یک امر موزه‌ای است و در واقع محل شنیدن شدن حرف مردم اصفهان در خصوص شهر و آینده آن است، اضافه کرد: به همین سبب با برپایی رویدادها، سخنرانی‌ها و یادآوری خاطرات توسط شهروندان، شورای شهر اصفهان می‌تواند با شهروندان و ساکنان تعامل برقرار کرده و در تصمیم‌گیری‌های کلان و مدیریت شهر آنان را دخیل کند.

انتهای پیام