سامانه‌ای که هدفش شفاف‌سازی در سینما بود؛ از روز اول تا آمار اشتباه!/ چه سرنوشتی در انتظار سمفا است؟

مهسا بهادری: تقریبا اواخر سال ۱۳۹۸ بود و این ماجرا به پیش از شروع کرونا باز می‌گردد، در آن زمان دائم حرف از شفافیت بود، البته کماکان این ماجرا وجود دارد، مسئله شفاف‌سازی در هر زمینه‌ای، موضوعی بوده و هست که بسیار به آن پرداخته شده. در برخی موارد میزان فروش فیلم‌های سینمایی و در موارد دیگر عدم واریز سهم تهیه کنندگان توسط سینماداران، به محل نزاع و کشمکش میان سینماداران و تهیه کنندگان تبدیل شده بود تا اینکه سامانه سمفا(سامانه مرکزی فروش آنلاین)، برای دسترسی آزاد به اطلاعات راه اندازی شد.

بزرگ‌ترین دستاورد سمفا از بین رفتن انحصار و همچنین مشکلات بین تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان است. هر چند خرید آنلاین بلیت سینماها حدود هشت سالی است که ایجاد شده، اما با روی کار آمدن سمفا، با فعالیت چهار شرکت برای بلیت‌فروشی انحصار از بین رفت.

همان زمان بسیاری از تهیه‌کنندگان از جمله سید امیر سیدزاده سمفا را اتفاق مهمی قلمداد کردند و درباره آن توضیح دادند: «من کاملا موافق وجود سامانه سمفا هستم، به شرط اینکه خطا نداشته باشد، با تکنولوژی روز پیش برود و بر اساس تعریفی که برای عملکرد آن ارائه شده است، کارایی خود را داشته باشد. ضرورت ماجرا این است که ما از یک سیستم سنتی دستی خارج شویم و به سمت یک سیستم به روز و طراحی شده حرکت کنیم.»

سمفا دسترسی به اطلاعات را آزاد کرد

یکی از بزرگ‌ترین نقدهای که در همه زمینه‌ها وجود دارد طبقه بندی داده‌ها و عدم دسترسی آزاد به اطلاعات است و این امکان با سامانه سمفا فراهم شد. حتی حسین انتظامی، رییس سازمان سینمایی با اشاره به این موضوع توئیتی را منتشر کرد و نوشت: «تا دو سال پیش، اطلاعات وضعیت فروش سینمای ایران (به تفکیک فیلم و سینما)، جنبه ناموسی داشت؛ رانت هم بود و البته ادعاها قابلیت راستی‌آزمایی نداشت. امروز برخط، قابل مشاهده است.»

سمفا به مشکل تهیه‌کنندگان توجه کرد؟

یکی از ایراداتی که به سامانه سمفا وارد می‌شد، عدم امکان پرداخت سهم سینماداران و صاحبان آثار به صورت آنلاین و در لحظه است. در صورتی که پرداخت سهم سینماداران به صورت آنلاین یکی از اهداف اصلی این سامانه بود. تهیه کنندگان بارها با این موضوع دچار مشکل شدند و یا نتوانستند سهم خود را بگیرند و یا در نهایت به دعوا میان دوطرف منجر شده است.

از دیگر عملکردهای سمفا می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در صورت تغییر درجه سینما، بلافاصله قیمت بلیت در سامانه تغییر می‌کند. همچنین امکان قیمت‌گذاری بلیت براساس صندلی، زمان خرید، سانس و سالن وجود دارد. البته هدف این سامانه را هم فراموش نکنیم، که یکی از اهدافش تقسیم پول از مبدا بود، که گویا آنطور که باید و شاید به آن عملی نشده بود. سعید خانی، تهیه‌کننده درباره این ماجرا به فارس گفت: «متاسفانه در بحث تقسیم پول از مبدا که اتفاقی نیفتاد و در بحث از بین بردن انحصار فروش هم که دو سامانه فروش دیگری که اضافه شدند خیلی موفق نبودند و همچنان در واقع سینماتیکت سهم بیشتری در این حوزه دارد. در نهایت باید گفت که سمفا سودی برای ما نداشت، حتی باید گفت که در سامانه قبلی هنگامی که سامانه قطع می‌شد امکان فروش بلیت به‌صورت آفلاین هم وجود داشت اما در سامانه سمفا این امکان وجود ندارد وبه همین دلیل ممکن است خدای نکرده سینماداری بلیتی بفروشد و اعلام نکند.»

این سامانه با تمام نواقص و کم و کاستی‌هایی که داشت تا حدود یک هفته پیش کاملا در دسترس بود و داده‌ها را در اختیار مخاطبان قرار می‌داد،اما از هفته گذشته از دسترس خارج شد و البته واکنش‌های زیادی را هم به همراه داشت.

بیشتر بخوانید:

تکلیف «اسکار» مهران مدیری معلوم شد، اما ساترایی‌ها پاسخ خبرآنلاین را ندادند

روایتی کوتاه از نویسندگان دوره مشروطه از مستشارالدوله تا جهانگیرخان صوراسرافیل/ یادآر ز شمع مرده یادآر

صداوسیما کاری برای فیلم کوتاه نمی‌کند/ جشنواره با جایزه دادن سلیقه تولید می‌کند

اختلالی که سمفا داشت

پیش از این مهر در گزارشی به اختلال این سامانه اشاره کرد و توضیحاتی داد؛ «سمفا» طی چند سال اخیر از سوی رسانه‌ها نیز به‌عنوان تنها مرجع برای انعکاس و ارزیابی عملکرد فیلم‌های سینمایی در چرخه اکران پذیرفته شد و گزارش‌ها و تحلیل‌های بسیاری به استناد ارقام ثبت شده در این سامانه، به سرانجام رسید.

با این همه اما آنچه در روزهای اخیر بر خروجی این سامانه قرار گرفته است، حکایت از اختلالی عجیب در فرآیند به‌روزرسانی آن دارد و زمزمه‌های گلایه‌آمیز در میان فعالان حوزه اکران هم هنوز به هیچ واکنش رسمی از سوی مسئولان سازمان سینمایی منتهی نشده است.

از سوی دیگر هاشم میرزاخانی مدیر مؤسسه «سینماشهر» اخیراً در نشستی رسانه‌ای خبر از راه‌اندازی سامانه‌ای جدید برای یکپارچه‌سازی فرآیند پخش در سینمای ایران داد که نگرانی‌هایی را نسبت به ادامه فعالیت «سمفا» و مأموریت‌های این سامانه در چرخه توزیع فیلم و ثبت آمار گیشه، به‌وجود آورده است.

بررسی آمارهایی که در حال حاضر در خروجی «سمفا» مشاهده می‌شود، به‌خوبی نشان‌دهنده اختلال این سامانه در ثبت ارقام مرتبط با فروش فیلم‌هاست، به‌عنوان مثال روابط عمومی فیلم «هتل» ۶ روز پیش خبر عبور مجموع فروش این فیلم از مرز ۵۰ میلیارد تومان را به‌صورت رسمی برای رسانه‌ها ارسال کرد و با لحاظ کردن شیب فروش این فیلم از ابتدای اکران، انتظار این است که تا به امروز فروش این فیلم به مرز ۶۰ میلیارد تومان نزدیک شده باشد، اما رقم مجموع فروش فیلم در سامانه سمفا روی ۴۵ میلیارد تومان متوقف مانده است!

این محاسبه درباره دیگر فیلم‌ها هم صدق می‌کند و عجیب‌تر اینکه اگر تعداد کل مخاطبان سینمای ایران طی هفته اخیر را با آمار مخاطبان در بازه‌های مشابه در هفته‌های گذشته مقایسه کنیم، با ریزش نزدیک به ۲۵۰ هزار نفری مواجه می‌شویم که نمی‌تواند با واقعیت هم‌خوان باشد.

پیرو همین ماجرا محمد قنبری مدیر پردیس سینمایی مگامال درباره تفاوت آماری بین فروش و مخاطب واقعی سینما و آمارهای منتشر شده «سمفا» طی هفته‌های اخیر گفت: «چیزی که ما متوجه شدیم، اختلاف به وجود آمده به دلیل مشکل سرورهای سخت‌افزاری «سمفا» است. ما در حال حاضر حساب‌های ثبتی را بر مبنای خریدهای قبلی در گزارش مالی فروش می‌بندیم و مشکلی نداریم اما متأسفانه هنوز مشکل گزارش‌گیری در «سمفا» وجود دارد.»

پویا سعیدی‌پور مدیر پردیس سینمایی زندگی، هم این تفاوت آماری در فروش و تعداد مخاطب را جدی ندانست و آن را حاصل مشکل سرورها می‌داند که قبلاً از سوی «سمفا» اعلام شده بود. او در این باره گفت: «اگر کاربر این سامانه بداند چطور گزارش بگیرد به مشکل بر نخواهند خورد. فقط به‌جای اینکه گزارش جامع بگیریم، گزارش را از قسمت خرید قبلی استخراج می‌کنیم که دقیق است و مشکلی نیست. اما اگر گزارش جامع روزانه درآمد را بخواهند به مشکل بر می‌خورند که این موضوع را «سمفا» هم از ۲ هفته پیش اعلام کرده بود.»

پایان دادن به سوتفاهم‌ها

راستش هنوز اطلاه درستی از سرنوشت شمفا در دست نیست؛ اینکه میخواهند آن را به صورت کامل از دسترس خارج کنند یا با شیوه جدیدتری آن را برگردانند، اما این سامانه با تمام کم و کاستی‌ها و اختلال‌هایی که داشت به بسیاری از موارد پایان داده بود، مثلا آمار فروش فیلم‌ها به راحتی قابل مشاهده بود، وضعیت شروع و پایان اکران هم به راحتی قابل پیگیری بود اما با تمام این شرایط یک هفته است که از دسترس خارج شده است.

سعید رجبی فروتن کارشناس سینما و رسانه در یادداشتی به فواید ایجاد سامانه سمفا اشاره و در ادامه از به‌روز نشدن اطلاعات آن طی روزهای اخیر انتقاد کرد. متن این یادداشت بدین شرح است: «سامانه سمفا از روز نخست فعالیت، منبع مطمئنی برای گزارش‌گیری از فروش فیلم‌های سینمایی بوده است.

سمفا امکانی را فراهم ساخت تا پژوهشگران به استناد داده‌های آماری آن فرضیات خود را در بوته آزمون بگذارند و به استنتاج‌های تازه‌ای برسند. سمفا آیینه روشنی از مصرف فرهنگی ایرانیان در زمینه سینماست که میزان این مصرف را می‌توان به تفکیک جغرافیایی و بازه زمانی موردنظر به‌روشنی برآورد کرد.

آغاز به کار سمفا پایانی بود بر اطلاعات و جوسازی‌های آماری نادرست بعضی از دفاتر پخش و یا صاحبان فیلم‌ها که میزان فروش فیلم‌های خود را ضریب می‌دادند تا با بزرگ‌نمایی فیلم خود را تبلیغ کنند. سمفا زمینه‌ساز شفافیت مالی شد تا سوء تفاهمات و اختلافات دیرینه بین سه ضلع سینمادار، پخش کننده و سینمادار یکبار برای همیشه برطرف گردد و کار تسویه حساب به گیس و گیس کشی نکشد. مجموعه امکانات سخت‌افزاری سمفا طبیعتا با توجه به تعداد سالن‌های پنج سال پیش فراهم شده بود و باید به مرور زمان و متناسب با افزایش سالن‌ها از یک سو و افزایش تعداد تماشاگران سینماها، توسعه می‌یافت و به‌روزرسانی می‌شد. متاسفانه به دلایلی که در جای خود باید مورد بررسی قرار گیرد، این مهم مشمول گذشت زمان و احتمالا بروکراسی و تغییرات مدیریتی شد؛ تا اینکه در ساعات پیک مراجعه مردم به سامانه‌های فروش بلیت سینماها، سمفا از سرویس‌دهی بازماند و دچار اختلال شد.

حالا یک هفته‌ای است که سمفا در صفحه اصلی خود نوید به‌روزرسانی گزارش‌های عمومی خود را می‌دهد و دسترسی لحظه‌ای بازدیدکنندگان به داده‌های آماری آن ناممکن شده است. قطعا با واکنش به موقع مسئولان امر در دولت این وقفه می‌توانست پیش نیاید و روند گزارش‌گیری از سمفا دچار اختلال نشود. امید است به‌زودی اشکالات ایجاد شده با اختصاص بودجه لازم برطرف شود و پس از این گسترش و به‌روزرسانی سامانه یادشده به‌صورت دوره‌ای و خودکار انجام شود و خدای ناکرده منابع محدود موجود، صرف ایجاد سامانه مشابهی نشود.»

۲۴۵۲۴۵