سید مهدی شجاعی به ما می‌فهماند چقدر ادعای حکومت‌گری علوی سخت است

جلد دوم حماسه سجادیه درآمد. این مجموعه‌ای است ۵-۴ جلدی درباره زیست و زمانه امام سجاد(ع) که توسط سید مهدی شجاعی تالیف شده است. جلد اول آن (تویی به جای همه) چند ماه پیش منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.

در آن جلد، مقطع عاشورا تا بازگشت کاروان اسرا به مدینه و منزل‌گزینی حضرت سجاد(ع) در بیابان‌های اطراف زادگاه خود روایت شده بود. این جلد عمدتاً به واقعه حَرّه (لشکرکشی یزید به مدینه در پاسخ به اعتراض آنان به رژیم اموی) و نوع مواجهه امام با آن واقعه می‌پردازد. مدینه شهر وحی و مدفن رسول‌الله(ص) و زیستگاه انبوهی از صحابه و تابعین و حافظان قرآن بوده است. اما چه می‌شود که حدود پنجاه سال پس از ارتحال پیامبر، چنین واقعه‌ای به نام حفظ حکومت اسلامی صورت می‌گیرد؟ واقعه‌ای که سه شبانه روز به سپاهیان شامی، جواز حلال بودن جان و مال و ناموس اهالی شهر داده شد و ناگفته پیداست چه جنایت‌هایی رخ داده است.

سید مهدی شجاعی را می‌توان اصلی‌ترین مروج ادبیات آیینی (قدسی) پس از انقلاب دانست. اهتمام او به بازآفرینی مباحث کلامی و تاریخی به زبان روزِ ادبیات و هنر، مبنایی‌ترین کار در حفظ میراث شیعی است. او پیشتر با نگارش «کشتی پهلو گرفته» زوایایی تاریخی و عاطفی از زندگی صدیقه طاهره(س) را باز گفته و بعدها این مدل را برای سیدالشهدا(ع) در «پدر، عشق، پسر»، برای حضرت زینب(س) در «آفتاب در حجاب» و برای حضرت عباس در «سقای آب و ادب» تکرار کرد. برجستگی آثار شجاعی در این حوزه، منهای جنبه‌های عاطفی آنها مستند بودن است. او به انبوهی از منابع فارسی و عربی مراجعه می‌کند، مثل یک مورخْ تقاطع می‌دهد و راستی‌آزمایی می‌کند و بسان یک عالم اصولی، حتی مشهوراتی که با عقل و سیره اصیل امامان همخوانی نداشته باشد کنار می‌زند. از این رو در خوانش آثار او اگرچه ظاهرا با یک رمان یا یک قطعه ادبی مواجهیم اما با هنرمندی، کدهای دقیق تاریخی را دراماتیزه کرده است.

پرداختن به امام سجاد(ع) از این جهت ضروری می‌نماید که متاسفانه این امام همام در بین شیعیان، ناشناخته است. حداکثر شناختی که دارند حضور حضرتش در واقعه عاشورا و کاروان اسرا و سپس عزلت است. تلقی متاسفانه رایج، «امام مریض» است. اهل معرفت اطلاعی هم از صحیفه سجادیه دارند که حاوی شیرین‌ترین مناجات، برترین مضامین عارفانه و ادب دعا است. اکثر ما می‌پنداریم نهضت علمی تشیع با امام باقرالعلوم(ع) شروع شد و در دوره امام صادق(ع) به اوج رسید اما واقعیت آن است که بذر اصلی در دوره امام سجاد کاشته شد. بعلاوه، هوشمندی امام در همراهی نکردن با شورش‌ها نیز درس‌آموز است؛ را که عمده آنها مصداق جاه طلبی یا تسویه حساب‌های شخصی (نظیر قیام عبدالله بن زبیر) بود. امام نمی‌خواست در تله‌ای بیفتد که حکومت غاصب استقبال و بلکه طراحی می‌کند. هدف امام حفظ پایه‌های اصلی اسلام محمدی است. او، پدرش، عمویش امام مجتبی و جدش امیرالمومنین به‌خوبی می‌دانستند هدف بنی امیه، مطابق آموزه ابوسفیان، پذیرش ظاهری اسلام و ایجاد انحراف در آن و سپس اضمحلال کل آن است و از این رو هر یک در دوره زعامت خود، راهبرد و تاکتیک‌هایی اتخاذ کرده‌اند که این سیاست اموی موفق نشود.

راوی بعضی فصول این مجموعه ابلیس است. در فصول دیگر هم سایر شخصیت‌ها و یا خود نویسنده روایتگرند. شجاعی در کل این اثر و از جمله جلد حاضر به دو گونه اسلام علوی- اسلام اموی می‌پردازد و با ذکر مشخصات ظریف هر یک در قالب دیالوگ‌های داستان به ما می‌فهماند که چقدر ادعای حکومت‌گری علوی سخت است و ممکن است ناخواسته اسلام اموی را نمایندگی کنیم.

۵۷۵۷