پیامد غیبت سران قدرت‌های جهانی در سازمان ملل چیست؟

رسول سلیمی: با آغاز هفتاد و هشتمین جلسه مجمع‌عمومی سازمان ملل، هیچ موضوع مشخصی برای تسلط بر بحث‌های عمومی سران کشورها وجود ندارد. ناظران سیاسی از حل‌نشدن مسائل جهان که در نشست سال قبل بر راه‌حل‌های آن تأکید شده بود، اشاره می‌کنند.

نشست امسال در حالی برگزار می‌شود که بحران‌های سیاسی جدید در غرب افریقا و امریکای لاتین، انتشار ویروس کرونا، بی‌ثباتی اقتصادی، نابرابری گسترده و بلایای طبیعی تازه در قالب زلزله‌های ویرانگر، سیل و آتش‌سوزی، مسائل مهم کشورها را در یکسان گذشته تشکیل می‌دادند.

اما در مواجهه با این مسائل، موضوع بحث عمومی امسال «بازسازی اعتماد و بازگرداندن همبستگی جهانی: تسریع اقدام در دستور کار ۲۰۳۰ و اهداف توسعه پایدار آن به سمت صلح، رفاه، پیشرفت و پایداری برای همه» تعیین شده است.

چه آنکه، گرد هم آمدن کشورها در مجمع‌عمومی سازمان ملل، به‌نوعی تمرین چندجانبه‌گرایی بعد از جنگ جهانی دوم است، تا امید و صلح پایدار را پایه‌گذاری کنند. ازاین‌رو هفته جاری، فرصتی کلیدی برای کشورهایی است که بتوانند مخاطبان بیشتری را در جلسات حاشیه‌ای نشست برای جذب منافعشان، جلب نمایند. در چنین شرایطی، حل مسائل کشورها با ظرفیت کشورهای دنیا در اولویت مذاکرات فی مابین قرار دارد.

بیشتر بخوانید:

زلنسکی: فردا جزئیات فرمول صلح اوکراین را به شورای امنیت می‌دهم

زلنسکی در دیدار با نتانیاهو: انتظار بیشتری از اسرائیل داریم

کدام سران کشورها در نشست امسال غیبت کردند؟

اما امسال تعداد قابل‌توجهی از روسای کشورهای عضو شورای امنیت در نشست مجمع‌عمومی شرکت نکردند. فارغ از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه که به دلیل تحریم ها علیه کشورش بعد از جنگ با اوکراین، از حضور در مجامع بین‌المللی منع شده، جای خالی شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و نیز ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا در هفتاد و هشتمین مجمع‌عمومی سازمان ملل احساس شد.

پوتین ترجیح داد که امسال به اعزام وزیر خارجه خود اکتفا کند. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند نیز، خستگی ناشی از میزبانی سران کشورهای عضو گروه بیست را بهانه کرد و رئیس‌جمهور مکزیک هم ظاهراً در تنظیم برنامه کاری خود نتوانسته جایی برای سفر به آمریکا باز کند.

این در حالی است که امانوئل مکرون در طول دوران ریاست‌جمهوری خود پای ثابت نشست مجمع‌عمومی سازمان ملل بود؛ ولی امسال به بهانه سفر قریب‌الوقوع چارلز سوم، پادشاه بریتانیا به فرانسه و نیز دیدار با پاپ در جریان سفرش به مارسی، از سفر به امریکا برای حضور در نشست عمومی سازمان ملل انصراف داده و ریشی سوناک نیز که می‌توانست نخستین حضورش را به‌عنوان نماینده مردم بریتانیا در کسوت نخست‌وزیر این کشور تجربه کند، به دلیل برنامه کاری فشرده‌اش از سفر به نیویورک امتناع کرده است.

بااین‌حال، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان و نیز شارل میشل، رئیس شورای اروپا به نمایندگی از اتحادیه اروپا که عضو ناظر سازمان ملل است، در مجمع‌عمومی امسال شرکت دارند.همچنین در لیست نام سخنرانان امسال، به دلیل بالارفتن آمار کشورهایی که در چند سال گذشته تحت‌تأثیر کودتا قرار گرفته‌اند، ابهام وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، کودتا در نیجر، گابن و میانمار باعث شد تا سخنرانی این کشورها توسط سفیر دولت منتخب انجام شود، زیرا سازمان ملل متحد اغلب از به‌رسمیت‌شناختن کودتاچیان نظامی خودداری می‌کند.

از سوی دیگر کارشناسان روابط بین‌الملل معتقدند فقدان قدرت‌های بزرگ در نشست امسال، این سیگنال را ارسال می‌کند که سازمان ملل متحد ممکن است دیگر پلت فرم اصلی چندجانبه‌گرایی نباشد. همان گونه که نگرانی کشورها از تکرار جنگ جهانی دوم، آن‌ها را وادار کرد تا سازمان ملل را بعد از تجربه جامعه ملل، برای گرد هم آمدن کشورها تأسیس کنند. این فرضیه از آنجا جدی می شود که کشورها تمایل بیشتری برای مشارکت در منطقه گرایی های اقتصادی و امنیتی همچون بریکس و شانگهای پیدا کردند.

نشست امسال چه مسیری را دنبال می‌کند؟

برابر برنامه های انجام شده در هفته جاری، شش نشست برگزار خواهد شد که موضوع جلسات را کشورهای درحال‌توسعه در برمی‌گیرد. این نشست‌ها به مسائلی مانند تغییرات آب‌وهوایی، مراقبت‌های بهداشتی جهانی، آمادگی برای مقابله با پاندمی و تأمین مالی توسعه کشورها می‌پردازند. ناظران سیاسی پیش‌بینی کردند اتحادیه اروپا، عربستان سعودی و اتحادیه عرب برای احیای روند صلح خاورمیانه و درگیری اسرائیل و فلسطین تلاش خواهند کرد. گوترش همچنین با نمایندگان اوکراین، روسیه و ترکیه دیدار خواهد کرد تا ابتکار عمل برای حفظ مسیر انتقال محصولات کشاورزی اوکراین را بکار گیرد.

اگر چه برای بسیاری، غیبت ماکرون (فرانسه)، سوناک (انگلستان)، شی (چین) و پوتین (روسیه) نشان‌دهنده یک تغییر بالقوه در مسیر سازمان ملل متحد و دیپلماسی جهانی است، اما این موضوعی است که قبلاً آنتونیو گوترش در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود نسبت به آن هشدار داده بود. او نگرانی خود را آنجا نشان داد که از او در مورد تکه‌تکه‌شدن سازمان ملل پرسیده شد و او گفت: «ما علائمی داریم، اما هنوز در وضعیت غیرقابل‌برگشت نیستیم؛ بنابراین، ما به‌وضوح برای جلوگیری از آن تلاش می‌کنیم.»

۳۱۱۳۱۱