هدف الکاظمی از سفر به ریاض چه بود؟

ابوالفضل خدائی: روز چهارشنبه مصطفی الکاظمی در سفری غیرمنتظره به عربستان سعودی رفت و در فرودگاه ریاض مورد استقبال محمدبن سلمان ولیعهد این کشور قرار گرفت. الکاظمی در این سفر با تعدادی از وزرای کابینه خود و به دعوت بن سلمان راهی عربستان شد تا دو طرف مقابله با بحران‌های جاری در منطقه، هماهنگی اقتصادی، حمایت از طرح‌های توسعه و سرمایه‌گذاری را بررسی کنند.

خبرگزاری واع عراق نیز در بررسی نتایج حاصل شده از این سفر به دستیابی توافق در زمینه های اقتصادی خبر داد. در همین راستا دو طرف ضمن ابراز رضایت درباره سطح همکاری‌ها و هماهنگی‌ها میان دو کشور، در عین حال بر عزم خودشان برای ادامه و تعمیق ابعاد همکاری در راستای منافع مشترک در زمینه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی، تجاری، سرمایه‌گذاری و فرهنگی تأکید کرده‌اند.

دو طرف همچنین ضمن تأکید بر «بر اهمیت همکاری مشترک در امن‌سازی مرزهای میان دو کشور» درباره موارد ذیل به توافق رسیده‌اند:

۱. تأسیس صندوق مشترک به ارزش سه میلیارد دلار

۲. همکاری در زمینه انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و فعال‌سازی و تسریع طرح اقدام مشترک زیر چتر شورای هماهنگی عراق و عربستان سعودی به همراه لزوم ادامه همکاری‌ها و هماهنگی‌ها در زمینه نفت در چارچوب کار سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، توافق (اوپک+) و همچنین پایبندی کامل به بندهای این توافق و مکانیزم جبران و تعهد به تمام تصمیماتی که در راستای ثبات بازارهای جهانی نفت بر سر آن توافق شده است.

۳. انجام پروژه برق رسانی

۴. تقویت هماهنگی‌ها در زمینه حمایت و تأیید متقابل در چارچوب دیپلماسی چند جانبه

۵. توسعه فرصت‌ سرمایه‌گذاری شرکت‌های سعودی و دعوت از آنها برای توسعه دامنه فعالیت‌هایشان در عراق در تمام زمینه‌ها از جمله تلاش برای بازسازی.

توافق های اقتصادی پوششی برای نقش مخرب سعودی ها در عراق

سفر الکاظمی در حالی به ریاض صورت گرفت که عربستان سعودی تلاش های زیادی برای افزایش نفوذ خود در عراق داشته است.  هر چقدر که ایران به کمک گروه های مقاومت در صدد تامین امنیت در عراق و ایجاد ثبات برآمده، سعودی ها با هزینه های گزاف و کمک به گروه های تروریستی همچون داعش در خلاف مسیر حرکت کرده اند. در جریان اعتراضات مردمی عراق نیز که به تظاهرات اکتبر معروف است، ریاض نقش مهمی درتحریف اعتراضات و انحراف آن از مطالبات عمومی و اقتصادی بسمت موضوعات حاشیه‌ای داشت. برخی از گروه های مقاومت نیز بر این باورند «امارات و عربستان سعودی در تلاش برای روی کار آوردن نخست‌وزیر شیعی هستند که در راستای منافع آن‌ها عمل کند. گزینه ای که می تواند حتی بدتر از نخست وزیران قبلی باشد.

گروه های مقاومت همچنین از وجود گروه‌های شیعی خبر می دهند که هم اکنون زمینه را برای روی کار آوردن نخست وزیر شیعی غیراسلامی فراهم می‌کنند و برخی از این گروه‌ها هم‌اکنون از دولت فعلی منتفع هستند. به نظر می رسد مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق به دنبال احیای نقش عربی خود در بین دیگر کشورها باشد و در این زمینه یک تحرکی تازه به منظور رسیدن به این هدف ایفا کند. البته بافت موقعیت عراق به لحاظ جمعیتی و دینی و نقش مهم مرجعیت در این کشور به گونه ای است که هر نخست وزیری که روی کار بیاید اهمیت روابط با ایران را درک کرده و نمی تواند نقش آن را به ویژه در تامین امنیت و مبارزه با تروریسم نادیده بگیرد. سفرهای قبلی الکاظمی به مصر و اردن نیز پیش تر این گمانه زنی ها را به وجود آورده که عراق با رویکردی متفاوت به دنبال تقویت هر چه بیشتر روابط با کشورهای عربی از جمله عربستان و امارات است.

عربستان سعودی که با استفاده از منابع مالی همیشه سعی در رقابت با ایران داشته در دوران پساداعش نیز به دنبال کاستن از نفوذ ایران در منطقه است و به نظر می رسد افزایش سطح روابط اقتصادی با دولت بغداد نیز نقشه ای برای تحقق این امر است.  در حال حاضر عربستان بنا به دلایلی که یک دلیل آن گرایش مردم عراق به یک مذهب معین است، نفوذ کمتری در عراق دارد، اما به هر حال اگر مرجعیت تضعیف شود و جریان های هم سو با ایران نیز تضعیف شوند، قطعا عربستان جایگاه خود را در عراق تقویت خواهد کرد و این در حقیقت موجب خواهد شد که بسیاری از جریان های نزدیک به ایران منزوی شوند.

آنچه که در سالهای اخیر کاملا مشهود بوده است نقش تخریبی عربستان و امارات در منطقه به خصوص عراق بوده است. شاید در نگاه اول انعقاد قراردادهای اقتصادی و زیرساختی راهی برای توسعه و پیشرفت عراق محسوب شوند اما نمی توان این حقیقت را نادیده گرفت که افزایش نفوذ سعودی ها در عراق، منجر به اختلاف افکنی هر چه بیشتر بین جریان های موجود خواهد شد موضوعی که برخی از کشورهای عربی آن را با منابع مالی و از طریق رسانه به آن دامن زده اند. به خصوص عربستان سعودی که همواره نگاهی طایفه ای به موضوع عراق داشته و همان سیاست به شدت مخربی که در سوریه، یمن، لبنان و دیگر کشورها دنبال می کند در بغداد جستجو می کند. موضوع امنیتی و مهمی که نه می تواند برای عراق و نه مردمش نفعی در بر داشته باشد.

امارات در عراق چه می خواهد؟

به گفته ناظران و کارشناسان نقش مخرب امارات در منطقه عربی به ویژه پس از عادی‌سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی چند برابر شده؛ زیرا پیش از این جاه‌طلبی‌های ابوظبی در کشورهای عربی اغلب محدود به منافع شخصی این کشور و تلاش‌های آن برای تبدیل شدن به یک قدرت عربی منطقه‌ای و پیشی گرفتن از عربستان بود، اما سیاست‌هایی که اماراتی‌ها پس از توافق با اسرائیل در قبال این رژیم پیش گرفته‌اند به شکل محسوسی نمایانگر جایگاه ویژه منافع صهیونیست‌ها در تحرکات منطقه‌ای امارات و به شکل خاص در رویارویی با محور مقاومت است.

از طرفی انتصاب سفیر جدید این کشور در عراق نیز مورد توجه رسانه ها قرار گرفته و بدبینی ها نسبت به سیاست مخرب این کشور نیز افزایش یافته است. موضوعتعدیل نیروهای امنیتی شیعه و نزدیک به الحشدالشعبی در مرکز عراق و فرستادن اجباری آنها به مناطق مرزی و گمرک ها از جمله مسائلی بود که اگرچه در ابتدا تکذیب شد اما در ادامه با ارائه اسناد به واقعیت پیوست. پس از انتشار این اسناد و اثبات موضوع مقامات عراقی در قبال آن سکوت کرده و واکنشی نشان ندادند.

البته این ماجرا صرفا به همین انتقال ماموران اطلاعاتی شیعه محدود و مختوم نشد، بلکه از آنجا بیشتر در رسانه های عراقی زیر ذره بین قرار گرفت که انتقال این ماموران با جایگزینی “تیم های امنیتی اماراتی” در دستگاه اطلاعاتی عراق همراه بود که بعدا این مساله هم با انتشار اسناد مربوطه اثبات شد.

در همین ارتباط تنی چند از دیگر شخصیت های سیاسی عراق هم واکنش نشان داده و از دولت الکاظمی خواستار شفاف سازی شدند.

ناصر ترکی نماینده ائتلاف الفتح در پارلمان عراق از مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر این کشور خواست تا اطلاعات مربوط به دخالت‌های امارات در امور داخلی عراق را که نقض حاکمیت این کشور است، نادیده نگیرد.

با تغییرات در کاخ سفید و تحولات منطقه ای سوالی که در بین ناظران و کارشناسان همچنان مطرح بوده این است که سیاست عربستان و امارات در عراق چه خواهد بود؟

310311