نمایشگاه سخت – خبرآنلاین

۱. اینکه نمایشگاه، فروشگاه است و آسیبی که ممکن است این اتفاق بر چرخه نشر داشته باشد بحثی ریشه‌ای است که مختص این دوره نیست و ضرورت بررسی آن از سال‌ها پیش احساس شده اما ساختار مدیریتی کشور نه می‌خواهد و نه امکان بررسی این موضوع و در صورت لزوم جراحی آن را دارد. چه بسا شاید در بررسی دقیق و کارشناسی نتیجه این باشد که نمایشگاه کتاب با همین وضعیت فروشگاهی، بودنش برای نشر کشور مفیدتر از نبودنش است.

۲. مشکلات و ناهماهنگی‌های اجرایی در نمایشگاه امسال همان‌هایی بود که همه ساله بوده است، با کمی تغییر در نوع مشکلات. پس می‌توان گفت نمایشگاه از لحاظ اجرایی چیزی کم از دوره‌های قبل نداشت که شاید پیشرفت‌هایی هم داشت، نمونه آن وصل بودن دستگاه‌های کارتخوان غرفه‌ها از روز نخست.

۳. نمایشگاه امسال برگزار شد، تعدادی از ناشران نیامدند و آن‌ها که نیامدند، نبودشان کاملا محسوس بود. نبودن ناشران شناخته شده بخش خصوصی در نمایشگاه، در چیدمان و ترکیب ظاهری و نیز چهره مخاطبان نمایشگاه ظهور و بروز داشت. ضررش اما بیش از همه برای مخاطبان نمایشگاه و کتاب بود.

۴. اینکه منافع نبودن ناشران در بخش فیزیکی به جیب چه‌ کسی رفت بماند برای وقتی دیگر، اما نگارنده، هر چه جستجو کرد هیچ‌ ناشری را نیافت که گفته باشد نمایشگاه را تحریم کرده و حرف‌هایی از این جنس. کما اینکه بسیاری ( تقریبا همه ) ناشرانی که امسال در بخش فیزیکی حضور نداشتند در بخش مجازی و بعضی در بخش کتابفروشی‌ها حضور داشتند، حالا بعضی‌ها که نه ناشرند نه در نشر و کتاب دستی بر آتش دارند می‌خواهند بگویند تحریم، بحث دیگری است.

۵. تعدادی از منتقدان، نمایشگاه کتاب را آسیب زننده به چرخه نشر و کتابفروشی‌ها می‌دانند. این بحث اگرچه در نگاه نخست و در تیتر کاملا درست است اما موضوعی ریشه‌ای ‌ و نیازمند بررسی دقیق و تخصصی است. به عنوان نمونه چرا یک ناشر کوچک که در ویترین و پیشخوان کتابفروشی‌ها هیچ جایی ندارد باید به فکر کتابفروشی‌ها باشد؟ ( بله، این حرف هم در تیتر درست است و وقتی بررسی دقیق شود می‌تواند نادرست باشد )

۶. برگزار کنندگان نمایشگاه، بر مبنای بند ۵ یا هر مبنای دیگری، در این دوره، کتابفروشی‌ها را هم در بخش مجزایی وارد نمایشگاه کردند. اولین اشکال این تصمیم، مغایرت آن با بند صریح آئین‌نامه نمایشگاه مبنی بر ممنوعیت فروش کتاب‌های غیر است؛ هر غرفه‌ای اجازه دارد فقط کتاب‌های خودش را بفروشد مگر با مجوز کتبی از ناشر دیگری. اشکال دیگرش این است که در این فرایند می‌شود بسیاری از کتاب‌های قاچاق را فروخت و آب هم از آب تکان نخورد. اشکال‌های دیگرش بماند برای وقتی دیگر.

۷. عدم امکان خرید با بُن کتاب در بخش فیزیکی نمایشگاه را می‌توان تصمیم درست و شجاعانه‌آی دانست. این تصمیم در واقع بخش قابل توجهی ( نه به طور کامل ) از مساله نقد کردن بُن‌های کتاب را حل کرد.

۸. اینکه نمایشگاه سی و چهارم برگزار شده و هنوز ریز هزینه‌های نمایشگاه دور قبل اعلام نشده نه قابل توجیه است نه برای این دولت که خودش را مردمی نام نهاده و شعار شفافیت می‌دهد خوب است. البته شاید برای‌شان خوب و بد بودنش مهم نباشد. اما آنچه باید توجه داشت، این که نقد در این حوزه متوجه خانه کتاب و ادبیات و حتی معاونت فرهنگی نیست. طبق روال، آن‌ها به عنوان برگزار کننده، ریز هزینه‌ها را به وزارتخانه و وزیر و دبیرخانه کمیسیون دسترسی آزاد به اطلاعات اعلام کرده‌اند. پس این سوال که چرا منتشر نشده را باید جای دیگری پاسخ بدهد.۹. مساله حجاب شاید بیشترین نمود را در نمایشگاه دوره سی و چهارم داشت. توجه و تاکید بر حجاب در همه دوره‌های نمایشگاه بوده و حرف تازه‌ای نیست.‌ در کدام دوره ستاد امر به معروف و نهی از منکر در نمایشگاه حاضر نبوده است؟ بله، در این دوره تعداد آمران و ناهیان بسیار بیشتر بوده که با توجه به فضای این روزهای جامعه و مواجهه جامعه با مساله حجاب در این روزها، قابل پیش بینی بود اما نه تا این اندازه. توجه به حجاب و تذکر در این موضوع در این ۱۱ روز در نمایشگاه کتاب آن اندازه زیاد بود که آدم گمان می‌کرد نهادهای متولی حجاب بقیه جامعه را رها کرده و همه تمرکزشان بر نمایشگاه کتاب است. آنچه می‌شود گفت این که کاش مواجهه با مساله حجاب در نمایشگاه کتاب شکل دیگری داشت. نمونه بد سلیقگی هم بنرهای کذایی با متن‌هایی در حوزه حجاب منسوب به‌ نویسندگان و اندیشمندان خارجی بود. صادقانه ساختار مدیریت فرهنگی خوب است بداند این نوع مواجهه، تعدادی از ناشران را برای حضور در دوره‌های بعد دچار تردید کرد.

۱۰. پول نمایشگاه کتاب از جیب مردم و بودجه مملکت است، صاحبان آن ناشران و اهل کتاب‌اند. به قول دوستی مدیران مستاجرند، می‌آیند و می‌روند، صاحبخانه اهل فرهنگ‌اند، حتی اگر یک دوره نباشند. به طور کل نمایشگاه بیست و چهارم به دلیل فضای اجتماعی امروز جامعه ایران و مواجهه‌هایی که در هفته‌های اخیر در موضوع حجاب در سطح جامعه پیش آمده بود برای برگزارکنندگان نمایشگاه آسانی نبود و سخت بود. این مسائل البته کار را برای ناشرانی که در نمایشگاه حاضر بودند هم سخت کرده بود و شاید پیش بینی همین سختی و دور ماندن از اصطکاک موجب شد تعدادی از ناشران ترجیح دهند فقط در بخش مجازی حضور داشته باشند. اما آن‌ها که در عرصه کتاب فعالیت می‌کنند می‌دانند کار در حوزه کتاب جز به عشق میسّر نیست و کجا عشق آسان است؟

۵۷۵۷