فقط ۴ درصد از حق آبه ایران از هیرمند وارد کشور شد

حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و سفیر ایران درباره اینکه چه اقداماتی جمهوری اسلامی ایران انجام داده که بتواند حق آبه هیرمند را دریافت کند؟ گفت: یکی از دغدغه‌ها و اولویت‌های دستگاه دیپلماسی کشور و سایر دست اندرکارانی که در حوزه افغانستان مشغول هستند، موضوع اجرایی کردن حق آبه هیرمند بر اساس معاهده ۱۳۵۱ هجری شمسی است. این یک معاهده بین المللی است و در چارچوب آن باید در سال‌هایی که آب وجود دارد، سال آبی هست به میزان ۸۲۰ میلیون متر مکعب این آب به سمت ایران بیاید و طرف افغانی نسبت به این مسئله متعهد هست.

وی افزود: این بعنوان یک اولویتی است در دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ما در موضوع افغانستان؛ از ابتدای حاکمیت و حکمرانی طالبان آنچه که مقامات کابل تا امروز اعلام کردند، التزام افغانستان و پایبندی شان به اجرای این معاهده است.این را چه در یادداشت‌های رسمی و کتبی اعلام کردند، چه در گفتگوهایی که داشتیم و چه در اظهارنظرهایی که به صورت مصاحبه با اصحاب رسانه انجام دادند لذا در این مسئله طرف افغانی مشکلی ندارد به این که این یک معاهده‌ای است و ما باید رعایت کنیم.

کاظمی گفت: اما واقعیتی که اتفاق افتاد این بود که در سال گذشته بر خلاف این تاکید و التزام و پایبندی میزان آبی که از افغانستان وارد خاک کشور ما شد، حدود ۲۷ میلیون متر مکعب بیشتر نبود، در چند نوبت رها سازی آبی که صورت گرفت این اتفاق افتاد. این یک فاصله عمیقی است یک شکاف عمیقی است بین آن عددی که در معاهده آمده بین آن چیزی که انجام شده است.

وی اضافه کرد: اما نکته اسف بار آن این بود که حدود دو میلیارد متر مکعب از سیلاب‌هایی که آمد به منطقه استان نیمروز این‌ها در مواجهه با سد کمال خان رفت در یک مسیر انحرافی در منطقه‌ای به نام گودزره که شوره زار است. مفهوم این کلام این است که این سدی که به نام کمال خان ساخته شده به گونه‌ای تعبیه شده که این آب وقتی که می‌آید پشت این سد قرار می‌گیرد سمت چپ این دیواره‌ای که برایش تعبیه کردند به قدری پایین است که این آب را هدایت می‌کند به سمت آن منطقه شوره زار. 

 نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت: ساخت این سد مختص به این یکی دو سال نبود و میزان گنجایش خود این سد حدود ۵۲ میلیون متر مکعب بیشتر نیست، یعنی این نیست که شما اگر این سد رها بشود، آبی که می‌آید تکافوی آن میزانی است که در این معاهده آمده است، این مفهومش این است که باید همواره آب جاری باشد که مسیر آب و منابع تامین آبی که می‌آید به سمت ایران از سه مجرا هست، یکی از سد کجکی است، سد کجکی آبی است که خود این سد از طریق رودخانه‌ها می‌آید ذخیره می‌شود، نکته دوم میزان برفی است که ذوب می‌شود، یعنی در فصل زمستان برف می‌آید، در فصل بهار بر اثر گرما این‌ها ذوب می‌شوند و این به صورت سیل جاری می‌شود، سد کجکی حدود ۷۰۰ کیلومتر فاصله دارد تا رسیدن به آن یک مسئله دیگر و منبع تامین آب رودخانه ارغنداب هست و یک منبع آب دیگر میان حوزه است یعنی بین سد کجکی است و سد کمال خان.

به گفته وی، در سال گذشته آن بارندگی‌های وسیعی که صورت گرفت که این بارندگی‌ها باعث شد که بخش زیادی از پاکستان هم رفت زیر سیلاب که خسارت سنگینی وارد کرد، یک بخش همین سیلابی بود و رفت به مسیر گودزره، می‌خواهم بگویم آن میزان وسیع آبی که رها شد در آن حالت سیلاب‌ها و بارندگی‌های سنگینی بود که این اتفاق افتاد.

کاظمی افزود: در سال گذشته کرارا ما با مسئولین طالبان این بحث را داشتیم که شرایط این سد به گونه‌ای است که این آب را به انحراف می‌برد، البته این را هم باید گفت، این دریچه‌های سد از لحاظ فنی دچار اشکالات بود، این مشکلات را داشت، با وجود این که طالبان متعهد شده بودند به این و اطمینان می‌دادند به این که آب خواهد آمد، اما به دلیل این اشکالات فنی که پیش آمده بود و خود شکل این سد باعث شد که فقط ۲۷ میلیون متر مکعب آب آمد. متخصصینی که الان در افغانستان هستند و ما بارها به مسئولین طالبان این را گفتیم، به این که این‌ها برخلاف سیاست‌هایی که شما اعلام می‌کنید به گونه‌ای عمل می‌کنند که آن چیزی که مورد انتظار هست نشود.

کاظمی قمی گفت: متخصصینی که از دولت قبل ماندند و این‌ها ارتباطاتی هنوز با مقامات پیشینی که آن‌ها مورد ارتباط با بیگانگان هستند این را باید صراحتا گفت؛ و به همین خاطر هم ما به این‌ها گوشزد می‌کردیم که این نگرانی وجود دارد به این که این نیتی را که شما اعلام می‌دارید به این که آب بیاید، این اتفاق نیفتاده است. 

به گفته وی، این در اظهار نظر مسئولین طالبان بعد به ما گفته شد به این که این اتفاق افتاد و این باعث تاسف هست یعنی قبول کردند به این که این مسئله اتفاق افتاد. متعاقب این مسئله اقداماتی که در طول این ۴-۵ ماه اخیر صورت گرفت این است که آمدند یک بودجه‌ای را اختصاص دادند برای حل مشکلات فنی و مهندسی سد کمال خان؛ از جمله اقدامات شان احداث یک خاکریزی هست حدود ۴ و نیم کیلومتر به موازات همان دیواره‌ای که آب را به سمت گودزره می‌برد که این در حقیقت باعث بشود که از رفتن آب جلوگیری کند و از هدر رفتن آب.

 نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت: مسئله دوم تسطیح مسیر آب از جلوی سد که دریچه را باز می‌کنند، باز ببینید خودش یک نکته قابل توجهی است، ارتفاع سطح زمین با دریچه حدود دو متر اختلاف دارد یعنی شما دریچه را هم که باز می‌کنید جلو یک دیواره‌ای را می‌بینید که در طول این دو سه ماه اخیر حدود ۱۳ کیلومتر مسیر را این‌ها آمدند تسطیح کردند برای این که آب به سهولت بخواهد انجام شود، این را ما در حدود یک ماه قبل دیدیم، آبی که پشت سد بود و رها کردند، در ظرف ۴۸ ساعت وارد کشور شد یعنی در امسال حدود ۷۰۰ هزار متر مکعب وارد خاک ما شد.

وی افزود: این سهولت نشان می‌داد کاری که این‌ها از لحاظ مهندسی در تسطیح زمین انجام دادند درست است و مسئله سوم حل اشکالات فنی این دریچه‌های اصلی است، که این دریچه‌ها به گونه‌ای بود که نمی‌توانستند دریچه‌های اصلی راباز کنند، این هم یک اشکالی بود که حل کردند الان و به ما این را گفتند که حل کردیم. آن چیزی که الان می‌گویند این است، به این که منتظر تجمیع آب در پشت سد کجکی هستند که این تجمیع آب عرض کردم یک بخش از آن از ذوب برف هاست و یک بخشی هم از آن مسیری که از رودخانه‌ها جاری می‌شد بیاید. این اطمینان را مقامات طالبان به ما دادند به این که الان این اشکالات فنی را ما رفع کردیم و ما پایبندی مان را باز تکرار می‌کنیم، منتظر هستیم که میزان آب آنقدر باشد که بتوانیم آب را که رها می‌کنیم بتواند جوابگوی آن تعهد باشد. در سال جاری بررسی‌های ما نشان می‌دهد میزان آبی که از مسیر ارغنداب وارد می‌شد یا آن آبی که در میان دو حوزه بود این میزان، میزان زیادی نیست. یعنی برخلاف سال گذشته که آن سیلاب‌ها صورت گرفت …

کاظمی قمی گفت: واقعیت این است که دستگاه حاکمیتی در استان سیستان و بلوچستان، دارند عمل می‌کنند، اما میزان کمبود و نیازی که در آب شرب و کشاورزی هست حجم وسیعی هست. ما بحث مان الان راجع به تعهدات طرف افغانی است و آن چیزی که الان طرف افغان به ما اعلام کرده به این که من اقدامات فنی ام را انجام دادم و نسبت به این معاهده صد در صد پایبند هستم، آن وضعیتی که در سال گذشته اتفاق افتاد انشاالله اتفاق نخواهد افتاد و ما همه‌ی مساعی مان به این هست که بتوانیم وضعیت آب کجکی به گونه‌ای بشود که رها می‌شود این به سمت ایران بیاید. یک واقعیت کوچک عرض کنم، من در کابل بودم، دیدم استان نیمروز را اطلاع دارم، بخشی از خود کشاورزان نیمروزی، هلمندی، قندهاری، زابلی، آن‌ها هم الان تجمع دارند جلوی استانداری نیمروز و در کابل جلوی وزارت آب، به این که آن‌ها هم الان دچار یک مشکلاتی هستند، اما مسئله معاهده یک مسئله قانونی است، مسئله‌ای است که دولت افغانستان به آن تعهد دارد، پایبندی اش را اعلام کرده و باید این را اجرا بکنند، دستگاه‌های جمهوری اسلامی به ویژه طرف‌های دیپلماسی این حق مردم را دارد مطالبه می‌کند و دنبال می‌کند، من امیدوارم که امسال شاید یک مقداری با فاصله، اما این مسئله آب انشاالله جاری و ساری خواهد شد.

۳۱۱۳۱۱