نگاره‌هایی از مستوفی‌الممالک، خورشید خانوم و چند نسخه خطی نفیس

به گزارش ایسنا، این نمایشگاه که از عصر سه‌شنبه ۱۱ بهمن‌ماه در موزه ملک برپا شده، آثار اهدایی ابوالعلا سودآور ـ نوه حاج حسین آقا ملک (واقف موزه و کتابخانه ملک) ـ‌ را ارایه کرده است که بازدید از آن تا دو هفته آینده ادامه دارد. در این نمایشگاه همچنین نسخه‌های خطی نهج‌البلاغه و دعاهای حضرت علی (ع) به نمایش درآمده است.  

مجموعه اهدایی «ابوالعلا سودآور» که برای نخستین بار در این نمایشگاه رونمایی شده است، شامل دو نسخه قرآن پنج و هشت برگی به خط کوفی، مُرَقَّع اشعار، بیاض اشعار، دعای صباح و ادعیه و تعقیبات، مجمع‌الدعوات، دعای کمیل، مرزبان‌نامه، نگاره میرزا یوسف آشتیانی، شبیه میرزا یوسف‌خان آشتیانی، نگاره معزالدین محمد غفاری، نگاره خورشید خانوم، شبیه قاضی عبدالمطلب غفاری کاشانی، فرمان‌ جلال‌الدین محمد اکبرشاه، واجد علی‌شاه و ناصرالدین شاه قاجار، نامه‌ای با مُهر «نصیرالملک» خطاب به قوام‌الدوله و نگین مُهرشاه سلطان حسین صفوی است.

در ادامه، به برخی از این مجموعه تاریخی و فرهنگی نگاهی می‌شود: 

مُرَقَّع اشعار 

شکسته نستعلیق ممتاز «محمدقاسم اصفهانی» مشهور به میرزاکوچک که هر قطعه در ماه‌های مختلف سال ۱۱۹۹ قمری در اصفهان برای میرزا حسین بختیاری نوشته شده است. این مرقع شامل ۱۰ برگ و قطع رقعی ۲۰ در ۱۲ سانتی‌متر و جلد روغنی با نقش گل و بوته و حاشیه زنجیره‌ای طلایی است. متن آن شامل آیاتی از قرآن کریم و اشعاری از مشتاق اصفهانی، سعدی شیرازی، بابا طاهر عریان، مشرب، وحشی بافقی و ابن یمین فریومدی است.  

بیاض اشعار 

شکسته نستعلیق ممتاز «محمدقاسم اصفهانی» مشهور به میرزا کوچک از برجسته‌ترین شاگردان درویش عبدالمجید طالقانی که برای شیخ محدباقر نوشته شده است. تاریخ نگارش این متن که در اصفهان نوشته شده، موجود نیست. اثر شامل ۶۲ برگ است که تعداد سطرهای آن در هر برگ متفاوت است و همه نسخه به خط شکسته نستعلیق است، به جز چند سطر در صفحه ۶ که به نَسخ است.  

کاغذ این مجموعه احتمالا ترمه اصفهانی آهار مُهره است و جلد آن روغنی با دوحاشیه زمینه مشکی به نقوش ختایی طلایی و متن با نقوش اسلیمی است که در وسط آن زنجیره گل و غنچه کار شده و زمینه همه صفحات حل‌ کاریِ طلا شده است.  

در متن اثر پس از مقدمه به قلم میرزا کوچک که مشحون از لطایف و حکایات است، شعرهایی از جامی، حافظ، سعدی، خیام و دیگران آمده است.

دعای صباح و ادعیه و تعقیبات

خط نَسخ و توقیع «میرزا احمد نیریزی» در سال ۱۱۳۳ قمری در اصفهان، دارای ۸۲ برگ و ۹ سطر در هر صفحه است و ترجمه ندارد و کاغذ آن نوعی ترمه است. جلد روغنی با حل‌ کاریِ گل و بوته و کتیبه، بازوبندی دارد که دورتادور و در دو طرف جلد احادیثی از معصومین (ع) نوشته شده است. عنوان دعاها با طلا و به خط توقیع نوشته شده و متن آن با خط نسخ و مرکب مشکی نگارش شده است.

مجمع‌الدعوات

«میرزا احمد نیریزی» با خط نَسخ و توقیع این مجمع را برای ملا محمدباقر در اصفهان نوشته است، اما تاریخ نگارش آن مشخص نیست. اثر دارای ۶۰ برگ و ۹ سطر در هر صفحه است. جلد روغنی با حل‌ کاری برگ و میوه و تاک و کتیبه، بازوبندی دارد که دورتادور و در دو طرفِ جلد احادیثی از معصومین و رقم نیریزی به تاریخ ۱۱۳۲ قمری نوشته شده است. همچنین عنوان دعاها با طلا و به خط توقیع نوشته شده و متن آن با خط نسخ و مرکب مشکی نگارش شده است و ۱۲ صفحه اول آن که دعای مصباح نوشته شده دارای طلااندازی بین سطرها است.

این نسخه دارای یادداشت مالکیت فرهاد میرزا ابن ولیعهد است که مشخص می‌کند در پنج‌شنبه ۱۷ رجب ۱۲۸۷ قمری در اردوی همایون و در چادر حسام‌السلطنه این نسخه را خریداری کرده است.

دعای کمیل

خط نسخ و توقیع «پرتو اصفهانی» که در ماه ربیع‌الاول ۱۲۹۵ قمری نگارش شده است، دارای ۱۱ برگ و ۱۰ سطر در هر صفحه است و سرلوح مذهّب و مرصّع و ترجمه فارسی به خط نستعلیق و شنگرف دارد. جنس کاغذ این مجموعه نیز ترمه اصفانی آهار مهره است که جلد تیماج قهوه‌ای روشن با آستر و حاشیه تیماج مشکی دارد و عنوان‌های دعا با زر نوشته شده است.

مرزبان‌نامه

خط شکسته نستعلیق ممتاز «محمد حسینی شیرازی» است که در یازدهم ماه جمادی‌الثانی ۱۲۹۳ قمری نوشته شده است و دارای ۷۱ برگ و ۱۱ سطر در هر صفحه است.  جنس کاغذ این مجموعه نیز ترمه اصفانی آهار مهره است که جلد تیماج سرخ با تزیینات طلا و سرلوح مذهّب و مرصّع دارد. همچنین دارای یادداشت مالکیت ملک منصورالحسنی در ابتدای نسخه است. 

نگاره میرزا یوسف آشتیانی (مستوفی‌الممالک)

این اثر در قرن ۱۴ قمری، توسط ابوتراب غفاری کاشانی در ابعاد ۲۲. ۵ در ۳۴ سانتی‌متر و با تکنیک سیاه‌قلم در دوران قاجار کشیده شده است.  

شبیه میرزا یوسف‌خان آشتیانی (مستوفی‌الممالک)

در قرن ۱۳ قمری، این اثر توسط میرزا ابوالحسن خان غفاری (صنیع‌الملک) در دوران قاجار کشیده شد. تصویر شامل فیگور نشسته میراز یوسف خان آشتیانی مقلب به مستوفی‌الممالک است که دو نفر ملازم پشت سر او نشسته‌اند.  

نگاره معزالدین محمد غفاری

این نگاره در قرن ۱۲ توسط ابوالحسن مستوفی غفاری، در ابعاد ۲۰ در  ۵.۱۴ و با تکنیک آبرنگ پدید آمده است.  

نگاره خورشید خانوم

این نگاره را میرزا ابوالحسن خان غفاری (صنیع‌الملک) در قرن ۱۳ و در دوران قاجار کشیده است.  

این بانوی نشسته با لباس قاجار در واقع تصویر خورشید خانوم، نوه عموی صنیع‌الملک است. صنیع‌الملک چهره خورشید خانوم را در سن کم، در دو اثر دیگر جای داده است؛ یکی در پردازش چهره زنی در کتاب هزار و یک شب سلطنتی و دیگری در نقش خورشید لوگوی نشریه وقایع اتفاقیه.

شبیه قاضی عبدالمطلب غفاری کاشانی

این نگاره هم از آثار میرزا ابوالحسن خان غفاری در قرن ۱۳ هجری قمری و در دوران زندیه است که با آبرنگ کشیده شده است.  

فرمان‌ جلال‌الدین محمد اکبرشاه

این سند، فرمان‌ جلال‌الدین محمد اکبرشاه درباره برقراری مقرری در وجه شیخ فتح‌الله به تاریخ ربیع‌اثانی سال ۹۶۷ قمری (دوره گورکانیان هند) و به خط تعلیق نوشته شده است.

فرمان‌ واجد علی‌شاه 

فرمان‌ واجد علی‌شاه مبنی بر بخشودگی دائمی مالیات زمین‌های کبری بیگم که به تاریخ صفر سال ۱۲۷۲ قمری و در سال نهم جلوس با خط نستعلیق نوشته شده است. دوره این سند متعلق به نواب اوده در شمال هند است.  

فرمان‌ ناصرالدین شاه قاجار

فرمان‌ ناصرالدین شاه قاجار درباه تعیین مبلغ مالیات زمین‌های خریده شده حاج محمدکاظم ملک‌التجار به تاریخ شوال ۱۳۱۱ قمری و با خط شکسته نستعلیق و سیاق نوشته شده است.  

نامه‌ای با مُهر «نصیرالملک» خطاب به قوام‌الدوله 

این نامه‌ با مُهر «نصیرالملک» خطاب به قوام‌الدوله با مضمون نوشتن سنگ ازاره راهرو سقاخانه توسط حاجی میرزا ابوالقاسم، خوش‌نویس و نظارت او بر نقاشی در ربیع‌الاول ۱۳۲۰ قمری و در دوران مظفرالدین‌شاه قاجار و به خط شکسته نستعلیق نوشته شده است.  

نگین مهرشاه سلطان حسین صفوی

مهر صفوی از جنس دُر کوهی به رنگ سفید کتیه‌دار به خط نستعلیق با متن «ز خاک شاه نجف شد بلند در کونین/ چون دُرّ درگه سلطان حسین نام حسین».

ادامه آثار این نمایشگاه را در موزه ملک که در میدان امام خمینی تهران، سر در باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) می‌توان در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۵:۳۰ و پنج‌شنبه از ساعت ۱۰:۰۰ تا ساعت ۱۵:۰۰ مشاهده کرد. این نمایشگاه تا دو هفته آینده برپا است.

انتهای پیام