اگر فتوای آیت‌الله نبود …

مهسا مژدهی: سفر پاپ به سرزمین عراق به عنوان سفری تاریخی و پراهمیت برای این کشور و پیروان ادیان ابراهیمی تلقی می شود. رهبر کاتولیک های جهان برای نخستین بار در حالی به عراق رفت که نگرانی ها بابت شیوع کرونا و ناامنی شدید در این کشور رو به افزایش بود. اما او توانست این سفر مهم را پشت سر گذاشته و آن را با دیدار با رهبر شیعیان عراق کامل کند.در خبرآنلاین با دکتر هادی انصاری کارشناس و فعال اجتماعی در عراق در مورد این سفر به گفتگو پرداخته ایم:

این نخستین بار است که رهبر کاتولیک های جهان به عراق سغر می کند. سفر پاپ چه دستاوردهایی داشته و چه انتظاراتی از آن می رفت؟

 این رخداد تاریخی است که چندین ماه برای انجام آن برنامه ریزی می کردند. پس از گذشت از تفوق بسیجیان عراق بر علیه داعشیان که به نام اسلام افراطی وارد عراق شده و آن جنایات را علیه مسلمانان و سایر ادیان الهی وارد کردند، که با فتوای کارساز آیت الله سیستانی آن بسیج مردمی و یا حشدالشعبی عراق تشکیل شد.

حشد الشعبی تنها از میان شیعیان نبود بلکه سنی ها و مسیحیان و.. هم در میان این گروه حضور داشتند. به این طریق و با ندای آیت الله سیستانی بر این که سپاه حشدالشعبی  حد و مرز و ملیتی و مذهبی خاص ندارد و از آن همه مردم عراق است، توانستند بر داعش غلبه کنند. با این فتوای کارساز،‌ داعشی که دست پرورده صهیونیسم و امریکایی ها بود، در عرض بیش از دو سال از بین رفت. در صورتی که قرار بر این نبود . قرار بود که آنها در مرز با ایران دولت به اصطلاح اسلامی را تشکیل دهند. اما با درایت مرجعیت نجف و آن فتوا این اتفاق روی نداد.

بعد از این رخداد در دستگاه واتیکان و پاپ، مکرر نامه های تشکر آمیز خدمت آیت الله سیستانی رسید تا اینکه شرایط به گونه ای شد که پاپ تصمیم گرفت شخصا برای تشکر از ایشان به عراق و نجف اشرف مشرف شود و این دیدار تاریخی رقم بخورد. ما در تاریخ دیدار دو رهبر دینی مانند این دو را نداشته ایم. دیدارهای بومی و محلی صورت گرفته بود. اما اینکه شخصیت پاپ با آن امکانات و تشریفات به نجف اشرف وارد شده و با هیات بسیار ساده وارد منزل آیت الله سیستانی شود، نخستین بار بود.

یکی از نقاط عطف این سفر، دیدار با ایت الله سیستانی در نجف بود. اهمیت دیدار پاپ و آیت الله سیستانی در چیست؟

پاپ وارد نجف شد و در منزل مرجع تقلید شیعیان، کفشش را از پا در آورد. چیزی که در میان آنها رسم نیست. تمام اینها نکات ظریفی بود که از سوی پاپ با هوشمندی رعایت شد چرا که او می دانست با شخصیتی دیدار می کند که با فتواهایش توانسته مانع جنگ داخلی در عراق شود. وگرنه جنگ خونینی در عراق راه می افتاد که به ایران و تمام خاورمیانه زبانه می کشید.

این ملاقات آنقدر مهم بود که دولت عراق روز ششم مارس را به عنوان روز«صلح و مدارا» در عراق نام گذاری کرد. سفر پاپ نقطه عطفی در مسیر بازیابی جایگاه معنوی عراق به عنوان گهواره ادیان ابراهیمی، مطرح می شود. پاپ که در دستگاه شکوهمندی زندگی می کند با عارضه ای که در پا دارد و عارضه ریوی، به نجف سفر کرده تا دیدار تاریخی با آیت الله سیستانی را رقم بزند.

در این دیدار، 45 دقیقه گفتگو انجام گرفت که سی و پنج دقیقه آن پاپ شنونده بود. او به یک خانه قدیمی صد ساله و استیجاری وارد شده بود. او تاکنون پا در چنین خانه ای نگذاشته بود. صحبت های بسیار مهمی رد و بدل شد. مرجع تقلید شیعیان مشخصا در این دیدار بدون اینکه نام دیگر کشورها را بیاورد مستقیما به موضوع فلسطین پرداخت و نام فلسطین را به زبان اورده و نشان داد که اجرای طرح عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی که از سوی برخی کشورهای خلیح فارس اغاز شده از کانال نجف اشرف و حوزه علمیه به هیچ وجه پذیرفته شده نیست.

دیدار این دو رهبر دینی که فاقد قدرت سیاسی هستند،اما دارای قدرت مذهبی هستند، حائز اهمیت است. ایت الله سیستانی در این دیدار به موضوعاتی چون سرکوب و جنگ ها و اقدامات خشونت بار در خاورمیانه اشاره کردند.به محاصره اقتصادی در منطقه پرداختند. ایشان یاداور شدند که از سردمداران مذهبی امید می رود که قدرت های بزرگ را به غلبه بر جنگ و پرهیز از گسترش منافع شخصی به ضرر حقوق ملت و ازادی ازادانه ملت ها ترغیب کنند.

در اغاز این دیدار پاپ مراتب تشکر و قدردانی خود و واتیکان و مسیحیان جهان را از پشتیبانی های ایت الله سیستانی در دوران حمله داعش به عراق از مسیحیان و دیگر پیروان ادیان الهی نمودند سپاسگزاری کرد.

ایت الله سیستانی در این دیدار در مورد بی عدالتی، ستم، فقر ازار دینی و فکری ، سرکوب ازادی های اساسی و فقدان عدالت اجتماعی به کشورهای مختلف منطقه و جهان ازآن رنج می برند به ویژه جنگ ها و اقدامات خشونت بار،محاصره اقتصادی و اوارگی و دیگر مواردی که ملت های منطقه ما به ویزه فلسطینی ها با آن دست و پنجه نرم می کنند صحبت کردند. ایشان در ادامه به نقش رهبران مذهبی که باید از فجایع جلوگیری کنند یاداور شدند و گفتند که امید می رود که قدرت های جهانی نسبت به غلبه دادن عقل و حکمت و کنار گذاردن جنگ و پرهیز از منافع شخصی به ضرر ملت ها در زمینه زندگی کریمانه و ازادانه ترغیب کنند.

ایا از این دیدار و به طور کلی سفر پاپ به کشور عراق در شرایطی که خشونت و نابه سامانی در این کشور به کرات دیده می شود، می توان به عنوان دیداری که باعث ایجاد صلح و ثبات در عراق شود، یاد کرد؟

ثبات در عراق در کشورهای همسایه تاثیر گذار است. امریکایی ها تصور نمی کردند که پس از سقوط صدام روابط ایران و عراق به این شدت برسد. ما می بینیم که اوج این روابط در دوران اربعین است که مرز دو کشور از بین می رود و این قابل قبول برای آنها نیست. در طول یک دهه گذشته کشورهای بزرگ استعماری از راه های مختلف خواهان این بودند که گروه های افراطی دست به اشوب کردن در عراق بزنند و بتوانند با ایران هم مرز شوند. با درایت های بیش از دو دهه ایت الله سیستانی در این مسائل چنین خواسته هایی به ثمر نرسید.

این ملاقات ها نمی تواند تضمین اینده سیاسی عراق باشد. اما این حرکت و ملاقات در حقیقت راهی برای همبستگی میان ادیان ابراهیمی در عراق را به وجود می‌آورد. گذشتگان ما به دنبال تقریب بین مذاهب اسلامی بودند  همچون آیات شرف الدین، بروجردی، کاشف القطا، مظفر، که در این راستا ایت الله العظما بروجردی به گام های موثر در تقریب بین مذهب با الازهر مصر رسیدند. اما حالا این الله سیستانی و مقام معظم رهبری معتقدند که باید پا را فراتر بگذاریم و تقریب بین مذاهب ابراهیمی ایجاد کنیم.

سفر پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان به عراق، نخستین دیدار تاریخی از این دست بوده است و در شرایطی روی داد که خشونت و خونریزی در پوشش مذهبی، خاورمیانه را با بحران رو به رو ساخته است. این ملاقات چهره رحمانی و صلح جویانه از ادیان ابراهیمی را به نمایش گذاشت.

پیام اصلی این دیدارها فراخواندن همه گان به ویژه پیروان ادیان ابراهیمی به برابری و تعامل با یکدیگر در جهت همزیستی مسالمت آمیز و رعایت حقوق بشر و شهروندی است.

وقتی پاپ در دیدار با ایت الله سیستانی قصد خداحافظی کرد، پاپ مجددا بازگشته و انگار خداحافظی نخست را کافی ندیده بود و این دو پیر کهنسال در حالی که دست همدیگر را گرفته بودند، ایت الله سیستانی عنوان کرد که امیدواریم این جلسه، تاثیرگذار بر همه آحاد ملت های جهان باشد.

 تصویر لحظات پایانی که دو رهبر دست در دست یکدیگر نهاده بودند افقی روشن برای این همکاری را به نمایش گذاشت.ما امیدواریم که برکات زیادی از این دیدار شامل حال ملت های خاورمیانه باشد.

علاوه بر دیدار در نجف، سفر به اربیل و بغداد هم انجام شد که جنبه سیاسی داشت. پاپ هم با الکاظمی نخست وزیر این کشور دیدار کرد و هم نشستی با بارزانی ها داشت.  اهمیت این سفرها چه بود؟

ما نزدیک به یک میلیون مسیحی در عراق داشته ایم که در طول دو دهه گذشته، نزدیک به دویست هزار نفر آنها مهاجرت کرده اند. تعداد فراوانی از آنها دردوران حمله داعش به این کشور جلای وطن کردند و باقی هم که ماندند به خاطر حمایت ها و پشتیبانی های ایت الله سیستانی از مسیحیان در مقابل داعش بود. خیلی ها پیش از سفر پاپ عنوان کرده بودند که پاپ چطور به عراق بیاید و با ایت الله سیستانی ملاقات کند و با رهبران مذهبی سنی در بغداد ملاقات نکند. این حدود دو هفته در فضای مجازی گسترش یافت. اما روز یکشنبه دو شخصیت برجسته از علمای اهل تسنن بغداد به صورت صوتی و بیانیه عنوان کردند که دیدار پاپ با ایت الله سیستانی همانند دیدار او با کل مسلمانان جهان است. دیدارها در بغداد و سفر به شهر اور که محل تولد حضرت ابراهیم(ع) است و برنامه عشای ربانی که شب یکشنبه در این شهر با حضور ده هزار نفر مسیحی انجام گرفت دارای اهمیت است. پاپ در این مراسم هم با دو جمله گفت: من دیدار تاریخی با ایت الله سیستانی را تا اخر عمر در ذهنم باقی نگه می دارم و هنگام حرکت از عراق هم اظهار داشت سفر من به عراق یک سفر بسیار خاطره امیز بود که هیچگاه از ذهن من خارج نمی شود. حرکت من در کوچه های تنگ نجف و ورودم به خانه بسیار ساده ایت الله شدیدا مرا تحت تاثیر قرار داد.

مجددا تاکید می کنم امدن پاپ به عراق و دیدار هایی که صورت گرفت را نمی شود سیاسی تلقی کرد. در درجه اول برای دیدار و تشکر از ایت الله سیستانی بود و در درجه دوم طبعا وقتی کسی در چنین مقامی به کشوری سفر می کند با بزرگان و مقامات این کشورها هم دیدار می کند.

شما در بخشی از صحبت هایتان در مورد مهاجرت مسیحیان از عراق صحبت کردید. برخی می گویند سفر پاپ به این کشور می تواند بازگشت مسیحیان مهاجر به این کشور را تسهیل کند. به ویژه که این سرزمین از نظر تاریخی برای انها با اهمیت است. ایا چنین احتمالی وجود دارد؟

آنها مختارند. مسیحیانی که مهاجرت کرده اند شناسنامه عراقی داشته اند و مثل دیگر تبارهای عراقی چه شیعه و چه سنی و چه ایزدی و چه کرددر مراجعت به سرزمین و کشورشان آزادند .

ما امیدواریم که ثبات سیاسی و اجتماعی در عراق گسترش پیدا کند. ثبات سیاسی و اجتماعی این کشور، تاثیرگذار بر کشورهای همجوار به ویژه ایران است که همبستگی دو ملت چه از نظر سیاسی و چه اجتماعی و … همواره تنگاتنگ بوده است.

اینک فرصتی مغتنم برای عالمان شیعی، روحانیت و تشکل های حوزوی فراهم شده است تا با الگو قراردادن این دیدار گفتگوی میان ادیان و مذاهب الهی را با جدیت بیشتری پیگیری کنند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

حکیم: سفر پاپ نقطه عطفی در مسیر بازیابی جایگاه معنوی عراق است

بررسی یک سفر تاریخی؛ انگیزه پاپ از سفر به عراق چه بود؟

بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی از نتایج دیدار با پاپ فرانسیس

بیانیه واتیکان درباره دیدار آیت‌الله سیستانی با پاپ فرانسیس

23/ 312 310