چرا دولت رئیسی این‌قدر پول چاپ می‌کند؟ / افزایش بدهی بانک‌ها در آذر ماه

در ۷ ماهه سال جاری پایه پولی حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این عدد معادل ۱۸درصد رشد پایه پولی طی ۷ ماه است.

افزایش ۱۸درصدی پایه پولی طی ۷ ماهه ابتدایی سال طی 20 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. پایه پولی تنها در طول مهرماه جهشی 3.2درصدی را رقم زده و به 712هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد ماهانه پایه پولی در ماه‌های اخیر همواره صعودی بوده و در مهر ماه نیز به بیشترین حد خود در 5 ماه گذشته رسیده است.

چرا پول چاپ شده است؟

در مهرماه سال جاری چه اتفاقی برای «موتور» چاپ پول رخ داده که این‌چنین با قدرت مشغول کار بوده است؟ در مهر ماه، خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی 41 هزار میلیارد تومان رشد کرده است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز 51 هزار میلیارد تومان افزایش یافته. این دو بخش را می‌توان به عنوان «موتور پرقدرت چاپ پول» دید.

دلیل این موضوع روشن است. بانک‌ها در هزینه-درآمد خود با «ناترازی» مواجه شده‌اند. روش در دسترس برای پر کردن خلأ ناترازی، حضور در بازار «ریپو» است. برای مثال بانک الف در انتهای دوره بستن حساب‌ها در انتهای روز کاری با کمبود نقدینگی مواجه می‌شود بعد از تعامل با بانک ب دارایی‌های مالی ارزشمند که بیشتر اوراق قرضه هستند را به بانک می‌دهد یا به آن می‌فروشد با قراردادی که مبلغ را با درصدی بالاتر بازپس بخرد.

اما به نظر می‌رسد در مهر ماه، بانک‌ها درخواست نقدینگی خود را به بانک مرکزی ارایه کرده‌اند. بانک مرکزی نیز این درخواست‌ها را بی‌پاسخ نگذاشته و تزریق بیشتری به بانک‌ها انجام داده. این منابع با نرخ 21درصد به بانک‌ها داده شده و بانک مرکزی مدت‌هاست که دست از نرخ برنداشته است، بنابراین چشم‌انداز جالبی از وضعیت ناترازی بانک‌ها دیده نمی‌شود.

به عبارت دیگر سیاست‌های دولت و بانک مرکزی درقبال کنترل عملکرد بانک‌ها که بارها به آن تاکید کرده‌اند، با شکست مواجه شده و حالا بانک‌ها برای جبران کسری منابع خود به بانک مرکزی هجوم آورده‌اند.

رفتار عجیب نرخ بهره بین بانکی

در شرایطی که بانک‌ها، برداشت از منابع بانک مرکزی را به عنوان مسیر جبران ناترازی خود انتخاب کرده‌اند، نرخ بهره بین‌بانکی روزهای عجیبی را سپری می‌کند. درحالی که در 14 هفته گذشته، نرخ ریپو در 21‌درصد ثابت مانده، نرخ بهره بین بانکی زیر این سطح سرکوب شده است. با این حال، بانک‌ها به جای استقراض از یکدیگر در بازار بین‌بانکی، استقراض از بانک مرکزی با نرخ بالاتر را در پیش گرفته‌اند که منطقی به نظر نمی‌رسد و علت آن مشخص نیست.

افزایش بدهی بانک‌ها در آذر ماه

روند استقراض از بانک مرکزی در هفته‌های اخیر تشدید شده و در هفته جاری به اوج خود رسیده است، به‌طوری‌که بانک‌ها در این هفته 125 هزار میلیارد تومان درخواست نقدینگی به بانک مرکزی ارسال کرده‌اند و بانک مرکزی 91 هزار میلیارد تومان به آنها قرض داده است.

این درحالی است که درخواست بانک‌ها در هفته گذشته معادل 108 هزار میلیارد تومان و پاسخ بانک مرکزی به این درخواست‌ها برابر با 92 هزار میلیارد تومان بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد که وضعیت ناترازی بانک‌ها در آذر ماه وخیم‌تر شده و باید منتظر رشد بیشتر پایه پولی در آذر، حداقل از طریق بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی باشیم.

2323