تاثیر تروما بر رابطه + روش مقابله با آسیب‌ها

تروما واکنشی عاطفی به رویدادی وحشتناک مانند تصادف، تجاوز جنسی یا بلایای طبیعی است. برخی از اوقات حوادث دنباله‌داری نظیر خشونت خانگی، فقر یا بیماری‌های مزمن نیز به آسیب‌های بزرگی منجر می‌شوند. تأثیرپذیری از تروما ممکن است ناخودآگاه باشد. بسیاری از وقایعی که به ترومای جمعی منجر شده‌اند، همه افراد جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. یکی از عوارض تروما آسیب به روابط شخصی افراد است. در این مقاله، برخی از اثرات تروما بر روابط را توضیح می‌دهیم. در نهایت نیز راهکارهایی برای مقابله با این آسیب‌ها معرفی می‌کنیم. پس اگر زندگی و روابطتان تحت‌تأثیر واقعه‌ای بسیار تلخ قرار گرفته‌اند یا می‌خواهید درباره این موضوع بیشتر بدانید، تا پایان مقاله با ما همراه شوید.

تروما بر روابط چه اثراتی می‌گذارد؟

تروما بر شیوه نگرش ما به جهان تأثیر می‌گذارد. اثرات کوتاه‌مدت آن شوک و انکارند، در حالی که در بلندمدت ممکن است با احساساتی پیش‌بینی‌ناپذیر، اضطراب، ترس یا کابوس‌های شبانه همراه باشد. تروما در برخی از افراد به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر می‌شود. آسیب‌های پس از وقایع هولناک ممکن است همیشه در وجود فرد باقی بمانند و بر تمام جنبه‌های زندگی از جمله روابط شخصی او اثر بگذارند.

۱. تروما طرز فکر شما را تغییر می‌دهد

یک رویداد آسیب‌زا می‌تواند شیوه تفکر شما درباره خودتان، دیگران و دنیای اطرافتان را دگرگون کند. مثلا ممکن است پیش از واقعه هولناک فردی سهل‌گیر بوده باشید که به همه اعتماد می‌کند، اما پس از آن واقعه نتوانید به کسی اعتماد کنید یا حتی اجازه ندهید که کسی به شما نزدیک شود. این طرز فکر بر شیوه ارتباط شما با دیگران، به‌ویژه شریک زندگی‌تان، اثر منفی می‌گذارد.

۲. تروما شما را به فردی گوش‌به‌زنگ تبدیل می‌کند

وقوع حادثه‌ای آسیب‌زا مرکز ترس مغز شما را فعال می‌کند و برای دوام‌آوردن شما را به حالت جنگی یا تدافعی درمی‌آورد. ممکن است پس از پایان این حادثه، مغز کماکان در این حالت باقی بماند. در این صورت، مغز شما همه‌چیز را تهدید بالقوه می‌داند. فرقی هم نمی‌کند که آن چیز تهدید واقعی باشد یا نه. به‌هرحال شما در برابر هر اتفاقی واکنش شدیدی از خود نشان می‌دهید. مثلا اگر هنگام قدم‌زدن در خیابان کسی به شما حمله کند، به‌شدت وحشت می‌کنید و مدام دلهره دارید.

۳. تروما باعث بی‌حسی شما می‌شود

شما همیشه در مقابل وقایع آسیب‌زا حالت تدافعی پیدا نمی‌کنید. گاهی ممکن است احساس کاملا متضادی داشته باشید: بی‌حسی. این اتفاق در ترومای مزمن و اجتناب‌ناپذیر نظیر تجربه تجاوز جنسی در دوران کودکی شایع‌تر است. در واقع مغز برای محافظت از شما در برابر حادثه آسیب‌زا شما را به حالت انزوا و بی‌حسی فرو می‌برد.

۴. تروما به اجتماع‌گریزی شما منجر می‌شود

تجربه حادثه آسیب‌زا ممکن است باعث شود که از هر موقعیت یا شرایطی که شما را به یاد آن حادثه می‌اندازد دوری کنید. این مسئله بر فعالیت روزمره شما تأثیر بسزایی می‌گذارد. در این حالت، ذهنتان به شما می‌گوید که تنها راه برای احساس امنیت، کوچک‌ترشدن دنیای شماست. در نتیجه ممکن است خود را از بسیاری از جمع‌ها حذف کنید و دنبال کناره‌گیری از اجتماع باشید.

۵. تروما شما را منزوی می‌کند

رویدادهای آسیب‌زا از آنچه تصور می‌کنید مخرب‌ترند. این وقایع ممکن است شما را در حالتی دشوار قرار دهند و مانع از بروز احساسات واقعی شما به دیگران شوند. در این حالت، تصور می‌کنید که هیچ‌کس نمی‌تواند احساسات واقعی شما را درک کند. در نهایت، همین طرز فکر باعث اجتناب از روابط و انزوای عاطفی یا اجتماعی شما می‌شود.

۶. تروما عصبانیت شدید و ناامیدی را در پی دارد

گاهی پس از یک واقعه آسیب‌زا، به‌سختی می‌توانید واکنش‌های عاطفی و رفتاری خود را کنترل کنید. در این صورت، به‌گونه‌ای رفتار می‌کنید که دیگران تصور می‌کنند شرایط به شما فشار می‌آورد. این مسئله باعث می‌شود که دیگران از شما ناامید یا عصبانی شوند و شما بیش از هر زمانی حس کنید که هیچ‌کس شرایط شما را درک نمی‌کند.

چگونه با اثرات تروما مقابله کنیم؟

ممکن است تروما در یک لحظه اتفاق بیفتد، اما تأثیر آن برای یک عمر باقی بماند. برای آنکه تأثیر تروما بر زندگی کمتر شود، می‌توانید از چند راهکار ساده اما مهم بهره بگیرید.

۱. چیزی را انکار نکنید

حادثه‌ای را که باعث تروما شده است انکار نکنید. آنچه بر شما گذشته سخت و غیرقابل‌تحمل بوده است و این واقعیت است. بنابراین به‌جای انکار واقعیت، احساسات خود را تأیید کنید. طبیعی است که حتی بعد از سال‌ها هنوز هم تحت‌تأثیر آن واقعه تلخ و هولناک باشید.

۲. خودآگاهی را در خودتان تقویت کنید

برای خودتان وقت بگذارید. تلاش کنید تا به وضعیت بدن و واکنش‌های ذهنی خود به موقعیت‌ها یا محرک‌های مختلف آگاه شوید. شما باید بتوانید حالات و افکار خود را توصیف و شناسایی کنید و آنها را توضیح بدهید. این موضوع به خودآگاهی و واکنش درست شما به اتفاقات کمک می‌کند.

۳. از تکنیک‌های تمرکز حواس استفاده کنید

برای آنکه شرایط را بهتر درک کنید، باید از روش‌های مختلف برای افزایش تمرکز حواس کمک بگیرید. تمرین‌های تنفسی، ضربه‌زدن با انگشتان یا توجه به حواس پنج‌گانه از جمله روش‌هایی است که به شما کمک می‌کند در زمان حال باقی بمانید. این روش‌ها زمانی مفیدتر خواهند بود که درگیر فلش‌بک‌هایی به گذشته تلخ باشید.

۴. برای تمرین هم‌تنظیمی از شریک عاطفی خود کمک بخواهید

به ایجاد نظم در زندگی با کمک دیگری هم‌تنظیمی گفته می‌شود. شما می‌توانید برای مقابله با آثار تروما از شریک عاطفی و حضور آرامش‌بخش او در زندگی بهره بگیرید. او می‌تواند به شما در هم‌تنظیمی کمک کند. این‌طوری بیش از همیشه احساس نظم و ثبات پیدا می‌کنید. او می‌تواند با لحنی گرم و آرامش‌بخش ناراحتی شما را درک کند و با استفاده از تکنیک‌های تنفسی به یاری شما بشتابد.

۵. از حرفه‌ای‌ها کمک بگیرید

برای درمان تروما و مقابله با آثار آن می‌توانید از کارشناسان روان‌درمانی آگاه به شرایط تروما کمک بخواهید. درمانگران آموزش‌دیده می‌دانند شما چه احساسی دارید و چگونه باید به شما کمک کرد. اگر درگیر تروما هستید یا کسی که به او علاقه دارید درگیر شرایط تروماست، با این کارشناسان تماس بگیرید.

۶. به گروه‌های حمایتی ملحق شوید

شما تنها نیستید. افراد دیگری هم هستند که با شرایط مشابه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در کنار این افراد می‌توانید خودتان باشید و احساسات‌تان را همان‌طور که هستند بیان کنید. شاید در گذشته پیداکردن این افراد کار دشواری بود، اما در حال حاضر این‌طور نیست. برای کمک به درمان آسیب‌های تروما گروه‌های بسیاری تشکیل می‌شوند که می‌توانید ردپای آنها را در شبکه‌های اجتماعی نیز ببینید. در این گروه‌های حمایتی عضو شوید. بیان احساسات در این گروه‌ها به شما برای درمان تروما کمک می‌کند.

حمایت از شریک عاطفی درگیر با تروما

شاید خودتان دچار تروما و ضربه روحی نشده باشید. ممکن است شریک عاطفی‌تان این شرایط را داشته باشد. در چنین شرایطی کار درست چیست؟ چگونه باید با این فرد برخورد و تعامل کرد؟ برای کمک‌کردن به او باید ابتدا واکنش‌های احتمالی خود در برابر او را بشناسید تا بتوانید به او کمک کنید.

واکنش‌های احتمالی در برابر افراد آسیب‌دیده

در جایگاه شریک عاطفی کسی که دچار تروما شده است راه سختی در پیش دارید. ابتدا ممکن است واکنش‌های شما به چنین فردی ناخودآگاه باشند. مهم‌ترین این واکنش‌ها عبارت‌اند از:

• توان کنترل خشم خود را ندارید: ممکن است از اینکه نتوانسته‌اید از حادثه آسیب‌زا جلوگیری کنید عصبانی یا ناراحت باشید.
• رفتار او شما را گیج کرده است: ممکن است احساس کنید که او مثل گذشته نیست یا پس از آن واقعه تلخ به‌گونه‌ای دیگر با شما رفتار می‌کند. این احساسات می‌توانند شما را گیج و سردرگم کنند.
• از اینکه برخی از خصوصیات رابطه شما از دست رفته‌اند اندوهگین شده‌اید: هنگامی که متوجه می‌شوید زندگی و رابطه شما با شریک عاطفی مثل گذشته نیست، سوگوار می‌شوید. در این شرایط نمی‌دانید که چطور رفتار کنید و از شیوه ترمیم رابطه مطمئن نیستید. اگر دچار چنین حالتی شدید، بهتر است از دیگران کمک بخواهید.
• نمی‌دانید چطور به او کمک کنید: شاید ناگهان به خود بیایید و متوجه شوید که نمی‌دانید روش درست حمایت از او چیست.

برخورد درست با فرد دچار تروما چگونه است؟

کنارآمدن با کسی که دچار تروما و ضربه روحی شده است کار چندان ساده‌ای نیست. بااین‌حال، برای برخورد درست با چنین افرادی می‌توانید چند راهکار مهم را به کار ببندید.

• شعار توخالی ندهید: جملاتی نظیر «حتما حکمتی داره» یا «هر چیزی که تو رو نکشه، قوی‌ترت می‌کنه» بسیار زیبا هستند، اما همیشه نباید از آنها استفاده کرد. گاهی اوقات اتفاقات وحشتناک بدون هیچی دلیلی رخ می‌دهند و باعث می‌شوند که فرد احساس استیصال کند. پس انتظار نداشته باشید که او قوی باشد یا در اتفاق تلخ دنبال معنای زندگی باشد. ممکن است تروما بی‌معنی باشد و انسان را سرخورده کند.
• قبل از هر واکنشی مکث کنید: پیش از آنکه بخواهید به عصبانیت، ناامیدی یا ناراحتی شریک عاطفی خود واکنش نشان بدهید، کمی مکث کنید. زمانی را به آرام‌کردن و متعادل‌کردن احساسات خود اختصاص بدهید.
• دلسوز او باشید: ممکن است شریک عاطفی شما نتواند واکنش به محرک‌های تروما را به‌خوبی مهار کند. شاید برای این کار به زمان نیاز دارد. در طول این فرایند سعی کنید که او را درک کنید و دلسوز او باشید.
• صبر داشته باشید: فراموش نکنید که بهبودی پس از تروما کار ساده‌ای نیست. احتمالا این فرایند پرفرازونشیب باشد. پس ناامید نشوید و صبور باشید.
• دنبال کمک باشید: برای پردازش واکنش‌های احساسی خود به رویداد آسیب‌زا و تغییر حالات شریک عاطفی خود به درمان و کمک‌گرفتن از کارشناسان حرفه‌ای فکر کنید.

حرف آخر

حوادث آسیب‌زا اغلب سبب آسیب‌های روانی و عاطفی طولانی‌مدت می‌شوند. تروما می‌تواند زندگی شما را دستخوش تغییرات بسیاری کند. حوادث آسیب‌زا بر تمام جنبه‌های زندگی از جمله رابطه با شریک عاطفی و زندگی تأثیر می‌گذارند. در چنین شرایطی، مهم‌ترین کار این است که به خودتان زمان بدهید. اگر خودتان دچار تروما شده‌اید، اجازه بدهید بهبود پیدا کنید. اگر هم شریک عاطفی شما با تروما درگیر است، سعی کنید با او ارتباط برقرار کنید. همراهی و همدردی با او می‌تواند بهترین راهکار باشد. با کمک یکدیگر رابطه را بازسازی کنید و ناامید نشوید.

در این راه می‌توانید از کارشناسان حرفه‌ای هم کمک بگیرید. مشاوران و روان‌درمانگران باتجربه و آگاه به شرایط تروما بهتر از هر کسی به شما کمک می‌کنند. از آنها کمک بخواهید.

اگر می‌خواهید دلیل بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه متوجه شوید، حتما این کتاب را بخوانید.