نگاهی فلسفی به مُد – خبرآنلاین

سبک پوشش ما می‌تواند طیف وسیعی از مسائل، از بیگاری زنان کشورهای جنوب جهانی گرفته تا مرگ ماه اقیانوسی و حتی تومور مغزی کشاورزان در هند را تحت تأثیر خود قرار دهد. زودگذری که تولید بی‌رویه پلی استر را به همراه دارد، بیگارگاه‌های بی‌شماری که به نام‌های تجاری، کارگران ارزان تحویل می‌دهند و مزرعه‌های پنبه‌ای که سهم وسیعی از آب کشورهای کم آب را می‌بلعند، همگی حاصل مواجهه ما با پوشاکمان هستند. شاید بتوانیم از انسان‌ها انتظار داشته باشیم که ظاهرمان را نادیده بگیرند، اما نمی‌توانیم اثرات ماندگار رفتارهای روزمره‌مان را نادیده بگیریم. پوشاک ما حاوی پیام‌اند، نه صرفا به این دلیل که ما از آنها می‌خواهیم به جایمان سخن بگویند، بلکه به این دلیل که آنها خود، فارغ از خواست ما، سخن می‌گویند و نقششان را ایفا می‌کنند.

در اینجاست که پرداخت نظری و فلسفی به زندگی روزمره و در مورد خاص این کتاب مد، حائز اهمیت می‌شود. شناخت اثراتی که رفتارهای روزمره ما می‌توانند از خود به جا بگذارند و آگاهی از ابعاد آنها ما را بیش از پیش مسئول عملکردهای هرروزه‌مان می‌کند و در دورانی که اکثر افراد کارهایشان را به این دلیل که «دوست دارند» و «حالشان را خوب می‌کند» انجام می‌دهند، این نگرش عمیق‌تر به پیامدهای انتخاب‌های روزمره می‌تواند بار دیگر مسئولیت اجتماعی را به یاد ما بیاورد.

تصویر جلد این کتاب ماری آنتوانت(۱۷۵۵-۱۷۹۳)، آخرین ملکه فرانسه پیش از انقلاب کبیر را نمایش می‌دهد که از نمونه‌های قدیمی مدگرایی است. گفته می‌شود که او مبالغ هنگفتی را خرج مد و طراحی لباس‌های مجلل خود می‌کرده است، در حالی که مردم کشورش اکثرا در گرسنگی به سر می‌برده‌اند و شکافی که انقلاب کبیر را به همراه داشت. آنتوانت به دست انقلابیون دستگیر و محاکمه شد و سرانجام به تیغ‌های گیوتین سپرده شد. در عرف، ماری آنتوانت نماد تجمل بی‌خبر از دنیای اطراف است و در داستان‌هایی که از او نقل می‌شود می‌گویند زمانی که ماری آنتوانت صدای شورشیان را شنید پرسید اینها چه می‌خواهند؟ در پاسخ به او گفتند مردم نان ندارند بخورند و او جواب داد بگویید به جایش کیک بخورند. هرچند صحت این روایت زیر سؤال است اما نشان از تضادی است که میان مد مجلل و جهان خارج در باور عموم وجود دارد.

کتاب حاضر تلاشی است برای چنین پرداخت فلسفی‌ای به زندگی روزمره که با زبانی روان و مسائلی ملموس و قابل درک به پدیده مد و پوشاک پرداخته است. کتاب حاوی مجموعه مقالاتی است که نسبتی مسائل مختلف، از خود گرفته تا هویت، جنسیت و اخلاق را با مد می‌سنجند و با سؤال چیستی مد آغاز می‌کند و با چگونگی مواجهه با مد به پایان می‌رسد.

این کتاب حاوی رویکردهای متکثری به مد است. پیشگفتار کتاب دفاعیه‌ای است از مد که با خوانش موج سوم فمینیسم همخوانی دارد و تلاش دارد تا مزیت‌های مد را، که از چشم فیلسوفان دور مانده است، مطرح کند. اما در مقاله عروسکان مد و فمینیسم نویسنده رویکردی انتقادی‌تر درخصوص نسبت میان مد و زن اتخاذ می‌کند و با نقد داستان تاریخی عروسک باربی تلاش می‌کند به چگونگی تثبیت ایده مدگرایانه محدود در دختران جوان بپردازد.

از سویی مقالاتی که ذیل بررسی اخلاقی به مد آمده‌اند تلاش دارند تا نسبت میان مد و پیامدهای اجتماعی آن را مورد بررسی قرار دهند و ما را با این پرسش مواجه کنند که چگونه می‌توان همزمان هم اخلاقی بود و هم مدگرا؟ در ذیل همین بخش مقاله بیگارگاه‌ها و کلبی‌گری» به خوبی به مسئله بیگارگاه‌ها در کشورهای فقیر جهان می‌پردازد.

زبان اکثر نوشته‌ها روان و غیرتخصصی است و مخاطب آن عام. مثال‌هایی که در اکثر نوشته‌ها آمده است با تجربیات و دیده‌ها و شنیده‌های روزمره اکثر ما هم‌خوانی دارند.

کتاب «مد و فلسفه» اثر جسیکا وولفندیل با ترجمه ریحانه معصومی در ۳۲۴ صفحه منتشر شده است.

۶۵۶۵