تصاویر | جدیدترین مدل موشک های پیشرفته آلمان برای ارتش اوکراین!

از ماه چهارم جنگ که ارسال سامانه‌های توپخانه‌ای شامل هویتزرهای خودکشش و کششی ۱۵۵ میلی‌متری استاندارد ناتو به اوکراین آغاز و سپس سرعت گرفت، شاهد تحویل گلوله‌های متنوعی از سوی کشورهای غربی به مدافعان بودیم تا با کمک آن نیروهای متجاوز روسی را زیر آتش بگیرند. گلوله‌های هدایت ماهواره‌ای M982 اکسکالیبور (Excalibur)، انواع هوشمند SMArt 155 و Bonus که به ترتیب از طرف آمریکا، آلمان و فرانسه اهدا شدند از جمله موارد قابل اشاره هستند.

حال آلمان قصد دارد یک نمونه گلوله 155 میلی‌متری دیگر به نام Vulcano را نیز برای اوکراین ارسال کند. به طور کلی از زمان شروع جنگ تا امروز آلمان 10,500 گلوله 155 میلی‌متری خصوصا انواع هوشمند SMArt 155 برای اوکراین ارسال کرده و قرار است 4,847 عدد دیگر نیز ارسال کند که 255 تیر از آن‌ها ولکانو هستند. این گلوله ساخت کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی ایتالیایی لئوناردو (Leonardo) است که در 2 نمونه غیرهدایتی BER و نمونه هدایتی GLR طراحی و تولید شد.

نمونه‌ ارسالی برای اوکراین GLR است که از همه هویتزرهای 155 میلی‌متری قابل شلیک بوده و بسته به طول لوله توپ و تعداد خرج‌های پرتاب بردش 70 تا بیش از 100 کیلومتر است. ناگفته نماند Vulcano در دو کالیبر 76 و 127 میلی‌متری نیز شلیک می‌شود که برای شلیک از توپ دریایی موجود در سینه شناورهای رزمی هستند و به ترتیب Vulcano 76 و Vulcano 127 نام دارند. در این نوشتار منظور ما از ولکانو نسخه 155 میلی‌متری آن موسوم به Vulcano 155 است.

نمونه غیرهدایتی ولکانو 155 که BER نام دارد تا برد 50 کیلومتر در مسیر منحنی (بالستیک) پرواز کرده و فیوز 3 حالته با قابلیت هوا انفجار جهت مقابله با نفرات پیاده و تجهیزات سبک، حالت تاخیری برای نفوذ در سازه به کمک انرژی جنبشی بالای خود و سپس انفجار درون محیط داخلی جهت نابودی سازه‌های مستحکم و حالت برخوردی برای انفجار با اصابت به هدف به منظور نابودی ادوات مختلف نظیر آتشبارهای راکتی، توپخانه‌ای، پدافند هوایی، خودروهای زرهی و… دارد.

مدل هدایتی GLR که جهت منهدم کردن یک هدف ارزشمند از راه دور با فیوز 3 حالته است، به درخواست ارتش آلمان و ایتالیا توسط لئوناردو با همکاری کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی دیل (Diehl) از آلمان توسعه یافت. سلاح اصلی در نظر گرفته شده برای شلیک این گلوله نیز هویتزر خودکشش 155 میلی‌متری آلمانی PzH 2000 است که هر دو کشور مذکور کاربر آن هستند. اوکراین نیز 15 عراده PzH 2000 دارد که 5 عراده توسط هلند و 10 دستگاه از سوی آلمان اهدا شدند.

این گلوله‌ از سیستم هدایت داخلی (اینرسی؛ INS) و ماهواره‌ای GPS بهره می‌برد و پیش از شلیک موقعیت هدف به سیستم هدایتی داده می‌شود. پس از شلیک نیز این سیستم گلوله را تا رسیدن به هدف ناوبری می‌کند. در این بین سیستم هدایت ماهواره‌ای GPS پیوسته بررسی می‌کند که گلوله در مسیر پروازی درست به سمت هدف بماند و در صورت انحراف احتمالی سریعا آن را تصحیح می‌کند. گلوله می‌تواند تا زمان اصابت به هدف توسط سیستم‌ INS + GPS در مسیر بماند.

قابلیت هدایتی دیگری که ولکانو دارد استفاده از جستجوگر نیمه فعال لیزری برای فاز پایانی پرواز خود است. در فاز پایانی که گلوله به سمت هدف شیرجه می‌زند، می‌توان هدف مورد نظر را با استفاده از یک پرتوی لیزری کدگذاری شده و ایمن برای چشم نشانه گذاری کرد تا جستجوگر بازتاب آن را دیده و به سمتش برود. نشانه گذاری می‌تواند توسط دیگر نیروهای خودی نظیر یک پهپاد بسیار کوچک، نیروهای پیاده، خودروها و هر وسیله دیگر مجهز به نشانه گذار لیزری انجام شود.

این جستجوگر به صورت یک کیت به دماغه گلوله افزوده می‌شود و در ترکیب با سیستم هدایت INS + GPS سبب افزایش چشمگیر دقت می‌شود. در این حالت گلوله علاوه بر اهداف ثابت، می‌تواند با اهداف متحرک نیز درگیر شود. از آنجا که سنسور ارتفاع سنج برای حالت هوا انفجار نیز روی دماغه بسته می‌شود، نصب جستجوگر لیزری مانع استفاده از آن می‌شود. البته هدایت نیمه فعال لیزری برای اصابت مستقیم به هدف است و در این حالت انفجار در هوا هیچ کاربردی ندارد.

گلوله با پیش بال‌های (کانارد) متحرک کنترلی خود مسیر و جهتش را تغییر می‌دهد. بالک‌های انتهایی بدنه نیز وظیفه حفظ پایداری و ایجاد برآر را برعهده دارند. ولکانو بسته به برنامه ریزی، نوع هدایت و تنظیم حالت فیوز زاویه شیرجه خود روی هدف را تنظیم می‌کند. مثلا می‌تواند در حالت هوا انفجار با زاویه ۳۰ درجه به سمت هدف رفته و در ارتفاع ۵ متری از زمین منفجر شود یا در حالت برخوردی با زاویه فوق تند تا قائم ۹۰ درجه روی هدفی در دل جنگل یا وسط ۲ دره فرود آید.

گلوله‌های خانواده Vulcano با استفاده از کفشک شلیک می‌شوند و پس از خروج از لوله توپ کفشک جدا می‌شوند. گلوله هنگامی که درون کفشک قرار می‌گیرد دارای پوشش مخروطی پلکانی برای نوک خود است که پراب برنامه ریزی پیش از بارگذاری گلوله سریعا روی آن قرار گرفته و موقعیت هدف را به کامپیوتر کنترل پرواز و سیستم هدایتی می‌دهد. هویتزری مانند PzH 2000 که گلوله گذار خودکار دارد، برنامه ریزی گلوله را پیش از شلیک به صورت کاملا خودکار انجام می‌دهد.

البته دیگر هویتزرهای کششی و خودکشش ۱۵۵ میلی‌متری ناتو به خصوص آن‌ها که در اوکراین حاضر هستند نیز می‌توانند این گلوله را شلیک کنند. سزار که ۱۸ عراده از آن توسط فرانسه اهدا شد، ۲۸ دستگاه AHS Krab که از طرف لهستان فراهم شدند، ۸ عراده زوزانا ۲ از طرف اسلواکی که البته تاکنون ۴ عددشان تحویل شده، حداقل ۴۸ عراده M109A3/4/5 که نروژ، لتونی و بلژیک فرستاند و تنها هویتزر 2S22 Bohdana بومی اوکراین همگی می‌توانند ولکانو ۱۵۵ را شلیک کنند.

موارد گفته شده خودکشش بوده و کامپیوتر کنترل آتش آن‌ها می‌تواند ولکانو را برنامه ریزی کند. اوکراین ۱۳۶ هویتزر کششی M777 از آمریکا، کانادا و استرالیا و شمار نامشخصی FH70 از ایتالیا و استونی نیز دریافت کرد که می‌توانند این گلوله را شلیک کنند. البته در هویتزرهایی که بارگذاری دستی دارند، نظیر FH70 و M777، برنامه ریزی گلوله پیش از قرار گرفتن در لوله توسط واحد مدیریت نبرد قابل حمل که گیرنده GPS نیز دارد با قرار گرفتن پراب آن روی گلوله انجام می‌شود.

این سیستم و همچنین برنامه ریز مورد استفاده درون هویتزرهای دارای گلوله گذار خودکار اطلاعات هدف را به صورت بی‌سیم از طریق دیگر نیروهای خودی، مثلا یک پهپاد، دریافت و آماده انتقال به گلوله می‌کند. در نهایت با انتخاب حالت فیوز، همه اطلاعات از طریق پراب به سرعت به گلوله منتقل و سپس شلیک می‌شود. واحد مدیریت نبرد قابل حمل آن سبب می‌شود که هر هویتزر ۱۵۵ میلی‌متری را بتوان به سرعت با قابلیت شلیک گلوله هدایتی ارتقا و حملات دقیق انجام داد.

سرجنگی این گلوله از نوع به شدت انفجاری و ترکش‌زا است؛ ترکش‌های این سرجنگی از قبل شکل گرفته و تنگستنی هستند که با انفجار در محیط رها می‌شوند. مواد منفجره سرجنگی از نوع غیر حساس و ایمن (IM) هستند و تا زمانی گلوله شلیک نشود، منفجر نخواهند شد؛ بدین ترتیب حمل و انتقال آن‌ها همچون دیگر گلوله‌های ناتو آسان است و در صورت بروز حادثه نظیر تخلیه الکتریکی، آتش سوزی، وارد شدن ضربه و اعمال هر شوک و نیروی خارجی گلوله منفجر نمی‌شود.

گلوله‌های Vulcano 155 با کامپیوتر طراحی ماموریت و سیستم کنترل آتش موجود در هویتزرهای 155 میلی‌متری پیشرفته ناتو سازگاری داشته و سیستم گلوله گذار خودکار می‌تواند آن‌ها را در کنار انواع دیگر گلوله‌های 155 میلی‌متری درون خشاب خود نگه داری و بسته به انتخاب کامپیوتر و خدمه، یکی از آن‌ها را درون توپ قرار دهد. سیستم تعیین زاویه و همچنین رادار اندازه گیری سرعت دهانه در هویتزرها نیز با واحد مدیریت نبرد قابل حمل و ثابت گلوله ولکانو سازگاری دارد.

در حال حاضر تنها رقیب ولکانو گلوله آمریکایی M982 اکسکالیبور است که هر دو از فیوز 3 حالته و هدایت داخلی و ماهواره‌ای GPS بهره برده و قابلیت استفاده از جستجوگر نیمه فعال لیزری برای مقابله با اهداف متحرک و اصابت دقیق را دارند. اما در حالت هدایت ماهواره‌ای اکسکالیبور دقت بالاتری داشته و دایره خطای احتمالی (CEP) آن تا 2 متر است، در حالی که دایره خطای احتمالی ولکانو 155 هنگام هدایت ماهواره‌ای تا 5 متر و در حالت هدایت لیزری تا 3 متر می‌رسد.

البته در زمینه برد نمونه ایتالیایی دست برتر را دارد. اکسکالیبور آمریکایی با بهره گیری از طراحی بیس بلید هنگام شلیک از هویتزر M777 که لوله توپ آن 6 متر است به برد 40 کیلومتر می‌رسد در حالی که ولکانو هنگام شلیک از توپ مشابه 55 کیلومتر برد دارد. همچنین برد اکسکالیبور هنگام شلیک از هویتزرهایی با لوله به طول 8 و 9 متری به ترتیب 50 و 70 کیلومتر است. از طرف دیگر برد ولکانو 155 هنگام شلیک از این دو توپ نیز به ترتیب برابر 70 و بالای 100 کیلومتر است.

در طراحی اکسکالیبور که بیس بلید است، انتهای گلوله مولد گاز وجود دارد که با از بین برد خلا پشت گلوله و درگ پایه، سبب افزایش برد آن می‌شود. ۸ بالکی که در انتهاب این گلوله قرار دارند نیز بیشتر برای حفظ پایداری هنگام پرواز هستند. اما در ولکانو ۶ بالک انتهایی سطح بزرگ‌تری دارند و ضمن حفظ پایداری با ایجاد برآر به گلوله کمک می‌کنند تا برای برد بیشتری در هوا گلاید کند. به عبارتی آئرودینامیک بهتر ولکانو سبب پرواز بیشتر آن نسبت به همتای آمریکایی خود می‌شود.

برتری دیگر Vulcano 155 نسبت به Excalibur انعطاف پذیری و سازگاری بیشتر آن است. برای مثال هویتزر M777 تنها در نسخه A2 که به کامپیوتر کنترل آتش دیجیتال مجهز هستند قابلیت شلیک M982 را دارد، در حالی که هر هویتزر 155 میلی‌متری به لطف واحد مدیریت نبرد قابل حمل ولکانو می‌توانند آن را شلیک کند. تفاوت دیگر نوع ترکش‌زایی است که در اکسکالیبور خبری از ترکش‌های از قبل شکل گرفته یا از جنس تنگستن نیست و البته بدون کفشک نیز شلیک می‌شود.

گلوله‌های هدایت دقیق از جمله برتری‌های آتشبارهای توپخانه‌ای اوکراین در مقایسه با روسیه است. البته تعداد گلوله‌های 155 میلی‌متری هدایتی که از ابتدای جنگ تا امروز به اوکراین اهدا شد یا در مرحله ارسال هستند از 2 هزار تیر فراتر نمی‌رود که بر اساس اظهارات رسمی می‌دانیم حداقل هزار عددشان اکسکالیبورهای اهدایی آمریکا هستند. آلمان با اهدای شمار نامشخصی SMArt 155 و 255 ولکانو دومین تامین کننده بزرگ مهمات هدایت دقیق توپخانه‌ای برای اوکراین است.

اوکراین گلوله‌ هدایت لیزری Kvitnik و Kvitnik E را برای هویتزرهای 152 و 155 میلی‌متری تولید و در این جنگ استفاده کرد؛ اما تعدادشان حداقل برای نمونه E زیاد نیست. زیرا تا پیش از جنگ کالیبر هویتزر متوسط اوکراین همان 152 میلی‌متری استاندارد شوروی بود و انواع 155 ناتو را با شروع جنگ دریافت نمود. البته گلوله‌ هدایتی برای نابودی اهداف با اهمیت مثل انبار مهمات است و همچون گلوله‌ عادی که در شمار بالا شلیک می‌شوند، نیازی به تعداد زیادی از آن‌ها نیست.

227227