تصمیمات شورای عالی بورس زیر ذره‌بین کارشناسان (بخش دوم)/ مصوبات جدید بازار سرمایه؛ بی‌تاثیر یا سودمند؟

اقتصاد آنلاین – سهیل بانی؛ ۲۱ بهمن ماه، وبیناری درباره تصمیمات اخیر شورای عالی بورس به همت کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران برگزار شد. سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون و عضو شورای عالی بورس و جمعی از منتقدان و موافقان تصمیمات گرفته‌شده به بحث و گفت‌وگو پرداختند.

بخش اول این گزارش را می‌توانید اینجا بخوانید

همایون دارابی از موافقان مصوبات شورای عالی بورس، با اشاره به استعفای دو تن از رؤسای سازمان بورس در طی یازده ماه گذشته، این مسئله را به دلیل عدم وجود ابزارهای کافی در راستای اجرای مسئولیت‌های آن‌ها دانست. وی همچنین از کم بودن اختیارات رییس و هیات مدیره سازمان بورس و شورای عالی بورس نسبت به رییس کل بانک مرکزی به عنوان متولی بازار پول انتقاد کرد. 

دارابی در ادامه افزود: اقتصاد جهانی در واکنش با بحران کرونا با کاهش و یا منفی کردن نرخ بهره، تزریق نقدینگی و هدایت آن به سمت بازارهای سرمایه و بنگاه‌ها سعی در حفظ خود داشته است. اما در کشور ما برعکس اقتصاد جهانی، نرخ بهره و ارزش پول ملی افزایش یافت که باعث ایجاد جو منفی و هیجانات شدید در بورس شد. همچنین نقدینگی خارج شده از بازار سهام، وارد صندوق‌های درآمد ثابت شد.

 دارابی خاطر نشان کرد که جلسات شورای عالی بورس خبر از رویکرد عملگرایانه دهقان داشت و انتظار می‌رفت که به دنبال تغییر رییس سازمان بورس یک شوک مثبتی را به بورس بدهد. وی در ادامه با اشاره به تغییرات زیاد دامنه نوسان در سال‌های گذشته گفت: دلیل این تغییرات آن است که در بازار ما ابزار زیادی وجود ندارد و این تغییرات در حد بضاعت ابزارها بوده است.

دارابی در مورد تغییرات اخیر دامنه نوسان به منفی دو و مثبت ۶درصد اظهار کرد: در یک بازار هیجانی به طرف منفی، این تصمیمات به عنوان پیغامی مبنی بر تغییر نسبت ریسک به عایدی بازار به معامله‌گران بود. با تغییر دامنه نوسان احتمال سود به ۶درصد و احتمال زیان به ۲درصد تغییر یافت. از طرفی ما شاهد این بودیم که وقتی در بازار صف فروشی وجود داشت و صندوق توسعه سعی در جمع کردن صف داشت، برخی از معامله‌گران کوتاه مدت، در منفی پنج درصد سهام را می‌خریدند و در بازه منفی سه درصد تا صفر تابلو می‌فروختند. این موج نوسان گیری باعث می‌شد نماد رویکرد مثبت پیدا نکند و دوباره به صف فروش برگردد. اما در حال حاضر با جمع شدن صف فروش در محدوده منفی دو درصد، انتظار مثبت شدن نماد را داریم. این اتفاق در نمادهای شاخص ساز سبب مثبت شدن شاخص می‌شود که برای بازار ما که شاخص زده است، بسیار حائز اهمیت است.

همچنین دارابی متذکر شد که اگر بازارگردان‌ها دقت عمل کافی نداشته باشند، باعث افزایش صفوف فروش و تلاطم بازار خواهند شد. وی خاطر نشان کرد که در گذشته پول بازارها در دست سبدگردان ها و صندوق‌ها بوده است که امروزه از دسترس آن‌ها خارج شده و عملا تعدادی از سبدگردان‌ها تبدبل به صندوق درآمد ثابت شده‌اند و فعالیتی ندارند. دارابی در ادامه افزود:  از ۲۰نفر وارد شده به بازار، تنها یک نفر از طریق صندوق‌ها وارد می‌شود که باید فکری درباره این وضعیت کرد و کارکرد صندوق توسعه بازار نیز باید تغییر کند.

مهدی طحانی در ادامه جلسه به عنوان منتقد، به بی‌تأثیر بودن محدودیت‌های اعمال شده بر بازار در سال ۹۲ اشاره کرد و با اشاره به گزارش مرکز پژوهش و مطالعات اسلامی سازمان بورس در بهمن ماه ۹۸، خاطر نشان کرد که ایجاد محدودیت در دامنه نوسان زیان معامله‌گران را کاهش نمی‌دهد و تنها زمان اصلاح را افزایش می‌دهد.

طحانی با انتقاد از دخالت‌های عده‌ای در بازار و دعوای وزرا و همچنین گله از فعالان بازار که به فکر سودهای کوتاه‌مدت خود هستند، آن‌ها را عامل اصلی هیجانات بازار دانست. همچنین وی تصمیماتی همچون تشکیل جلسات حمایتی و ایجاد بازارگردانی که  از شهریور ماه به بعد گرفته شد را بی‌تاثیر شمرد و اظهار داشت: از ابتدای سال تا نقطه اوج شاخص، ۱۲۰هزار میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شده است. اما در حال حاضر خالص ورود پول حقیقی به ۶۰هزار میلیارد تومان رسیده است و این پول که زمانی می‌توانست در راستای تولید استفاده شود، حال از دست رفته است.

محمد غفارپور یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه بود که به عنوان موافق در جلسه حضور داشت. وی اظهاراتش را با شرح شرایط بازار در یک سال اخیر آغاز کرد و گفت: در اواخر سال گذشته، مردم برای حفظ ارزش پولشان، با هیجان وارد بازارهای خودرو، ارز، مسکن و طلا شده بودند و این هجوم باعث افزایش قیمت در این بازارها شده‌بود. در این زمان بحران کرونا به وجود آمد و باعث از دست رفتن برخی مشاغل و به وجود آمدن مشکلات معیشتی برای گروهی از مردم شد. در این شرایط مقامات دولتی به مردم پیشنهاد کردند که از بازار های دیگر خارج، و وارد بازار سرمایه شوند. زیرا می‌دانستند ادامه حضور مردم در بازار های ذکر شده سبب ادامه افزایش قیمت این کالاها خواهد شد.

غفارپور دعوت مردم به بورس توسط دولت را دلسوزانه، هوشمندانه و هدفمند دانست و معتقد بود نباید بدبینانه به آن نگاه کرد. وی در ادامه گفت، پس از هجوم مردم به بازار سرمایه، قیمت ها بیش از حد افزایش یافت. پس از این افزایش، بازار وارد اصلاح شد اما این اصلاح بیش از حد ادامه یافت و تبدیل به بحران شد. پس مسولان بورس برای جلوگیری از تبدیل شدن بحران به رکود جلسه‌ای تشکیل دادند و تصمیاتی اتخاذ کردند.

غفارپور محدودیت دامنه نوسان را در بازار خرده‌فروشی ضروری و نیازمند تغییر دانست. وی افزود: تغییر دامنه نوسان باعث جلوگیری از زیان سنگین سهامدارن می‌شود. وی اضافه کرد: حجم مبنا هم باید وجود داشته باشد اما سازمان باید اختیار تغییر آن در شرایط متفاوت را داشته باشد.

غفارپور افزایش انتشار اوراق تبعی را نیز تصمیمی درست و کاهنده عرضه سهام خواند و آن را به نفع شرایط بازار دانست. وی در ادامه گفت: افزایش ضریب اعتبار باعث تقویت شدن سمت تقاضا در بازار می‌شود. غفارپور در انتهای اظهاراتش گفت: تصمیمات گرفته شده می‌تواند باعث تعادل و رونق بازار شود.