جهان زیر سایه‌ی ترور؛ مهم‌ترین رویداد‌های بین‌المللی دهه‌ی گذشته

روزنامه جام‌جم – زهرا ساختمانیان: ورود به سال ۲۰۲۰ میلادی، مجالی برای مرور حوادث و رخداد‌های مهمی است که طی یک دهه اخیر در کشور‌های مختلف به وقوع پیوسته است؛ حوادثی که تأثیرگذاری برخی از آنها، تنها محدود به حوزه جغرافیایی و سیاسی آن کشور نبوده و دیگر بازیگران حوزه روابط بین‌الملل را نیز درگیر کرده است.

فراتر از آن، مرور این حوادث کنار یکدیگر، بیانگر آن است که طی ده سال اخیر (از سال ۲۰۱۰ تاکنون) جهان سیاست چه روز‌های پرافت و خیزی را سپری کرده و این تحولات می‌تواند چه تأثیری در راهبرد پردازی، تصمیم‌گیری و حتی رفتارسنجی کشور‌ها از اکنون تا یک دهه آینده داشته باشد. دامنه تأثیرگذاری بسیاری از حوادثی که از آن‌ها نام خواهیم برد، تنها محدود به یک دهه سپری شده نبوده و قطعاً به دهه آینده نیز تسری پیدا خواهد کرد. امروز در صفحه بین الملل این حوادث مهم را دنبال می‌کنیم.

آمریکا

کاسترو با این هیبتش حالا ۳ سال می‌شود که دیگر پیش ما نیست.

مرگ مرد اول کاراکاس

هوگوچاوز، رئیس جمهور سابق ونزوئلا در ۵ مارس سال ۲۰۱۳ میلادی و در ۵۸ سالگی، به دلیل ابتلا به سرطان در کاراکاس درگذشت. چاوز، شصت و چهارمین رئیس‌جمهور ونزوئلا بود. وی به عنوان رهبر حزب بولیواری چپ و انقلاب بولیواری شناخته می‌شد. تکیه چاوز بر الگو‌های سوسیالیستی به‌خصوص در حوزه اقتصاد، ضدیت وی با جهانی‌سازی نئولیبرالیستی و ایستادگی وی در برابر ایالات متحده، از ویژگی‌های خاص رئیس جمهور سابق ونزوئلا بود.

زندانی و آزادی رئیس جمهور سابق برزیل

لولا داسیلوا، از موفق‌ترین رهبران سیاسی و اقتصادی در آمریکای لاتین وکشور برزیل محسوب می‌شود. وی از ابتدای سال ۲۰۰۳ میلادی تا سال ۲۰۱۱ رئیس جمهور این کشور آمریکای لاتین بود. مارس ۲۰۱۶ پلیس با مراجعه به خانه لولا داسیلوا در حومه سائوپائولو، وی را دستگیر کرد. پلیس علت دستگیری او را وجود مدارکی مبنی بر دریافت سود غیرقانونی از شرکت نفتی پتروبراس اعلام کرد. داسیلوا توسط دادگاه در سال ۲۰۱۸ به ۱۲ سال حبس به دلیل پولشویی محکوم شد، اما نوامبر سال ۲۰۱۹ از a زندان آزاد شد.

مرگ بانی جنگ خلیج فارس

۳۰ نوامبر ۲۰۱۸، جورج اچ دبلیو بوش، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده و بانی جنگ خلیج فارس، در ۹۴ سالگی درگذشت. او سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ رئیس جمهور آمریکا بود. در سال ۱۹۹۱، بوش در رأس ائتلافی متشکل از برخی کشور‌های غربی ـ عربی برای جلوگیری از اشغال کویت توسط عراق، جنگ خلیج فارس را علیه صدام به راه انداخت.

وداع با چریک پیر

۲۵ نوامبر ۲۰۱۶، فیدل کاسترو، رهبر سابق کوبا در نود سالگی درگذشت. کاسترو که رکورددار قرار گرفتن در معرض ترور بود در سال‌های آخر، از قدرت کناره گیری کرده بود و برادرش رائول همه کاره کوبا بود. پس از مرگ کاسترو، روابط کوبا و آمریکا توسعه بیشتری پیدا کرد.

آسیا

مهاتیر محمد با ۹۴ سال سن حال مسن‌ترین سیاستمدار دنیاست.

مرگ رهبر کره شمالی و انتقال قدرت به اون

کیم جونگ ایل، رهبر سابق کره شمالی در ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی و در ۷۰ سالگی درگذشت. کیم جونگ ایل، رئیس کمیسیون دفاع ملی کره شمالی، فرمانده کل ارتش خلق کره شمالی و فراتر از آن، دبیر کل حزب کمونیست کره بود. کیم جونگ ایل پس از مرگ پدرش کیم ایل سونگ در سال ۱۹۹۴ میلادی، جانشین او شده بود.

مرگ پادشاه

۲۳ ژانویه سال ۲۰۱۵ میلادی، ملک عبدا… پادشاه سابق عربستان سعودی پس از طی دوره‌ای بیماری درگذشت. ملک عبدا… فرزند دوازدهم ملک عبدالعزیز، بنیانگذار عربستان سعودی و ششمین پادشاه این کشور از خاندان آل سعود در سال‌های ۲۰۰۵-۲۰۱۵ بود. ملک عبدا… در زمان سلطنتش، روابط نزدیکی با ایالات متحده و بریتانیا داشت و میلیارد‌ها دلار تجهیزات نظامی از آن‌ها خرید.

ملاعمر: زندگی پنهان، مرگ پنهان

ملامحمد عمر، رهبر طالبان بنابر ادعای این گروه، در ماه می‌سال ۲۰۱۳ میلادی در بیمارستانی در افغانستان درگذشت. ملاعمر از سال ۱۹۹۶ میلادی تا سال ۲۰۰۱، رهبر حکومت طالبان در افغانستان بود. از ملاعمر کمتر تصویر و عکسی در فضای رسانه‌ای موجود است. حتی منابع خبری و رسانه‌ای افغان و طالبان، بر سر اعلام سن ملاعمر در زمان درگذشت با یکدیگر اختلاف داشته‌اند.

نسل کشی مسلمانان در میانمار

از ۹ اکتبر سال ۲۰۱۶ میلادی تا کنون، کشتار، شکنجه و آزار مسلمانان روهینگیا در میانمار ادامه داشته است. این اقدام، در سایه حمایت اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل از دولت و ارتش میانمار و گروه‌های بودایی صورت می‌گیرد. مسلمانان در حالی که دهه‌هاست ساکن میانمار هستند، از داشتن حق شهروندی محروم بوده و صرفا دارای کارت هویتی هستند.

پایان بن لادن

دوم می‌سال ۲۰۱۱ میلادی، اسامه بن لادن رهبر القاعده و یکی از مهره‌های وابسته به دستگاه‌های امنیتی ایالات متحده و عربستان سعودی، توسط گروه فرماندهی مشترک عملیات ویژه نیرو‌های نظامی ایالات متحده آمریکا در ابیت آباد پاکستان کشته شد. اوباما رئیس جمهور وقت این کشور، دستور قتل وی را صادر کرد. پس از آن نیز جسد بن لادن به دریا انداخته شد تا کمترین نشانه‌ای از او باقی نماند.

خانم رئیس جمهور در زندان

۱۰ مارس ۲۰۱۷ میلادی، «پارک گئون هه» رئیس جمهور سابق کره جنوبی رسما برکنار شد. او پس از وقوع اعتراضات گسترده از سمت خود کنار رفت. خانم رئیس جمهور مظنون به دریافت رشوه و سوء استفاده از قدرت برای تثبیت موقعیت لی جای یونگ، معاون مدیر عامل شرکت سامسونگ بوده است. فراتر از آن، پس از بررسی‌های بیشتر، پارک گئون هه، به برداشت پول از بودجه سازمان اطلاعات کره جنوبی و مشارکت در گزینش نامزد‌های حزب حاکم برای انتخابات در زمانی که در مسند ریاست جمهوری حضور داشت نیز محکوم شد. وی در مجموع به ۳۲ سال حبس محکوم شد که در حال تحمل آن است.

بازگشت نخست وزیر محبوب

دهم ماه می ۲۰۱۸، ماهاتیر محمد، کسی که از او به عنوان معمار مالزی جدید یاد می‌شود، توانست با پیروزی ائتلاف انتخاباتی خود، بار دیگر به رأس معادلات سیاسی و اجرایی کوالالامپور باز گردد. ماهاتیر محمد پیشتر از سال ۱۹۸۱ تا سال ۲۰۰۳ به عنوان چهارمین نخست‌وزیر مالزی فعالیت کرد که طولانی‌ترین دوره تصدی این مقام بوده است. او هم اکنون با داشتن ۹۴ سال، پیرترین نخست وزیر جهان محسوب می‌شود.

ظهور و سقوط داعش

سال ۲۰۱۳ بود که داعش به عنوان یک گروه تروریستی خشن در جهان معروف شد و شروع کرد به اشغال عراق، سوریه و هر جایی که دستش می‌رسید. این گروه طی پنج سال جنایات بی‌شماری را رقم زد و باعث کشته، زخمی و آواره شدن ده‌ها هزار نفر شد. نهایتا سال گذشته و باحضور نیرو‌های ایرانی، پرونده داعش پیچیده شد.

اقیانوسیه

نژادپرستان علیه مسلمانان

۱۵ مارس سال ۲۰۱۹، برنتون ترنت با سلاح نیمه خودکار وارد مسجد نور در کرایست‌چرچ شد و روی حاضران آتش گشود که این حمله ۴۲ شهید برجای گذاشت. پس از چند دقیقه او به مرکز اسلامی لینوود در نزدیکی مسجد رفت و در آنجا نیز به سوی کسانی که در آن مرکز بودند تیراندازی کرد. در این مرکز نیز هفت نفر از مسلمانان به شهادت رسیدند. در نیوزیلند مجازات اعدام لغو شده و حداکثر مجازات در این کشور حبس ابد است.

وقتی استرالیا هم طعم ناامنی را چشید

از سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون، چندین بار شاهد وقوع عملیات‌های تروریستی در استرالیا بوده ایم پس از بحران گروگانگیری در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴ در سیدنی (که ۹ کشته و زخمی بر جای گذاشت)، خطرناک‌ترین اقدام تروریستی، مربوط به توطئه بمب‌گذاری در فرودگاه سیدنی در ۳۰ جولای ۲۰۱۷ بود که توسط پلیس خنثی شد.

تراژدی پناهجویان در نائورو

از سال ۲۰۱۸ میلادی، اخبار و گزارش‌هایی تکان دهنده در خصوص وضعیت وخیم و اسفبار پناهجویان در استرالیا و نائورو منتشر شد. مقامات استرالیایی ادعا کرده‌اند هدف از این اقدام، جلوگیری از ورود پناهجویان به داخل خاک استرالیا بوده است. همچنین دولت استرالیا اعلام کرده است که وضعیت اسفبار و بلاتکلیف پناهجویان در نائورو، باید درس عبرتی برای سایر کسانی باشد که می‌خواهند برای مهاجرت راهی استرالیا شوند.

آفریقا

ماندلا احتمالا مهم‌ترین چهره‌ای است که آفریقا در این دهه از دست داد.

مرگ پیرترین رئیس جمهور جهان

رابرت موگابه، رئیس جمهور پیشین زیمبابوه در ۶ سپتامبر سال ۲۰۱۹ میلادی و در ۹۵ سالگی درگذشت. او از سال ۱۹۷۵میلادی، اتحادیه ملی آفریقایی زیمبابوه-جبهه میهنی (زانو-پی‌اف) را رهبری می‌کرد. موگابه ۹۳ ساله که پیرترین رئیس‌جمهور جهان بود در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۷ توسط ارتش زیمبابوه دستگیر و بازداشت خانگی شد. دستگیری موگابه به ۳۷ سال حکومت وی بر زیمبابوه، پایان داد و او ناچار به استعفا از مسند ریاست جمهوری شد.

بیداری اسلامی، کابوس غرب

وقوع بیداری‌اسلامی در جهان اسلام از سال ۲۰۱۱ میلادی، آن هم در حالی که زمینه‌های آن از سال‌ها قبل و به دنبال رشد آگاهی مسلمانان منطقه و خصوصا نسل جوان آن‌ها فراهم شده بود، بسیاری از محاسبات پیشین غرب در قبال دنیای اسلام را دگرگون ساخته است. این قیام‌ها از نیمه دوم سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز شد. اولین آن در تونس بود و پس از آن در مصر، لیبی، یمن و بحرین ادامه یافت.

عاقبت خونین دیکتاتور لیبی

معمر قذافی دیکتاتور سابق لیبی و عامل کشتار هزاران نفر از شهروندان لیبیایی در طول ۳۴ سال حضور در قدرت، ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ میلادی به قتل رسید. پس از وقوع بیداری اسلامی در لیبی، قذافی ناچار به فرار از طرابلس شد. وی پس از ماه‌ها درگیری و فرار از دست انقلابیون لیبی، در شهر محل زادگاه خود، سرت دستگیر شد و اندکی بعد به دست انقلابیون کشته شد. از سال ۱۹۷۷ میلادی تا سال ۲۰۱۱ نیز قذافی به صورت مستمر در رأس قدرت حضور داشت.

درگذشت دبیر کل

کوفی‌عنان، دبیر کل پیشین سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۸ اوت ۲۰۱۸ در ۸۰ سالگی درگذشت. کوفی عنان عملا نخستین دبیرکل سازمان ملل متحد بود که قبلا سال‌ها در داخل خود این سازمان و در پست‌های مختلف خدمت کرده بود. در جریان جنگ بوسنی و هرزگوین، کوفی عنان به عنوان رهبر گروه صلح بان در بوسنی از سوی سازمان ملل انتخاب شد. وی در بین اعضای مجمع عمومی سازمان ملل، به کم حاشیه بودن و البته در برخی موارد انفعال شهرت داشت.

مرگ قاتل آپارتاید

نلسون ماندلا، رهبر محبوب آفریقای جنوبی که به آزادیخواهی و مبارزه در برابر حکومت آپارتاید آفریقای جنوبی مشهور بود، در ۵ دسامبر سال ۲۰۱۳ میلادی و بر اثر کهولت سن درگذشت. ماندلا، نخستین رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی بود که سال ۱۹۹۴ و در یک انتخابات دموکراتیک عمومی پیروز شد. ماندلا در طول ۲۷ سال زندان- که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد- به مشهورترین چهره مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی تبدیل شد.

اروپا

اوکراین در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده.
زندانی و آزاد شدن تیموشنکو یکی از نشانه‌های بحران این کشور است.

بازگشت پوتین به اتاق ریاست جمهوری

آگوست سال ۲۰۱۲ میلادی، دوران حضور دیمیتری مدودف، رئیس جمهور سابق روسیه در قدرت به پایان رسید و همین موضوع، مجال و بستر قانونی لازم برای بازگشت ولادیمیر پوتین به قدرت را فراهم کرد. از آن زمان تا کنون، پوتین با محبوبیتی بالا در روسیه، همچنان رئیس جمهور این کشور است و مدودف نیز در کنار وی، پست نخست وزیری را در دست دارد.

حمله خونین نژادپرستانه در اسکاندیناوی

۲۲ جولای سال ۲۰۱۱ میلادی، شاهد وقوع دو حمله نژادپرستانه در کشور نروژ بودیم. در نخستین حمله، شاهد انفجار یک بمب دست ساز در مرکز شهر اسلو (پایتخت نروژ) بودیم. در حمله دوم که ساعاتی پس از حمله اول صورت گرفت، یک فرد نژاپرست نروژی به نام آندرس برویک وارد کمپ نوجوانان حزب کارگر نروژ در جزیره اوت اویا شد و ده‌ها عضو کم سن و سال این حزب را به رگبار بست. در مجموع این دو حمله (که عامل هر دوی آن‌ها یک نفر بوده است) ۷۷ نفر جان خود را از دست دادند. آندرس برویک، پس از این جنایات، تنها به ۲۱ سال زندان (بر اساس قوانین نروژ) محکوم شد و در زندان نیز از بهترین امکانات ممکن برخوردار است.

دست مریزاد داعش به دولت‌های اروپایی

داعش در نوامبر سال ۲۰۱۵ و مارس سال ۲۰۱۶، حملات گسترده‌ای را در فرانسه و بلژیک علیه شهروندان این دو کشور صورت داد. در پاریس ۱۳۰ نفر کشته و ۳۶۸ نفر مجروح شدند. در حملات بلژیک نیز سه انفجار در بروکسل، پایتخت بلژیک رخ داد که دو انفجار آن در فرودگاه بروکسل و دیگری در ایستگاه مترو به وقوع پیوست. در این انفجار‌ها ۳۴ نفر کشته و ۱۳۶ نفر زخمی شدند.

فراز و فرود تیموشنکو در اوکراین

یولیا تیموشنکو، نخست وزیر پیشین اوکراین از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ میلادی، در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۱ به اتهام تخطی از حدود اختیارات قانونی خود و صدور دستور امضای قرارداد انرژی میان اوکراین و روسیه به هفت سال زندان محکوم شد ۲۱ فوریه ۲۰۱۴ در پی ادامه درگیری‌های مخالفان و موافقان دولت اوکراین و تسخیر کاخ ریاست جمهوری توسط مخالفان، پارلمان این کشور به آزادی تیموشنکو از زندان رأی مثبت داد و در ۲۲ فوریه وی از زندان آزاد شد.

تروری که همه را شوکه کرد

آندره کارلوف سفیرسابق روسیه در ترکیه، ۱۹ دسامبر ۲۰۱۶ در شهر آنکارا و هنگامی که از یک رخداد هنری بازدید می‌کرد، به ضرب گلوله کشته شد. کارلوف در حاشیه بازدید از این نمایشگاه هنری، مشغول سخنرانی بود که مردی مسلح به او تیراندازی کرد و از حاضران خواست محل را ترک کنند. سپس مرد مسلح دوباره بالای سر سفیر روسیه رفته و چند تیر دیگر به او شلیک کرد. قاتل نیز دقایقی بعد از ترور کشته شد.

بحران مهاجران سوری

متعاقب تشدید بحران‌های امنیتی در کشور سوریه که ناشی از حضور تروریست‌های تکفیری و شدت گرفتن اقدامات آن‌ها علیه شهروندان این کشور، میلیون‌ها نفر از جنگ زدگان و آوارگان راهی کشور‌های مجاور و متعاقبا کشور‌های اروپایی شدند. این روند از سال ۲۰۱۵ میلادی تاکنون به صورت مستمر ادامه داشته است.