نافرمانی مسئله مشترک تتلو و مخاطبانش

مهسا بهادری: تقریبا کسی نیست که او را نشناسد، یعنی اگر بخواهد هم گریزی از شنیدن نامش ندارد. چهره‌ای متفاوت، پوششی خاص و کارهایی که از لحاظ اجتماعی چندان پذیرفته شده نیست. تتوهایی که از فرق سر شروع می‌شود و کل بدنش را در بر می‌گیرد، البته به گفته خودش هر کدام از این رنگ و لعاب‌ها معنا و مفهومی دارد.

کسی که برای ایران شعر خوانده، حالا با سایت‌های شرط بندی کلاه همان ایرانی‌ها را بر می‌دارد، ایرانی‌هایی که برای حضور در کنسرتش حدود ۴۰ میلیارد تومان ارز را به کشور ترکیه بردند.

تا اینجای کار احتمالا متوجه شدید که این فرد کسی نیست جز امیرحسین مقصودلو با نام مستعار تتلو. او هیچ ترس و فراری از حاشیه و حاشیه سازی ندارد، اتفاقا بیش‌تر اوقات خودش جنجال را در آغوش می‌کشد.

این‌بار هم ناخواسته درگیر حاشیه شد اما خودش با علاقه زیاد به آن دامن زد. ماجرا با انتشار یک خبر شروع شد. تتلو، دنیا جهانبخت و ساشا سبحانی به دادسرای تهران احضار شدند. ماجرا از این قرار است که از مدتی قبل افراد زیادی به پلیس فتای پایتخت مراجعه کردند و به طرح شکایت از گردانندگان یک سایت شرط‌بندی و قمار پرداختند. به‌گفته مالباختگان، آنها پول زیادی به بهانه شرط‌بندی پرداخت کرده و در حالی که بسیاری از آنها برنده بازی‌ها می‌شدند اما پولی به آنها پرداخت نمی‌شد. از اواخر پارسال این شکایت‌ها مطرح شده و روزبه‌روز بر تعداد آنها افزوده می‌شد.

در این شرایط تیمی از مأموران پلیس فتا وارد عمل شدند و با انجام ردیابی و رصد در فضای مجازی دریافتند گردانندگان این سایت‌ها از افراد پرحاشیه و جنجالی فضای مجازی هستند که در ایران زندگی نمی‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌داد که این افراد ساشا، پسر سفیر سابق ایران در ونزوئلا، امیر تتلو خواننده فراری و دنیا جهانبخت از چهره‌های معروف در شبکه‌های مجازی هستند که این سایت‌ها را راه‌اندازی و هدایت می‌کنند. تمام پول‌های مردم نیز به‌حساب این افراد منتقل شده و آنها از این طریق توانسته‌اند ثروت زیادی را با فریب مردم و کلاهبرداری به بهانه شرط‌بندی و قمار به‌دست آورند.

در همین شرایط تتلو فرصت را غنیمت دانست و از آب گل‌آلود ماهی گرفت، به کنسولگری رفت، دوباره توجه‌ها را به سمت خودش جلب کرد و فردای همان روز موسیقی جدیدش را منتشر کرد و البته کنسولگری ایران در ترکیه هم با انتشار بیانیه، به صورت کاملا ناخواسته، به بازپروری این شهرت و جلب توجه کمک کرد.

اما این رفتارهای تتلو و دیگر سلبریتی‌ها چرا انجام می‌شود؟ چرا مخاطبان مشتاق تماشای آن هستند؟ چرا سلبریتی‌ها و میکرو سلبریتی‌ها برای مخاطبان جذاب هستند؟ و آیا صئور بیانیه از جانب کنسولگری ایران در ترکیه به بازپروری این شهرت کمک کرد یا خیر؟

برای رسیدن به پاسخ این پرسش سراغ سمانه کوهستانی، دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی رفتیم که در ادامه پاسخ‌ها را می‌خوانید.

تداعی شهرت با خرید توجه

کوهستانی درباره هدف سلبریتی‌ها گفت: «در وهله اول می‌توان گفت که سلبریتی و یا میکرو سلبریتی که در حال حاضر از بستر رسانه مطرح شده‌اند، هدف اولشان این است که مخاطب را جذب کنند و یکی از استراتژی‌هایی که این افراد در این بین و خیلی راحت می‌توانند از آن استفاده کنند، خرید توجه است. در حال حاضر هم ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که به آن می‌گویند عصر اطلاعات و اقتصاد توجه کاری که بلاگرهای سبک‌زندگی با به نمایش گذاشتن جزئیات زندگیشان انجام می‌دهند.»

این کارشناس اضافه کرد: «تتلو با انجام کارهای غیر متعارف و اشتراک گذاشتن آن در شبکه مجازی، دائم در تلاش است تا خودش را در صدر اخبار نگه دارد، هرچند تتلو در حال حاضر یک سلبریتی به شمار می‌آید اما بازهم تلاش می‌کند تا از طریق رسانه‌ها شهرت خود را بازتولید کند.»

تعاملات فرا اجتماعی، ویژگی سلبریتی‌های محبوب

او درباره تعاملات فرا اجتماعی سلبریتی‌ها گفت: «در کل سلبریتی‌ها تاثیر زیادی رو جامعه مخاطبان دارند و این موضوع بخاطر تعاملات فرا اجتماعی است که رخ می‌دهد.»

کوهستانی ادامه داد: «تعدادی از این سلبریتی‌ها از صمیمیت نوع دوم استفاده می‌کنند. پایگاه برخی از این بلاگرها، اینفلوئنسرها و میکرو سلبریتی‌ها شبکه‌های اجتماعی است که می‌خواهند مخاطب را با خودشان همراه کنند اما این موضوع در سلبریتی‌های سنتی کم‌تر دیده می‌شود یعنی نوع رفتار، کلام، گفتار و کردارشان دور از عامه مردم است اما زمانی که میکرو سلبریتی‌ها یا بلاگرها را دنبال می‌کنید، می‌بینید که آن‌ها با استفاده از الفاظ دوستانه و صمیمانه و نامیدن شما به عنوان دوست، عزیز و همدم خودشان کاری می‌کنند تا مخاطب با آن‌ها احساس راحتی داشته باشد و این‌ رفتار فرا اجتماعی باعث جذب دنبال‌کننده و تایید شدن از جانب فالوئرها می‌شود، بعد از مدتی این صمیمیت تبدیل به توجه بیش از اندازه و پس از مدتی، توجه به سرمایه تبدیل می‌شود.»

سندرمی به نام پرستش سلبریتی

کوهستانی درباره تلاش سلبریتی‌ها برای همراه کردن مخاطبان با خودش گفت: «یکی از ارکان اصلی ماندگاری یک سلبریتی یا میکرو سلبریتی این است که مخاطب را از هر طریقی با خودش همراه کند و افرادی مانند تتلو به خوبی این موضوع را می‌دانند، زیرا یکی از ارکان باقی ماندن در عرصه شهرت، این است که سلبریتی یا میکرو سلبریتی بتواند از هر طریقی مخاطب را نگه دارد و افرادی مانند تتلو به خوبی می‌دانند که اگر مخاطب وجود نداشته باشد، آن‌ها هم وجود ندارند.»

او درباره سندم پرستش سلبریتی گفت: «ما یک مسئله به نام سندرم پرستش سلبریتی دارم و می‌توانیم این مورد را به صورت خاص درباره تتلو مطرح کنیم. رفتار این فرد به تنهایی اگزجره است و واکنش‌های بیش از اندازه مخاطبان هم به این موضوع دامن می‌زند.»

او درباره ریشه این سندروم ادامه داد: «البته سندروم پرستش سلبریتی ریشه روانشناختی ندارد، بلکه این موضوع وجوه اجتماعی و جامعه شناختی دارد. یعنی فرد دنبال کسی می‌گردد که به او تبدیل نشده، حالا یا برای رسیدن به آن تلاش کرده، یا هیچ تلاشی انجام نداده است اما به هر حال آن چیزی را که خودش به دست نیاورده در دیگری پیدا می‌کند.
درباره تتلو هم ماجرا این است که جنبه سلبریتی‌ بودن فرد برای مخاطبان مخصوصا نوجوان اهمیت چندانی ندارد، بلکه آن نافرمانی و حتی خرده فرهنگی که این فرد به وجود آورده و آن را ترویج می‌دهد برای مخاطبان جذاب و مهم است.»

کنسولگری ایران در ترکیه به بازپروری شهرت تتلو کمک کرد

آنطور که از شواهد مشخص است، تتلو نمی‌تواند به ایران بازگردد و یکی از راه‌های دیده شدن و تداعی شهرت و محبوبیت برای فالوئرانش جلوی چشم بودن است، حالا این کار یا از طریق برگزاری کنسرت انجام می‌شود، یا با انتشار کارهای غیر متعارف در فضای مجازی و حاشیه‌سازی، فکر می‌کنم رفتن او به کنسولگری ایران در ترکیه هم برای جلب توجه و قرار گرفتن در صدر اخبار باشد، چون ایشان به واسطه حواشی که ایجاد کرده‌، نمی‌تواند به راحتی به ایران بازگردد و کنسولگری ایران در ترکیه هم با صدور بیانیه حضور تتلو در کنسولگری، به صورت ناخواسته به بازتولید شهرت او دامن زد.»

۵۷۲۴۵