نگاهی به زندگی سیاسی معمار امارات

مهسا مژدهی: زندگی شیخ خلیفه آل‌نهیان در روز جمعه ۲۳ اردیبهشت ماه به پایان رسید و او در مراسمی نسبتا ساده در گورستان البطین ابوظبی به خاک سپرده شد. شیخ خلیفه دومین حاکم کشور امارات از زمان تاسیسش در سال ۱۹۷۱ میلادی بود که در سال ۱۹۴۸ به‌دنیا آمد و در سال ۲۰۰۴ وقتی ۵۶ سال داشت به قدرت رسید. او جانشین پدرش زاید بن سلطان آل نهیان بود.

شیخ خلیفه آل نهیان در سال‌هایی به دنیا آمد که ابوظبی جزیره‌ای استعماری در جنوب خلیج فارس به حساب می‌آمد که اهمیت زیادی در مناسبات منطقه نداشت. اما کشف نفت در دهه ۵۰ میلادی سرنوشت ابوظبی و هفت جزیره دیگری که بعدها امارات را تشکیل دادند، به همراه شیخ خلیفه زاید عوض کرد. از همان سالها عموی شیخ خلیفه در ابوظبی قدرت گرفت اما بعد شیخ زاید در سال ۱۹۶۶ در یک کودتای بدون خونریزی برادرش را از قدرت کنار گذاشت تا قدرت از آن پس به‌دست خانواده آل نهیان بیفتد.

شانس به شیخ ابوظبی رو کرد

سه سال بعد از روی کار آمدن شیخ زائد، در سال ۱۹۶۹ او پسرش خلیفه را به ولیعهدی انتخاب کرد و بعد در سال ۱۹۷۱ بریتانیا پای خود را از منطقه بیرون کشید. با خروج بریتانیا از خلیج فارس، شیخ زاید دست دوستی به سمت حاکم دبی دراز کرد و این آغازی برای تشکیل کشور امارات شد که هفت جزیره عربی را شامل می‌شد. او در سال‌هایی که حکومت کرد، با مسائلی چون تهدیدهای مرزی، کمونیسم و … روبه رو بود. شیخ خلیفه اما در آن سال ها هرچند ظاهرا ولیعهد بود اما اولین مسئولیتش زمانی که ولی‌عهدی امارت ابوظبی را به‌عهده داشت، نماینده حاکم در منطقه الشرقیه و رئیس دادگاه‌های آن بود. در سال ۱۹۷۱ به‌هنگام بازسازی شاکله امارت ابوظبی، از سوی رئیس امارات متحده عربی پدرش به‌عنوان حاکم ابوظبی و وزیر دفاع و دارایی این منطقه منصوب شد. این مسوولیت‌ها باعث شد تا از او به عنوان معمار امارات یاد شود.

بیشتر بخوانید:

شیخ خلیفه بن زاید درگذشت

بیعت حاکم دوبی با برادر رئیس سابق امارات

محمد بن زاید رسما رئیس امارات شد

اما تا سال ۲۰۰۴ و وقتی که شیخ خلیفه ۵۷ ساله شد، حاکم امارات هنوز پدرش شیخ زاید بود. او زمانی به قدرت رسید که در کشورش از فقر و بی سوادی و مشکلات منطقه ای با کشورهای اطراف، خبری نبود. خلیفه وقتی به قدرت رسید در نطقش خود را ادامه دهنده راه پدر دانست و گفت که آرزوهای او را به ثمر خواهد رساند.

ثبات اقتصادی در امارات در ۱۸ سالی که شیخ خلیفه رهبری آن را برعهده داشت برجای خود باقی ماند. از سوی دیگر او توانست با همراهی با شیخ دبی، یعنی محمد بن راشد، امارات را تبدیل به قدرت مهمی در کشورهای عربی پس از عربستان کند. تا جایی که وقتی دبی دچار مشکلات اقتصادی بود، ابوظبی به کمکش شتافت و بدهی‌های محمد بن راشد را پرداخت کرد. او در جریان همین بحران اقتصادی، با پول صندوق ذخیره ارزی ابوظبی، یکی از بزرگترین شبکه‌های بانکداری جهان به نام «سیتی‌گروپ» را با هفت و نیم میلیارد دلار نجات داد همراهی با سعودی ها از دیگر اقداماتی بود که در راس اقدامات شیخ خلیفه قرار داشت. امارات و عربستان سال‌ها بر سر مشکلات مرزی خود اختلاف داشتند اما در سال های بعد از ۲۰۰۴ دوستی دو کشور از اختلافاتشان پیشی گرفت. از سوی دیگر دادن دست دوستی به رژیم صهیونیستی هم در دوران شیخ خلیفه صورت گرفت. هر چند که به نظر می رسد ولیعهد او نقش اساسی را در این زمینه داشت.

شیخ خلیفه سال ها عنوان ثروتمندترین حاکم جهان را با خود حمل می کرد. اما این ثروت هم کمکی نکرد که او در سال ۲۰۱۴ دچار سکته نشود. بعد از این اتفاق شیخ خلیفه عملا از کار کنار کشید و تا سال ها در جایی حاضر نشد. اخرین بار در سال ۲۰۱۷ تصویری از شیخ خلیفه منتشر شد و بعد او دوباره در تاریکی فرو رفت.

جانشین شیخ خلیفه کیست؟

شیخ محمد بن زائد مردی است که از این پس در امارات جای شیخ خلیفه را خواهد گرفت. او البته در همه سالهای پس از بیماری خلیفه، اداره امور در ابوظبی و ارتباط با متحدان را برعهده داشت. او برادر کوچک شیخ خلیفه است و در حقیقت قدرت هنوز به فرزندان شیخ زاید نرسیده است. او در سال‌های گذشته علاوه بر جانشینی فرماندهی نیروهای مسلح امارات، عملاً اداره دولت امارات و اتخاذ تصمیمات مهم سیاسی را به عهده داشت. شورای عالی فدرال امارات شیخ محمد بن زائد ۶۱ ساله را به جانشینی برادر بزرگتر انتخاب کرده است.

شیخ محمد به تلاش‌های چشمگیر خود برای بهبود استانداردهای آموزشی در امارت ابوظبی و ارتقای آن به استانداردهای بین‌المللی شهرت دارد. محمد بن زاید دارای سابقه نظامی است و در سال ۱۹۷۹ از آکادمی نظامی سلطنتی «سندهرست» بریتانیا، فارغ التحصیل شد و آموزش‌های خود را در یگان زرهی، خلبانی بالگرد، پرواز تاکتیکی و یگان چترباز طی کرده است. این سوابق نشان میدهد کشوری امارات در سال های پیش رو به سمت گسترش فعالیت های نظامی پیش خواهد رفت. این در حالیست که تا ۶۰ سال قبل ابوظبی از سمت بریتانیا از داشتن هرگونه ارتش یا فعالیت نظامی منع می شد.

شیخ محمد بن زاید با شیخه سلامه بنت حمدان آل نهیان ازدواج کرده و ۴ پسر و ۵ دختر حاصل این ازدواج هستند. او به دلیل تصمیماتش در همراهی با عربستان در حمله به یمن و برنامه ریزی برای نزدیکی به اسراییل مورد انتقادات سختی قرار دارد.

۳۱۱۳۱۲