پای درس صحیفه سجادیه: رعایت ادب نزد والدین/ خدایا خوی و خصلتم را در برابر آنان نرم کن

به گزارش «مبلغ»، به مناسبت ماه رمضان «پای درس صحیفه سجادیه» از زبان حجت‌الاسلام سیدمهدی حائری‌زاده، استاد حوزه و دانشگاه، نشسته‌ایم تا درس‌های عملی این ادعیه پرفیض را برای زندگی امروز بشر مرور کنیم.

حجت‌الاسلام حائری‌زاده در این قسمت از مجموعه به موضوع «رعایت ادب نزد والدین» پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

در مورد دعای والدین بیان شد که فرزندان در برابر والدین وظایفی دارند که مکلف‌اند آنها را انجام دهند. والدین کسانی هستند که بودن، ماندن و بالیدن را به فرزندان می‌آموزند و تمام عمر و جوانی خود را صرف تربیت فرزندانشان می‌کنند، لذا زمانی که پیر می‌شوند نیاز به رسیدگی و مراقبت بیشتری دارند.

امام سجاد(ع) با ادبیات شگفت‌انگیزی این وظایف را به ما گوشزد می‌کنند و می‌فرمایند: «وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاماً، وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاماً؛ خدایا به من توفیق بده و وظایفی را که در برابر والدین دارم به من الهام کن تا در مقام عمل آنها را به کار گیرم.»

امام سجاد(ع) به بخشی از این وظایف اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی، وَ أَطِبْ لَهُمَا کلَامِی، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکتِی، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی، وَ صَیِّرْنِی بِهِمَا رَفِیقاً، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقاً؛ خدایا صدایم را در محضر آنان آهسته و گفتارم را پاکیزه و دلنشین و خوی و خصلتم را در برابر آنان نرم کن و دلم را به هر دو مهربان ساز و مرا در مقابل هر دو اهل مدارا و نرمش و مهربان و دلسوز گردان.»

امام سجاد(ع) به زیبایی می‌فرمایند که خدایا به من عنایت فرما تا زمانی که می‌خواهم با پدر و مادر صحبت کنم صدایم آهسته باشد و با صدای بلند با آنان صحبت نکنم، پرخاشگر نباشم و داد نزنم. فرزندان باید این موضوعات بسیار مهم را در مقابل والدین خود رعایت کنند.

در قرآن کریم ۱۴ گونه ادبیات گفتاری در برابر والدین بیان شده است؛ برای مثال در آیه ۷۰ احزاب «قولا سدیدا» یا در آیه ۵ نساء «قَوْلًا مَعْرُوفاً» و در آیه ۸۳ بقره «قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا» بیان شده که ادبیات بسیار قابل توجهی است.

زمانی که امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «وَ أَطِبْ لَهُمَا کلَامِی»؛ یعنی خداوندا، به من توفیقی عنایت فرما تا با پدر و مادر خود زیبا صحبت کنم و چه زیباست زمانی که می‌خواهیم مادر را صدا بزنیم، از واژه مادر قشنگم یا واژه‌های زیبای دیگر استفاده کنیم. زمانی که پدر و مادر به سن پیری رسیدند، به امور آن‌ها رسیدگی کنیم و هرگز به آن‌ها بی‌احترامی نکنیم.

خداوند در آیه ۲۳ الإسراء می‌فرمایند: «وَقَضَی رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر خود احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آن‌ها حتی اُف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگو.»

براساس آیات قرآن، حتی نمی‌توانیم به پدر و مادرمان اُف، که برگرفته از تنفر درونی است، بگوییم. احسان به والدین سبب آباد شدن دنیا و آخرت فرزند خواهد شد و بدانید که ما در گفتارمان در قبال والدین و نیز استخدام و استعمال کلمات زیبا مسئولیم و هر گونه که با والدین خود برخورد کنیم در آینده نیز همان رفتار را فرزندانمان با ما خواهند داشت.

2323