از پکن 2008 تا پکن 2022؛امپراتور لباسی به تن ندارد

کمتر از دو دهه پس از سرکوب اعتراضات دموکراسی خواهانه توسط نیروهای ارتش آزادیبخش خلق در میدان تیان آن من، چین مشتاق بود تا به جهان نشان دهد که چقدر تغییر کرده است.کشور خود را به روی روزنامه نگاران باز کرد تا آزادانه تر بدون مجوز قبلی سفر کنند. وب سایت های بین المللی مسدود شده و در پشت فایروال بزرگ سانسور به طور موقت در دسترس قرار گرفتند. مقامات چینی که مشتاق موفقیت این بازی‌ها بودند، حتی با بستن کارخانه‌ها و محدود کردن خودروها در جاده‌ها، هوای وحشتناک را تمیز کردند.

در فاصله ای از رویه مرسوم، دولت کمونیستی حتی سه «منطقه اعتراضی» در پارک های شهر برای تظاهرکنندگان ایجاد کرد تا به طور قانونی تجمع کنند، البته با تأیید قبلی پلیس. بازی های زمستانی پکن امسال هیچ شباهتی به بازی های تابستانی 2008 نخواهد داشت. این به دلیل تغییرات زیادی در چین در 14 سال گذشته و به ویژه از زمان به قدرت رسیدن رئیس جمهور شی جین پینگ است. در دوران شی، چین بسیار ثروتمندتر، قدرتمندتر، با اعتماد به نفس تر و تأثیرگذارتر در صحنه جهانی است. چین به رهبری شی دیگر مشتاق به رسمیت شناختن بین المللی موفقیت و توانمندی خود نیست یا ولع تایید جهان را ندارد. در برابر سرزنش غرب نفوذ ناپذیرتر است. چین جدید تحت رهبری شی، جاه طلبی خود را برای تبدیل شدن به قدرت مسلط قرن آینده و تحقیر خود را از غرب و به ویژه ایالات متحده که به عنوان یک قدرت در حال زوال دیده می شود، پنهان نمی کند.

اعتماد به نفس حداقل در ظاهر موجه به نظر می رسد. نموداری که توسط واشنگتن پست گردآوری شده و آمار چین از سال 2008 تا 2022 را نشان می دهد، اشاره ای به استدلال پشت این غرور دارد. در سال 2008، تولید ناخالص داخلی چین 4.6 تریلیون دلار بود. امروز 18 تریلیون دلار است. چین یک اقتصاد صادرات محور بود که بیش از نیمی از جمعیت آن در مناطق روستایی زندگی می کردند. اینترنت در مراحل ابتدایی خود بود و هیچ آیفونی در کشور فروخته نمی شد. اکنون مصرف داخلی، نه صادرات، محرک اصلی اقتصادی است و اکثریت جمعیت شهرنشین هستند. چین بازار گسترده ای برای محصولات اپل است و شرکت های فناوری چینی مانند علی بابا و تنسنت به عنوان غول های جهانی ظاهر شده اند. چین اکنون از نظر تعداد میلیاردرها پس از آمریکا در رتبه دوم قرار دارد.

هزینه‌های نظامی چین نیز از 78 میلیارد دلار آمریکا در سال 2008 به بیش از 250 میلیارد دلار در حال حاضر بر حسب دلار فعلی افزایش یافته است. زمانی که بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸ برگزار شد، چین ۷۳ مایل خطوط راه‌آهن پرسرعت داشت. امروز، این شبکه 25000 مایل است و برنامه زیرساختی بلندپروازانه کمربند و جاده آن نوید گسترش خطوط را حتی بیشتر به اروپا و آسیای جنوب شرقی می دهد.

جایی که زمانی دستور چین این بود که سرش را پایین نگه دارد و وقت بخرد، نسل جدیدی از دیپلمات‌های چینی که به نام قهرمان فیلم‌های اکشن چینی «جنگجویان گرگ» نامیده می‌شوند، به طور تهاجمی با هرگونه انتقاد جزئی یا انتقادی، اغلب با تندی مقابله می‌کنند. صدای قاطع‌تر این کشور با افزایش دسترسی جهانی رسانه‌های بین‌المللی که روایت چین را به جهان مخابره می کنند، تقویت می‌شود. دیپلمات‌های جدید چین و رسانه‌های دولتی آن توسط ارتشی از ملی‌گرایان جوان وطن پرست معروف به «صورتی‌های کوچک» حمایت می‌شوند که کاملاً در القائات حزب کمونیست چین بزرگ شده‌اند. وقتی کسی – یک ورزشکار آمریکایی، یک مدیر کل تیم بسکتبال، یک برند مد یا بازیگری مانند کیانو ریوز – جرأت کند درباره موضوعی که خلاف سیاست رسمی چین است صحبت کند یا توییت کند، در معرض تحریم آنلاین وخشونت از سوی  ارتش ترول های اینترنتی قرار می‌گیرد.

غرور چین بلافاصله پس از بازی های تابستانی 2008 آغاز شد، با بحران مالی جهانی که سیستم های بانکی را ویران کرد و ضعف بدهی در ایالات متحده و اروپا را آشکار کرد – اما چین نسبتاً سالم از آن گریخت. زمانی که مقامات دولت اوباما (از جمله جو بایدن، معاون رئیس جمهور وقت) به چین سفر کردند و به دنبال کمک پکن برای تثبیت مالی جهانی و نجات یورو بودند، چینی ها معمولاً با سخنرانی هایی در مورد نیاز آمریکا به سامان دادن به بدهی خود و محافظت از سرمایه گذاری چین در اوراق بهادار خزانه داری آمریکا از این مقامات استقبال می کردند.

در سخنرانی سال گذشته، به مناسبت صدمین سالگرد حزب کمونیست چین، شی پیغامی غیرقابل انکار فرستاد که او این دوران را «جوان‌سازی بزرگ ملت چین» می‌داند و هیچ کشوری نمی‌تواند در راه چین بایستد. شی اعلام کرد: «مردم چین هرگز اجازه نخواهند داد که هیچ نیروی خارجی ما را قلدری، سرکوب یا به بردگی بکشد.» هر کسی که جرأت انجام این کار را داشته باشد، سرش به دیوار بزرگ فولادی که توسط بیش از 1.4 میلیارد چینی ساخته شده است، خواهد خورد.

احساس غرور چین و حرکت این کشور برای بازیابی عظمت تاریخی خود با همه گیری جهانی ویروس کرونا بیشتر تقویت شد. کووید-19 اولین بار در ووهان شناسایی شد، جایی که ساکنان آن در هفته های اولیه سال 2020 به طرز وحشتناکی آسیب دیدند و واکنش های اولیه برای مهار این ویروس هم نادرست بود. اما چین از آن زمان به‌عنوان یک نمونه موفق برای جلوگیری از شیوع ویروس از طریق استراتژی اغلب سختگیرانه خود با عنوان “کووید صفر” که بر اساس آن میلیون‌ها نفر در خانه‌های خود حبس شده‌ و تحت تست کرونا بوده اند، شناخته شده است. همزمان با آن، کشورهای غربی، به ویژه ایالات متحده و بریتانیا، به نظر می رسد که مدیریت غلطی را در مواجهه با این همه گیری در پیش گرفتند که منجر به ده ها هزار مرگ غیرضروری شده است.

اکنون چین میزبان بازی‌های المپیک زمستانی تحت پروتکل‌های سختگیرانه کووید است که تا حد زیادی ورزشکاران و سایر شرکت‌کنندگان را از اختلاط با چینی‌های معمولی منزوی می‌کند و آنها را از ورود به دهکده المپیک محصور منع می‌کند. بازدیدکنندگان خارجی پکن نمی‌توانند در شهر پرسه بزنند و آسمان‌خراش‌های آینده‌نگر را شگفت‌زده کنند، زیرا چین نیازی به خودنمایی در برابر خارجی‌ها ندارد. برخلاف سال 2008، این بار خبری از سفرهای آزاردانه، کاهش محدودیت‌های فایروال بزرگ و هیچ منطقه اعتراضی مشخصی نیست، زیرا اکنون اعتراضات عملاً غیرقانونی هستند. جاییکه چین زمانی با روزنامه نگاران خارجی با احترام محتاطانه برخورد می کرد و می خواست دستاوردهای کشور را به رخ بکشد، امروز با روزنامه نگاران مانند دشمن رفتار می شود. ویزای خبرنگاران از رسانه های بزرگی مانند نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال و واشنگتن پست لغو شد و عملاً اخراج شدند.

آیا بازی های المپیک زمستانی 2022 موفقیت آمیز خواهد بود؟ به احتمال زیاد اینطور است، زیرا شی دستور داده است که چنین شود، و چین نشان داده است که می تواند شاهکارهای بزرگ و هیبت انگیزی مانند میزبانی یک رویداد ورزشی بین المللی در طول یک بیماری همه گیر انجام دهد. اما آیا این اعتماد به نفس موجه است؟ این سوال دشوارتر است. در زیر روکش قدرت در حال افزایش، نقاط فشار و عدم قطعیت هایی وجود دارد.

چین با بمب ساعتی جمعیتی مواجه است. طرح‌ها و مشوق های مختلف دولتی نتوانسته‌اند کاهش نرخ زاد و ولد را که در سال 2021 به پایین‌ترین حد خود رسید، معکوس کنند. بدهی‌های داخلی – دولت‌های محلی، شرکت‌ها و خانواده‌ها – یک مشکل رو به رشد و کنترل نشده است. بخش املاک متزلزل است و زیرساخت‌های ساختمانی دیگر آن رشدی را که قبلاً داشت، به همراه ندارد. پافشاری چین برای چسبیدن به مشکل کووید صفر ناپایدار به نظر می رسد و اقتصاد را با مشکل مواجه می کند و چین با کاهش شدید رشد مواجه است.

شی در سال جاری سومین دوره پنج ساله قدرت را آغاز می کند که نشان دهنده بازگشت به حاکمیت شخصی و قدرتمندی است که در سه دهه گذشته بخاطر ایده رهبری جمعی و ریاست دوره ای از بین رفته بود. چنین تمرکز قدرت در دستان یک نفر در گذشته بیش از ثبات به آشوب منجر شده است. برای کشوری که در اوج قدرت قرار دارد، چین به طرز قابل توجهی خشن تر بوده و حتی به کوچکترین انتقادی واکنش نشان می دهد. بنابراین انتظار یک المپیک خوب را داشته باشید، زیرا برگزاری رویدادهای بزرگ بهترین کاری است که چین انجام می دهد. اما این بار به دلیل کووید، ناملایمات اقتصادی و سایر دام های بالقوه، بلحاظ روحیه، مضطرب تر و نامطمئن تر به نظر می رسد. چین بار دیگر تصویر یک کشور قدرتمند را به نمایش خواهد گذاشت. آنچه که شاید رهبری چین نمی خواهد دنیا ببیند این است که در پشت پرده نمایش، امپراتور لباسی به تن ندارد.

*مدیر مرکز مطالعات روزنامه نگاری و رسانه در دانشگاه هنگ کنگ

منبع: استراتژیست

310 310