نخستین رخدادها در ۵۰ روز پیش از شهادت حضرت فاطمه(س)

بر این اساس، مدت مصدومیت تا شهادت حضرت صدیقه طاهره (س)  را قریب ۷۲ یا ۹۲ روز می دانند. گزارش خبرآنلاین که بر اساس منابع تاریخی جمع آوری شده، سیر زمانی مهمترین رخدادها تا رخداد شهادت حضرت زهرا(س) را به روایت زیر به تصویر کشیده است.

نخستین اقدامات و حادثه ها، طی پنجاه روز پس از رحلت پیامبر خدا(ص) را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد:

ظهری که «پیامبر» چشم از جهان فروبست

به نقل از کتاب طبقات الکبری، رسول خدا روز دوشنبه هنگام زوال (ظهر) در حالی که سر آن حضرت بر دامان امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (ع) بود، چشم از جهان فرو بستند. امام علی و خانواده پیامبر اقدام به برگزاری مراسم تدفین و برگزاری نماز بر پیامبر را بر عهده داشتند.

نخستین اقدام گروه انصار: نشستی در سقیفه با سخنرانی ابوبکر

ابن سعد، تاریخ نگار مشهور اهل بصره در جلد دوم صفحه ۲۱۸ کتاب طبقات الکبری نوشته است:

عصر روز دوشنبه و پس از اقامه نماز ظهر، انصار در «سقیفه بنی ساعده» اجتماع کردند تا درباره خلافت پس از رسول خدا (ص) مشورت کنند. در سقیفه، جناب ابوبکر سخنرانی کرد. پس از آنکه گروهی از حاضران در سقیفه با ابوبکر بیعت کردند، عده ای برای تثبیت آن به راه افتادند.

نخستین اقدام طرفداران «علی»: نشستی در مسجد با سخنرانی ابوذر

ابن ابی الحدید در جلد اول صفحه ۲۱۹ و در جلد دوم صفحه ۵۱ و صفحه ۲۲۰ می نویسد:

«بَراء بن عازِب» نقل می کند که عده ای از بنی هاشم مشغول غسل رسول خدا (ص) بودند و من از شدت غصه و ناراحتی مصیبت وارد شده و از ترس اینکه مبادا خلافت را از دست بنی هاشم خارج سازند، بین این گروه و مسجد در رفت و آمد بودم. در این اثناء خبر رسید که عده ای در سقیفه اجتماع کرده اند.

طولی نکشید که «عمر»، «ابوعبیده جراح» و عده ای از اهل سقیفه را به همراه «ابوبکر» دیدم که به راه افتاده اند و هر که را می بینند دستش را گرفته، به عنوان بیعت به دست «ابوبکر» می دهند.

سپس ابوبکر بر منبر رسول خدا (ص) نشسته خطبه ای خواند. ابوذر، که از مسئله بیعت آگاهی یافته بود، به مسجد رفت و طی سخنانی مردم را به اطاعت از حضرت علی (ع) فراخواند.

همان شب تعدادی از اصحاب پیامبر برای تغییر دادن وضع به وجودآمده گرد هم آمدند. آنان عبارت بودند از: بَراء بن عازب، مقداد، سلمان، ابوذر، عمار، حُذَیفه، ابوالهِیثم بن تیهان و عُباده بن ثابت.

نخستین اقدام سیاسی «علی و فاطمه»: دیدارهای خانه به خانه

قیس هلالی از عالمان کوفه در کتاب خود با نام «سلیم بن قیس» در صفحه ۵۸۰ می نویسد:

پس از جریان سقیفه، علی در حالی که همسرش فاطمه را بر مرکبی سوار کرده و دست حسن و حسین را گرفته بود، به در خانه تمام کسانی که در « بَدر» حضور داشتند، مراجعه و طلب یاری کرد.

از میان آنان، ۴۴ نفر پاسخ مثبت دادند و بنا شد فردای آن شب، همگی در محلی حاضر شوند؛ اما از میان این جمع، تنها ۴ نفر، یعنی سلمان، ابوذر، مقداد و زبیر بر سر قرار با علی حضور یافتند. این اقدام، دو شب دیگر نیز تکرار شد ولی کسی بر آن چهار نفر افزوده نشد.

نخستین حرکت فرهنگی «علی»: جمع آوری کل قرآن در یک کتاب

سلیم بن قیس در صفحه ۵۸۱ جلد دوم کتاب خود می نویسد:

علی (ع) پس از مراجعات شبانه به در خانه اصحاب پیامبر و به دلیل مایوس شدن از همراهی آنان، به صورت فوری اقدام به جمع آوری قرآن کرد و طی سه شبانه روز قرآن را به صورت کتابی کامل جمع کرد و آن را به اصحاب ارائه داد.

علی(ع) هفت روز پس از وفات رسول خدا (ص) و پس از اینکه قرآن را به صورت کامل جمع آوری کرده بود، به مسجد نبوی آمد و آنجا خطبه ای خواند و قرآن را بر مسلمانانِ مدینه عرضه کرد.

نخستین اقدام حاکمان: تصرف اموال «علی و فاطمه»

دیلمی در کتاب ارشاد القلوب صفحه ۳۸۴  و نیز ابن ابی الحدید در صفحه ۲۶۳ از جلد ۱۶ کتاب خود نوشته اند:

گروه به قدرت رسیدگان خلافت، با هدف جلوگیری از اقدامات امیرمؤمنان(ع) در براندازی حکومت شان، به تصرف اموال و زمین های علی (ع) اقدام کردند؛  زیرا به عقیده آنان، انسانی که منابع مالی در اختیار ندارد، همتش کاهش یافته، احساس حقارت می کند و با اشتغال به کسب و کار، از طلب مُلک و خلافت فاصله می گیرد.

لذا از سوی خلیفه، شخصی به نام «اشجع بن مزاحم ثقفی» به همراه سی تن از بهترین جنگ جویان قبیله ثقیف مأمور به این کار شدند و سه گروه از اموال علی را گرفتند:

اول تمام محصولات و سرزمین خیبر که توسط پیامبر خدا (ص) برای اهل بیت قرار داده شده بود، مصادره شد.

دوم: کل زمین های فدک

سوم: مزرعه «بانقیا» (در یکی از روستاهای اطراف مدینه) که اداره آن به علی(ع) واگذار شده بود.

لذا در زمان حضورِ نداشتن غالبِ مردانِ شهرِ مدینه و حرکت آنان با لشگر «اسامه»، افرادی برای تصرف فدک و اخراج وکلا و کارگزاران حضرت فاطمه(س) که در آن مشغول کار بودند، اعزام شدند.

نخستین اقدام «فاطمه» پس از ماجرای غصب اموال: سخنرانی «فدکیه» در مسجدالنبی

شیخ مفید در کتاب الارشاد صفحه ۲۸۹ نوشته است:

با تصرف منابع مالی امیرمؤمنان(ع) و به ویژه فدک، از روز دهمِ پس از رحلت رسول خدا (ص) به بعد، اقدامات امیرمؤمنان(ع) و حضرت زهرا (س) برای باز پس گیری آن آغاز شد.

حضور امیرمؤمنان (ع) به عنوان شاهد، و آمدن حضرت فاطمه (س) به مسجدالنبی و ایراد خطبه در همین ایام، اتفاق افتاده است.

در میان تاریخ نگاران، تنها «ابن ابی الحدید» به زمان غصب فدک اشاره کرده است. او در این باره می نویسد: ماجرای فدک و حضور حضرت فاطمه (س) نزد خلیفه، ده روز پس از رحلت رسول خدا (ص) اتفاق افتاد.

نخستین بیعت خواهی خلیفه از علی ابن ابی طالب

سلیم بن قیس در جلد دوم کتاب خود در صفحه ۵۸۱ نوشته است:

پس از عرضه قرآن توسط «علی» در مسجد، خلیفه کسی را برای بیعت خواهی به درِ خانه علی(ع)  فرستاد. فرستاده خلیفه طی دو نوبت به درِ خانه او آمد و پیغام وی را رساند، اما با پاسخ منفی امام (ع) مواجه شد.

نخستین حمله به خانه علی و فاطمه و فاجعه بزرگی که رخ داد

سلیم بن قیس در ادامه می نویسد:

جمعی به سردستگی «قُنفُذ» برای بیعت خواهی به در خانه حضرت فاطمه(س) آمدند. سپس با روشن کردن هیزم پشت در خانه، اصحاب خانه را تهدید کردند….

که به آن فاجعه بزرگ تاریخ منجر شد….

به روایت سلمان فارسی، حضرت فاطمه (س) پس از هجوم با آتش به خانه شان، دچار چنان مصدومیتی شدند که منجر به بستری شدن ایشان شد و همین وضعیت تا زمان شهادتش ادامه یافت.

این روایت در منابع مکتوبی زیر بیان شده است:

(صفار قمی، ۱۴۰۴ق، ص۱۷۴؛ کلینی، ۱۳۶۳، ج۱، ص۲۴۱ و ۴۵۸؛ ج۳، ص۲۲۸؛ ج۴، ص۵۶۱؛ مفید، ۱۴۱۴ق، ص۱۸۵؛ طبری، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ ابن عبدالوهاب، ۱۳۶۹ ق، ص۴۷؛ طبرسی، ۱۴۰۶ق، ص۲۲؛ قطب راوندی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۲۶؛ ابن شهرآشوب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۶؛ اربلی، بی تا، ج۳، ص۲۶۸؛ ج ۲، ص۷۷؛ طبری، ۱۳۸۶ق، ص۵۲؛ حلی، ۱۴۲۴ق، ص۵۸؛ خصیبی، ۱۴۱۱ ق، ص۱۷۶؛ ابن بطریق، ۱۴۰۷ق، ص۳۹۰؛ شهید اول، ۱۴۱۹ ق، ج۲، ص۶۲؛ طبرانی، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۳۲۸؛ همو، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۵۸؛ ابن عساکر، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۱۳۱؛ هیثمی، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۱۶۶)

مدت بیماری تا شهادت دختر پیامبر(ص)

آغاز بیماری ناشی از مصدومیتِ حضرت فاطمه (س) نردیک به ۵۰ روز پس از رحلت رسول خدا (ص) بوده است.  پرسش اینجاست که این بیماری چند روز طول کشید تا به شهادت آن حضرت منتهی شد؟

در تعداد زیادی از روایات، مدت حیاتِ حضرت فاطمه (س) پس از رسول خدا (ص) ۷۵ روز ذکر شده است. بنابراین برخی از مورخان بر این باورند که با توجه به تاریخ رحلت رسول خدا (ص) (۲۸ صفر یا ۲ ربیع الاول)، شهادتِ حضرت فاطمه (س) در حدود نیمه ماه جُمَادَی الأولَی رخ داده است. بسیاری دیگر از مورخان نیز این تاریخ را ۹۵ روز ذکر کرده اند.

/۶۲۶۲