تنها کارگاه موج بافی قزوین در سکوت و فراموشی

موج بافی بافته دست انسان بدون گره با استفاده از دار و پشم با مهارت و ذوق و هنر برگرفته از رنگ‌های ماندگار طبیعت است. بافته‌ای از پشم‌های رنگی که اغلب به‌عنوان رختخواب‌پیچ مورد استفاده قرار می‌گیرد. در گذشته در هر خانه علاوه بر مایحتاج افراد خانواده تعدادی رختخواب اضافی برای میهمانان وجود داشت که این رختخواب‌ها را پیچیده شده در بافته موج در اتاق مهمانخانه می‌گذاشتند.

به گزارش ایسنا، هر دست رختخواب متشکل از تشک و لحاف را در موج پیچیده شده و به دیوار تکیه می‌دادند و با روکش سفید گلدوزی شده بر زیبایی‌های آن اضافه می‌کردند. در آن سال‌های نه چندان دور موج به‌عنوان قسمتی از جهیزیه دختران محسوب می‌شد که آن‌را نوعی هنر و خانه‌داری هر کدبانو می‌دانستند. این‌گونه رختخواب‌پیچ‌ها در هر خانه‌ای وجود داشت که با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد. هنری با نقش‌های چهارخانه‌های ریز و درشت و اشکال هندسی به رنگ‌های سورمه‌ای، زرشکی، نارنجی و سبز که نشان از فرهنگ و سنت مردم آن دوره است.

 موج قدمتی دیرینه دارد پارچه‌هایی بافته شده از پشم گوسفند که در روزهای سرد سال به‌عنوان روانداز نیز استفاده می‌شد و قدیم‌ترها به‌عنوان یک پوشش تزئینی روی کرسی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت اما این روزها تار و پودهای گره‌خورده و زیبایی رمزآلود هنر موج بافی رو به فراموشی است.

فائزه جواهری، دانش‌آموخته دکتری پژوهش هنر در گفتگو با ایسنا با اشاره به تاریخچه موج بافی اظهار کرد: موج بافی یکی از زیر گروه‌های رشته‌های نساجی سنتی هست که با استفاده از دستگاه‌های بافندگی دستی بافته می‌شود. گفته می‌شود تاریخچه موج بافی مثل بیشتر رشته‌های صنایع‌دستی به زمان صفویه و حدود ۳۰۰ سال پیش در قزوین برمی‌گردد که بیشتر بافندگان موج درگذشته آقایان بودند که از پشم‌هایی که توسط خانم‌ها ریسیده می‌شد برای تولید این دست بافته استفاده می‌کردند.

وی افزود: ۴۰ سال پیش حدود ۱۲ کارگاه فعال در بازار مرکزی قزوین برای موج‌بافی دایر بوده ولی به دلیل افزایش تولیدات صنعتی و کارخانه‌ای، این هنر تا حدودی در قزوین رونق خود را از دست داده است. ماده اولیه تولید موج، نخ پشمی و دستگاه موج بافی است که شامل ابزار و بخش‌هایی چون دفتین، غلطک پارچه پیچ، غلطک چله پیچ، پدال، شانه و ماکو هست و چله‌کشی یا چله‌دوانی باید در یک فضای بزرگ و باز صورت بگیرد.

وی گفت: در گذشته ازجمله استفاده‌های موج پتو، رختخواب پیچ، رویه کرسی، سجاده و شال کمر بود و امروزه هم به‌عنوان یک وسیله کاربردی و تزئینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنر موج بافی در زمستان سال ۱۳۸۹ به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شده است.

کارشناس صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین با در اختیار گذاشتن غرفه‌ای به تنها هنرمند این رشته در قزوین استاد «احمد بامشاد» حرکتی هرچند کوچک به‌منظور حمایت از این هنر انجام داده است.

وی ادامه داد: آماده‌سازی و تهیه پرونده موج بافی جهت ثبت در فهرست میراث ناملموس، اعطای غرفه‌ای در سعدالسلطنه، خرید حمایتی محصولات موج بافی در مناسبت‌های مختلف و پیشنهاد خرید به دستگاه‌های اجرایی جهت تهیه هدایای سازمانی از هنرهای اصیل و بومی استان، تجلیل از این استاد پیشکسوت در مناسبت‌های مختلف از مواردی بودند که این اداره در راستای حمایت از هنر موج بافی انجام داده است.

وی گفت: به دلیل سختی کار و عدم وجود بازار مناسب فروش، علاقه‌مندان کمی برای یادگیری این هنر وجود دارد زیرا سلیقه بازار مصرف به سمت استفاده از محصولات ماشینی با جنس‌ها و رنگ‌های مختلف رفته است و از رونق فروش موج کاسته شده است. اگر از سرای سعدالسلطنه گذر کردید حتماً از کارگاه موج بافی استاد احمد بامشاد دیدن کنید و از بافته‌های رنگارنگ و اصیل که با عشق بافته شده خریداری کنید.

انتهای پیام