رمزگشایی از کتاب «راز سر به مهر»؛ ناگفته‌هایی از مذاکرات هسته‌ای و برجامی / از ظهور دلواپسان تا برگشت به مذاکره

داده‌ها و ستانده‌هایی که براساس متن توافق موقت ژنو باید در مسیر تحقق گام نخست مورد تبادل قرار می‌گرفتند. وی در این زمینه اذعان داشت، بعد از هر مذاکره، یک رقابت رسانه‌ای شکل می‌گیرد که در آن هر طرف سعی می‌کند خود را برندۀ مذاکره قلمداد نماید. البته مذاکره یک بده‌بستان است، لذا هر طرف سعی دارد، ادعا کند که او کمتر «داده» و بیشتر «ستانده» است.

اخیرا کتاب با «راز سر به مهر» به قلم محمدجواد ظریف، علی اکبر صالحی، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی با موضوع برجام در ۶ جلد به نگارش درآمد و توسط انتشارات اطلاعات منتشر شده است.

این مجموعه گزارشی است توصیفی و مستند درباره روند یکی از مهمترین پرونده های تاریخی ایران که می کوشد قرائت ایرانی از برهه ای مهم در سرنوشت معاصر را به تصویر بکشد.

 

ترک مذاکرات کارشناسی توسط ایران

سرپرست هیئت ایرانی آقای بعیدی‌نژاد نیز حسب دستورالعمل دریافتی بیان داشت: جمهوری اسلامی نمی‌تواند در سایۀ اجرای تحریم‌های آمریکا مذاکره نماید و خود را درحالی متعهد به اجرای توافق ژنو بداند ‌که یک طرف به روح تعهدات پذیرفته شده پایبند نیست. بر این اساس هیئت جمهوری اسلامی ایران لازم می‌داند که به مشارکت خود در این سطح از مذاکرات پایان داده و برای مشورت‌های لازم به تهران مراجعت کند.

ظهور دلواپسان

پاییز ۱۳۹۲ش، مقطعی بود که هر دو سوی این معادله یعنی کارگزارانی که در پیشبرد این مسیر مأموریتِ تکلیفی داشتند و دلواپسانی که انسداد این روند را مأموریت پویش خویش می‌پنداشتند، یکی از سرنوشت‌سازترین دوران‌ها را رقم زدند. بدیهی بود عناصر اجرایی و دیپلماسی که متعهد به اصل رازداری و وفاداری به حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال کشور بودند در این تنازع نامتقارن نمی‌توانستند و نمی‌بایست از اطلاعات و دقایق اموری سخن گویند که برپایۀ آن شرایط موظف به انجام آن مأموریت شده بودند. مصلحت ملّی نیز حکم نمی‌کرد، در دالان تاریکی که از مسقط شروع شده و در ژنو از پیچ دوم آن گذشته بودند، رو به عقب کنند و نورافکن به پشت اندازند تا طرف مقابل که با ابزار تحریم، ظلمت و تاریکی را بر این مُلک آرزو می‌کرد، دریابد در قفای این نیرو چه جنبشی برپاست. به همان میزان که این شعبه تحفظ نشان می‌دادند، تا این روند براساس هدایت مسئولان امر و حفظ حقوق مصرّح کشور و ملّت طی شود، امواج گسترده از شایعات با طرح ابهامات و اتهامات در شعبۀ دیگر دامن‌گستر شده بود و مانع از اجرای مأموریت تکلیفی مذاکره‌کنندگان می‌گردید.

شبهات دلواپسان چه بود؟

بخش مهم دیگری از استدلال‌ها و آگاهی‌بخشی دکتر ظریف پس از توافق موقت ژنو با توجه به‌ترفندهای رسانه‌ای در قلب واقعیت، به تشریح میزان داده‌ها و ستانده‌ها معطوف بود. داده‌ها و ستانده‌هایی که براساس متن توافق موقت ژنو باید در مسیر تحقق گام نخست مورد تبادل قرار می‌گرفتند. وی در این زمینه اذعان داشت، بعد از هر مذاکره، یک رقابت رسانه‌ای شکل می‌گیرد که در آن هر طرف سعی می‌کند خود را برندۀ مذاکره قلمداد نماید. البته مذاکره یک بده‌بستان است، لذا هر طرف سعی دارد، ادعا کند که او کمتر «داده» و بیشتر «ستانده» است. از قضا هر که در مذاکره بیشتر باخته و کمتر به‌دست آورده باشد، سعی می‌کند با فضاسازی رسانه‌ای ضعف خود را پوشش داده و پنهان نماید. بنابراین طبیعی است که طرف مقابل سر و صدا راه بیندازند که دستاورد طرف ایرانی کمتر بوده است؛ به‌خصوص که باید جواب مخالفان داخلی و خارجی و متحدان عصبانی خود در منطقه و خارج از منطقه ــ که مدعی هستند «پنج به‌اضافۀ یک» و به‌ویژه آمریکا یک «اشتباه تاریخی» مرتکب شده‌ بود ــ را نیز بدهد. لابی صهیونیست‌ها، عرب‌ها و منافقان مشترکاً در حال کار علیه توافق بودند و تمام همّ خود را مصروف شکست مرحلۀ بعدی کرده‌ بودند. اما سؤال آنجا بود که چرا بسیاری در داخل کشور باید حرف آنها را بپذیرند و باور کنند؟ چرا باید به صرف ادعای آمریکا و بدون توجه به متن بپذیرند که آنها راست می‌گویند و توازن به نفع آنهاست؟

برگشت به مذاکره

در تهران گزینش میان بازگشت به مذاکره، با فرض پذیرش یا رد IR-۸ به‌هر ترتیب مورد بررسی و دقت واقع شد. سرانجام براساس مطالعات و بررسی‌های انجام یافته، به وزارت خارجه ابلاغ گشت، هیئت کارشناسان فنی را با دستورالعمل الزام‌آور بودن حفظ IR-۸ باردیگر به مذاکرات اعزام دارد. بدین‌ترتیب دور دوم مذاکرات کارشناسان فنی با «پنج به‌اضافۀ یک» به ریاست دکتر حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل سیاسی بین‌المللی وزارت امور خارجه با همتایان خود از گروه «پنج به‌اضافۀ یک» از تاریخ ۲۸ آذر تا یکم دی ۱۳۹۲ش، در ژنو برقرار گردید.

311311