راهکارهایی برای توقف روند ریزشی بورس

این روزها هشتگ اتحاد علیه التهاب بورس، فضای شبکه‌های مجازی را تسخیر کرده و تقریبا اغلب کارشناسان در این‌باره اظهارنظر کرده‌اند. تحلیلگرانی که در قالب این هشتگ اظهارنظر کرده‌اند اغلب به سیاست‌های دولت در بازار سرمایه انتقاد کرده و به اجماع رسیده‌اند که راه‌حل نجات بازار سرمایه از مسیر کمک‌های دولتی می‌گذرد؛ مسیری که شیوه‌ای مرسوم در بازارهای سرمایه دنیاست. تجربه بازارهای سهام دنیا به‌ویژه در وال استریت نشان می‌دهد در آمریکا نیز دولت در زمان‌های نزول با تزریق نقدینگی مستقیم و غیرمستقیم تلاش می‌کند تا مانع ریزش بیش از حد شاخص‌ها شود زیرا نزول شاخص‌ها خود می‌تواند به بحران‌های اقتصادی در ابعاد کلان دامن بزند. 2مورد از مهم‌ترین برنامه‌های دولت آمریکا برای نجات وال استریت به بحران مالی سال2008 و شیوع کرونا در یک سال گذشته بازمی‌گردد که دولت آمریکا با کاهش نرخ بهره و تزریق چندین تریلیون دلار نقدینگی از نزول شاخص‌ها در وال‌استریت جلوگیری کرد تا از شیوع اثرات آن در ابعاد کلان جلوگیری کند.
اکنون سهامداران و کارشناسان بازار سرمایه با تکیه بر چنین تجربه‌هایی بر این باورند که دولت باید با تزریق نقدینگی بازار سهام را نجات دهد به‌ویژه آنکه یکی از دلایل رشد بازار سهام در سال‌جاری سیاست‌های دولت بود و دولت از این طریق توانست بیش از 100هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سرمایه جمع‌آوری کند. دولت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم 60درصد بازار سرمایه را در اختیار دارد و این موضوع مسئولیت دولت را برای نجات بازار سرمایه و تقویت سطح اعتماد به بورس بیشتر می‌کند.
آنطور که کارشناسان می‌گویند دولت باید از طریق راهکارهایی ازجمله تزریق نقدینگی، توقف نظام قیمت‌گذاری دستوری و کاهش مداخلات در قانونگذاری، جلوی نزول بورس و ایجاد بحران فراگیر را بگیرد. با این حال سیاست تزریق نقدینگی طرفداران زیادی دارد. آنها می‌گویند دولت باید در کوتاه‌مدت با تزریق نقدینگی مانع از ایجاد بحران فراگیر در بازار شود و در بلندمدت به تعیین دستوری قیمت‌ها و مداخلات مقرراتی پایان دهد.

تزریق نقدینگی از سوی دولت 
مهدی رضایتی، کارشناس بازارهای مالی با تأکید بر اینکه راه‌حل جلوگیری از نزول شدیدتر شاخص تزریق نقدینگی است نوشت: بازار از اصلاح و نوسان طبیعی خارج شده و با سقوط 50درصدی از مرز بحران عبور کرده است. وقتی بازارها در شرایط بحرانی قرار می‌گیرند دولت‌ها وظیفه دارند از سقوط جلوگیری کنند ولو اینکه ناچار باشند با تزریق نقدینگی دارایی سمی را خریداری کنند.
این کارشناس بازارسرمایه در پاسخ به این پرسش که برای جلوگیری از نزول بورس چه باید کرد؟ می‌گوید: برای بهبود شرایط بازار سهام یک‌سری سیاست‌ها مثل باز کردن خط اعتباری از بانک مرکزی برای صندوق توسعه بازار، خرید سهام از مسیر صندوق توسعه و عرضه آن در شرایط نرمال، کاهش نرخ سود بانکی متناسب با کاهش تورم انتظاری، باز شدن موقت دامنه نوسان همزمان با افزایش حجم مبنا و فعال شدن بیشتر بازارگردان‌ها با استفاده از منابع شرکت‌ها باید در دستور کار قرار بگیرد. به‌گفته این تحلیلگر بازار سرمایه این موارد در کوتاه‌مدت وحشت حاکم شده در بازار را از بین می‌برد و بعد عبور از بحران آثار تورمی آن نیز با فروش سهام قابل کنترل خواهد بود.
محسن عباسی دیگر کارشناس بازار سرمایه هم می‌گوید: اعتماد سرمایه‌گذاران از دست رفت. مسئولان باید تا بورس به بحران ملی تبدیل نشده، به فکر احیای اعتماد ازدست‌رفته در بازار سرمایه باشند، دیگر گفتاردرمانی جواب نمی‌دهد و تنها راه بازگشت اعتماد، تزریق نقدینگی به بازار سهام است.
او تأکید می‌کند: البته بازگشت این اعتماد، نیازمند تزریق 30 تا 40هزار میلیارد تومان به بورس است و این رقم کمتر از آن چیزی است که دولت از بورس درآمد داشته است. روزبه شریعتی اما معتقد است دولت به‌دلیل تنگناهای مالی فعلا نمی‌تواند پولی به بازار تزریق کند اما همین که برای کسری بودجه و حقوق و پاداش جلوی فروش صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی را در بورس بگیرد، اقدام خوبی است. یعنی منبع درآمد دیگری برای کسری‌های خود پیدا کند.

حذف قیمت‌گذاری دستوری
علیرضا عسکری‌مارانی اما ازجمله کارشناسانی است که اعتقاد دارد راهکار نجات بازارسرمایه توقف قیمت‌گذاری دستوری و دولتی است. او با بیان اینکه در هیچ کجای قانون به وزرا حق دخالت و تغییر در قوانین بورس داده نشده می‌گوید: صلاحیت مدیران و نمایندگانی که در قیمت‌گذاری مداخله می‌کنند باید بررسی شود. چرا وزرا و نمایندگان کارهای خود را رها کرده‌اند و چسبیده‌اند به قیمت‌گذاری و به بازار سرمایه صدمه وارد می‌کنند. چرا باید آقای وزیر در قواعد و سازوکارهای بورس دخالت کند؟ 
او با بیان اینکه قیمت‌گذاری کمکی به شرایط اقتصادی در این شرایط جنگ اقتصادی نمی‌کند افزود: قیمت‌گذاری سبب افزودن ثروت عده‌ای می‌شود. چه‌کسی به وزرا حق قیمت‌گذاری دستوری می‌دهد. وظایف رئیس کمیسیون مجلس قیمت‌گذاری است یا قانونگذاری؟ امضاهای طلایی برای اجازه صادرات برای چه داده می‌شود؟ مدیران دیوان محاسبات باید این شرایط را بررسی کنند. صلاحیت مدیران و نمایندگانی که در قیمت‌گذاری ورود پیدا می‌کنند باید بررسی شود. به‌گفته او سیاستگذاری باید حمایت از صنایع بالادستی باشد نه صنایع پایین‌دستی رانت‌خور.

مداخله کمتر دولت 
یک کارشناس دیگر بازار سرمایه اما به وضعیت بازار سرمایه و جلوگیری از نزول شاخص‌ها از زاویه دیگری نگاه می‌کند و بر این باور است که میزان مداخلات دولت در بازار سرمایه باید کاهش یابد. فردین آقابزرگی با بیان اینکه تصمیمات اقتصادی دولت بیشترین اثر را بر بورس می‌گذارد، می‌گوید: فراخوان دولت به مردم برای حضور در بازار سرمایه، کنترل نرخ ارز، وضع قوانین و مقررات همچون قیمت‌گذاری فولاد و تصمیمات این چنین روی بازار سرمایه اثرگذار است. این کارشناس بازار گفت: اگر هماهنگی بین ارکان مختلف دولتی در حوزه اقتصاد وجود داشته باشد بازار سرمایه به آرامش می‌رسد. به‌گفته آقابزرگی تا زمانی که این هماهنگی ایجاد نشود تنش و نوسان در بازارسرمایه طبیعی است.

   سهامداران در حال خروج از بازار

روند نزولی شاخص کل بورس تهران در مبادلات روز گذشته هم ادامه یافت و در جریان مبادلات دیروز 1400میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شد. به‌گزارش همشهری، شیب نزولی شاخص‌های بورس در یک هفته گذشته بیشتر شده این موضوع به هراس سهامداران و خروج گسترده از بازار منجر شده و هر روز به طیف طرفداران خروج از بازار اضافه می‌شود. اغلب نظرسنجی‌هایی که در شبکه‌های مجازی انجام می‌شود نشان می‌دهد سهامداران زیادی تصمیم گرفته‌اند از بازار سهام خارج شوند و حتی این موضوع به دامنه‌دار شدن اعتراض‌های اجتماعی جلوی سازمان بورس منجر شده است. آمارها نشان می‌دهد از 20آذرماه تاکنون 22هزارو400میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است. دیروز هم این روند ادامه یافت و سهامداران حقیقی 1400میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج کردند. تحت‌تأثیر این خروج نقدینگی دیروز شاخص کل بورس تهران با 3درصد افت به یک‌میلیون‌و149هزار واحد رسید.

223224