۱۵ اشتباهی که هنگام صحبت‌کردن با دیگران نباید مرتکب شوید

بلدبودن نحوه گفتگو با دیگران مهارتی اجتماعی است که به شخصیت فرد ربطی ندارد. این مهارت بیشتر به توانایی درک‌کردن احساسات دیگران و آموختن رفتارهای مناسب در حین گفت‌وگو بستگی دارد. اگر می‌خواهید هنگام صحبت‌کردن با دیگران راحت‌تر باشید و گفت‌وگوهای لذت‌بخش‌تر و مفیدتری داشته باشید، از اشتباهات زیر پرهیز کنید.

۱. تصور اینکه هیچ‌کس نمی‌خواهد با شما حرف بزند

اگر نگرانید که بااعتمادبه‌نفس یا «طبیعی» به نظر نمی‌رسید، باید بدانید که نکته اصلی را نادیده گرفته‌اید: از فکرکردن درباره خودتان دست بردارید. به‌جای تصور اینکه دیگران تمایلی به صحبت‌کردن با شما ندارند، صحبت‌کردن و ارتباط با دیگران را نوعی لطف و محبت به آنها بدانید. پس از ماه‌ها انزوای اجتماعی به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، احتمالش بسیار زیاد است که فرد کنارتان نیز به‌اندازه شما مشتاق برقراری ارتباط باشد.

۲. شروع گفت‌وگو بدون اینکه چیزی برای گفتن داشته باشید

اگر کسی سرد و غیرصمیمی یا غرق در افکارش به نظر می‌رسد، ورود به فضای شخصی او و گفتن «سلام چطوری؟» نمی‌تواند موجب شکستن یخ ارتباطتان شود. در این شرایط ابتدا باید اجازه بگیرید، مثلا بگویید: «سلام. می‌توانم با شما صحبت کنم؟» یا «ببخشید، می‌توانم از شما سؤالی بپرسم؟» باید مطمئن شوید که سؤال یا جمله‌ای برای گفتن در ذهن دارید. هدف اصلی ایجاد فرصتی برای طرف مقابل است که بتواند بدون احساسی ناخوشایند به شما پاسخ دهد.

۳. استفاده از تلفن همراه

نگاه‌کردن به تلفن همراه حین صحبت‌کردن با دیگران یکی از اشتباهات رایج در مکالمه است. وقفه طولانی در گفت‌وگو ممکن است شرایط را ناخوشایند کند و موجب بی‌حوصلگی افراد شود. این وقفه می‌تواند موجب خستگی دیگران شود و آنها را ترغیب کند که گوشی خود را بیرون بیاورند.

احتمالا در شرایطی قرار گرفته‌اید که در آن طرف مقابل قصد داشته مطلب یا تصویر جالبی را به شما نشان دهد. سپس آن مطلب را در گوشی خود جست‌وجو کرده، ولی این جست‌وجو زمان زیادی طول کشیده و موجب وقفه‌ای ناخوشایند شده که جریان گفت‌وگو را قطع کرده است. اگر چیزی در گوشی‌تان وجود دارد که واقعا برای مکالمه مفید است، بهتر است که از دیگران عذرخواهی کنید و از گفت‌وگو خارج شوید تا بدون منحرف‌کردن توجه آنها مطلب را پیدا کنید. البته انجام این کار در گفت‌وگوهای سه یا چندنفره آسان‌تر است، زیرا دیگران می‌توانند بدون شما گفت‌وگو را ادامه دهند.

وقتی گوشی خود را بیرون می‌آورید، نادیده‌گرفتن آن دشوار است. در کل بهتر است که گوشی را در جیب یا کیف خود نگه دارید و فقط از گفت‌وگو لذت ببرید.

۴. با صدای بلند حرف‌زدن

همه ما می‌دانیم که در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا بالابردن صدا برای شنیده‌شدن حرف‌هایمان مفید است، ولی با صدای بلند حرف‌زدن همیشه روش مناسبی نیست. با صدای بسیار بلند حرف‌زدن هم آزاردهنده است و هم ممکن است درک حرف‌های شما را سخت‌تر کند. بنابراین همیشه صدایتان را متناسب با جایی که در آن هستید و کسی که با او صحبت می‌کنید، تعدیل کنید.

مثلا اگر در رستورانی پرسروصدا نشسته‌اید، تدریجی و تا جایی صدایتان را بالا ببرید که دیگران به‌راحتی بتوانند آن را بشنوند. هرگز فریاد نکشید. حتی اگر با کسی حرف می‌زنید که مشکل شنوایی دارد، بهترین کار این است که به‌جای بالابردن صدا (که می‌تواند گفتارتان را مخدوش کند) تماس چشمی خود را حفظ کنید و واضح و شمرده صحبت کنید.

۵. قطع‌کردن صحبت دیگران

حتی اگر چیزی که می‌خواهید بگویید با موضوع گفت‌وگو مرتبط باشد، قطع‌کردن حرف دیگران رفتاری دور از نزاکت است. قطع‌کردن حرف دیگران ممکن است موجب ناراحت‌شدن و یکه‌خوردن آنها شود و حتی آنها را از مشارکت بیشتر در گفت‌وگو دلسرد کند.

اگر طرف مقابل پس از قطع‌کردن صحبت‌هایش چیزی نمی‌گوید، به این معنی نیست که این مسئله برایش اهمیتی ندارد. بسیاری از افراد در این شرایط واکنشی نشان نمی‌دهند، زیرا می‌خواهند از درگیری پرهیز کنند، ولی این موجب نمی‌شود که پریدن در حرف آنها پذیرفتنی باشد. اگر لازم است که وسط حرف کسی چیزی بگویید، ابتدا عذرخواهی کنید و پس از گفتن مطلب خود از او بخواهید که حرفش را تمام کند.

۶. وارد مکالمه دیگران شدن

معمولا وقتی دو یا چند نفر به‌شدت درگیر گفت‌وگو هستند، تمایلی ندارند که شما نیز وارد گفت‌وگویشان شوید. ابتدا صبر کنید که گفت‌وگویشان آرام شود. سپس هنگامی که توجه یکی از آنها به شما جلب شد (و در حالت ایدئال نشانه‌ای غیرکلامی برای دعوت به گفت‌وگو مشاهده کردید) وارد گفت‌وگوی آنها شوید.

به فاصله خود نیز توجه کنید. خیلی نزدیک یا خیلی دور از دیگران نایستید. باید فاصله‌تان به‌اندازه‌ای باشد که صدایتان شنیده شود. نباید فریاد بکشید یا به‌اندازه‌ای نزدیک شوید که غیرعادی باشد.

۷. تلاش برای مسلط‌شدن بر مکالمه

این حالت زمانی رخ می‌دهد که سعی می‌کنید بر کل فرایند مکالمه تسلط داشته باشید. برای این کار دیدگاه‌ها و گفته‌هایتان را محور اصلی مکالمه قرار می‌دهید و از مشارکت معنادار دیگران جلوگیری می‌کنید. تسلط بر مکالمه در بدترین حالت نوعی زورگویی کلامی است که در آن دائما صحبت می‌کنید و حرف دیگران را قطع می‌کنید تا کنترل کامل خود را حفظ کنید. ترومن کاپوتی (Truman Capote)، نویسنده و بازیگر آمریکایی، می‌گوید: «مکالمه یک دیالوگ است، نه یک مونولوگ.»

۸. ساکت‌ماندن و شرکت‌نکردن در گفت‌وگو

نقطه مقابل حالت قبلی این است که بی‌دلیل از شرکت در گفت‌وگو اجتناب کنید. کسانی که در گفت‌وگو شرکت نمی‌کنند، اهمیت چندانی در مکالمه ندارند و معمولا سکوت آزاردهنده آنها موجب می‌شود که دیگران احساس ناخوشایندی داشته باشند. این افراد معمولا از واکنش به تحولات مکالمه امتناع می‌کنند و حتی دعوت‌های آشکار به مشارکت در گفت‌وگو را نادیده می‌گیرند.

شاید کمی خجالتی باشید یا فرد پرحرفی نباشید، ولی اگر قبول کرده‌اید که در مکالمه‌ای شرکت کنید، نباید بگذارید دیگران مکالمه را بدون شما ادامه دهند. هر زمان که می‌توانید در گفت‌وگو شرکت کنید، حتی اگر مشارکت شما فقط شامل پرسیدن سؤالاتی می‌شود. اگر خجالتی هستید، به افراد شرکت‌کننده در مکالمه بگویید که خیلی اهل حرف‌زدن نیستید ولی دوست دارید که به حرف‌هایشان گوش دهید تا آنها احساس نکنند که شما را خسته کرده‌اند.

۹. توجه‌نکردن به طرف مقابل

داشتن مکالمه‌ای پربار کار ساده‌ای نیست و زمانی محقق می‌شود که همه افراد شرکت‌کننده در گفت‌وگو توجه کامل داشته باشند. توجه‌کردن به دیگران موجب می‌شود که بحث را دنبال کنید و دیگران را نیز تشویق می‌کند که وقتی صحبت می‌کنید توجه بیشتری به شما کنند. اگر شخصی می‌خواهد با شما صحبت کند ولی مشغول انجام کاری ضروری هستید، بهتر است که درخواست او برای گفت‌وگو را رد کنید. اگر کاری که انجام می‌دهید ضروری‌تر از گفت‌وگوست، این مسئله را به او بگویید. مثلا بگویید: «ببخشید، فعلا سرم شلوغ است. اگر موضوع مهمی نیست، وقتی کارم تمام شد با هم صحبت می‌کنیم.» ولی اگر کاری ضروری ندارید، تمام توجه خود را به صحبت‌های او بدهید.

هنگام گفت‌وگو با دیگران با آنها حرف بزنید نه اینکه به زمین خیره شوید یا اطراف را نگاه کنید. حواستان به گفت‌وگو باشد و به حرف‌های طرف مقابل گوش دهید.

۱۰. استفاده از زبان بدن نامناسب

زبان بدن از نشانه‌های اجتماعی (social cue) مهم است که بر نحوه ارائه خود به دیگران اثر می‌گذارد و اغلب می‌تواند لحن مکالمه را تعیین کند. بنابراین هنگام گفت‌وگو از زبان بدنی که ممکن است حال‌وهوای گفت‌وگو را تضعیف کند، بپرهیزید. مثلا دست‌به‌سینه نباشید، سرتان را پایین نیندازید و طوری در خودتان جمع نشوید که انگار نمی‌خواهید دیگران شما را ببینند. این رفتارها نشان می‌دهند که به آنچه در اطرافتان می‌گذرد علاقه‌مند نیستید. از حالت‌های تهاجمی یا تحمیلی مانند نزدیک دیگران ایستادن، لمس‌کردن بی‌دلیل آنها یا وضعیت بدن گسترده و باز خودداری کنید. همچنین از گشادنشستن یا برعکس نشستن روی صندلی پرهیز کنید، زیرا ممکن است برای دیگران ناخوشایند باشد و شما را بی‌توجه به گفت‌وگو نشان دهد.

۱۱. استفاده زیاد از جملات کوتاه (small talks)

معمولا گفتن جملات کوتاه راهی عالی برای شروع مکالمه است، به‌ویژه اگر طرف مقابل را نشناسید یا فقط بخواهید مدت کوتاهی با او گپ بزنید. ولی استفاده از این جملات پس از آب‌شدن یخ ارتباط شما را در موقعیتی متزلزل قرار می‌دهد. جملات کوتاه به‌تنهایی نمی‌توانند موجب ادامه مکالمه شوند. اگر به حرف‌های پیش‌پاافتاده و جملات بی‌اهمیتی مانند «امروز چقدر هوا گرم است» ادامه دهید، مکالمه خسته‌کننده می‌شود و به‌سرعت پایان می‌یابد.

بنابراین باید پس از جملات کوتاه و ساده برای شروع مکالمه سراغ جملاتی بروید که مکالمه شما را عمیق‌تر می‌کنند. اگر مجموعه‌ای از سؤالات جذاب را در ذهن داشته باشید، می‌توانید مکالمه خود را یک سطح بالاتر ببرید و عمیق‌تر کنید. یعنی از جملات کوتاه مانند سکوی پرش برای شروع گفت‌وگویی عالی استفاده می‌کنید و در ادامه سراغ جملات و سؤالات عمیق‌تر می‌روید.

۱۲. مطرح‌کردن موضوعات بحث‌برانگیز

اگر با کسی صحبت می‌کنید که تازه با او آشنا شده‌اید، بهتر است که درباره هر موضوعی صحبت نکنید مثل موضوعات سنگین، ناخوشایند یا بحث‌برانگیز مانند سیاست صحبت نکنید. البته اشکالی ندارد که در آینده و پس از آشنایی بیشتر سراغ این موضوعات بروید، ولی برای شروع سراغ موضوعات ساده و معمولی بروید که می‌توانید درباره‌شان صحبت کنید. مثلا موسیقی‌ای که می‌شنوید، غذایی که می‌خورید یا بنر خوشامدگویی بزرگی که در اداره نصب شده است.

۱۳. استفاده از جملات دشوار

وقتی با شخصی ارتباطی برقرار کردید، با گفتن جملاتی ساده و قابل‌درک این ارتباط را حفظ کنید. مثلا اگر هر دو به یک زبان صحبت نمی‌کنید، آهسته و شمرده حرف بزنید و کلمات را واضح تلفظ کنید. یا اگر ترجیح می‌دهید که به زبان عامیانه حرف بزنید، از کلماتی استفاده نکنید که ممکن است برای طرف مقابل ناآشنا باشند. اگر او درباره کارهایی که در محل کار انجام می‌دهید از شما سؤال می‌کند، در پاسخ خود از اصطلاحات تخصصی محل کارتان استفاده نکنید.

۱۴. زیاد صحبت‌کردن درباره خود یا طرف مقابل

اغلب گفته می‌شود که مردم دوست دارند درباره خودشان صحبت کنند و سؤال‌کردن یکی از بهترین روش‌ها برای داشتن مکالمه‌ای خوب است. ولی این درباره همه صدق نمی‌کند. هیچ‌کس دوست ندارد که حس کند بازجویی می‌شود. اگر احساس می‌کنید که طرف مقابل به سؤالات شما علاقه‌ای ندارد، سؤال نپرسید. به‌جای سؤال‌کردن می‌توانید داستانی را تعریف کنید، نظرتان را درباره چیزی بگویید یا به‌شکل دیگری او را از جواب‌دادن یا گفتن چیزهایی که دوست ندارد رها کنید.

اگر متوجه نشده‌اید که او به چه چیزهایی علاقه دارد، درباره موضوعات موردعلاقه خودتان بپرسید. مثلا بگویید: «اخیرا به رستوران خوب و جدیدی در این منطقه رفته‌ای؟»

۱۵. رقابت و هم‌چشمی‌کردن

مکالمه باید تجربه‌ای خوشایند برای همه باشد. بنابراین نباید از آن برای تحقیر دیگران و برتر نشان‌دادن خود استفاده کنید. مثلا اگر کسی می‌گوید که به‌تازگی از سفر کوتاهی به شمال کشور برگشته است، زمان مناسبی برای صحبت‌کردن درباره مسافرت خارج از کشورتان نیست. اجازه دهید که تمرکز گفت‌وگو روی سفر او باشد و صبر کنید و ببینید که آیا گفت‌وگو به‌طور طبیعی به سفرهای دیگران می‌رسد یا خیر. به حرف‌های دیگران گوش دهید و فقط به‌دنبال گفتن نظرات و حرف‌های خودتان نباشید. فراموش نکنید که در گفت‌وگو شرکت کرده‌اید نه مسابقه. پس نگران برنده‌شدن نباشید. فقط کاری کنید که همه اوقات خوبی داشته باشند.

سخن پایانی

شاید از دید شما گفت‌وگو و وقت‌گذراندن با دیگران کاری بی‌اهمیت باشد که وقت شما را هدر می‌دهد، ولی بسیاری از دوستی‌ها و ارتباط‌های ارزشمند از همین گفت‌وگوهای ساده شروع می‌شوند. فراموش نکنید که در گفت‌وگو نیز، مانند زندگی، همان‌طوری با دیگران رفتار کنید که دوست دارید با شما رفتار شود.