۱۴ اتفاقی که تاریخ پاریس را رقم زدند

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۸/۰۹/۱۱ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۰۲ به‌روزرسانی شده است.}

پاریس به‌راحتی تاریخش را بروز می‌دهد. نقاط مهم و بی‌شمارش، از گنبدهای سفید کلیسای «سکره‌کر» گرفته تا عمارت مشکی تور «مون‌پارناس»، یادآور عصرها و پادشاهان مختلفی هستند که از خود اثری به‌جای گذاشته‌اند. در ادامه به اتفاقات مهمی می‌پردازیم که تاریخ این شهر را رقم زدند و آن را به پاریس امروز تبدیل کردند.

۱. نام پاریس از کجا می‌آید؟

پاریزی‌ها گروهی از اقوام سلتی بودند که در سال‌های بین ۲۵۰ و ۲۲۵ پیش از میلاد در جزیره سیته، یکی از جزیره‌های طبیعی باقی‌مانده در امتداد رود سن مستقر شدند. در سال ۵۲ پیش از میلاد ارتش رومی پاریزی‌ها را مغلوب و شهری رومی – گالی بنا کردند که در ابتدا Lutetia نام داشت. در سال ۴۷۶ پس از میلاد، زمانی که امپراتوری روم غربی سقوط کرد، این شهر به Parisius معروف بود؛ نامی که از لاتین به فرانسه، به «پاریس» ترجمه شد.

۲. اولین پادشاه فرانسه چه کسی بود؟

کلوویس یکم (۴۶۶ تا ۵۱۱ بعد از میلاد) اولین پادشاه فرانسه بود. او قبایل فرانک‌ها را که در سرزمین‌هایی زندگی می‌کردند که امروزه بخشی از فرانسه‌ مدرن است، با هم متحد کرد و برخلاف سیستم رؤسای قبایل محلی همه را تحت سلطه‌ یک حاکم درآورد. او سلسله‌ای را بنا نهاد که به مروونژی‌ها معروف بودند و پادشاهی آن تا ۲۰۰ سال از نسلی به نسل دیگر منتقل شد. کلوویس یکم که به هوش بالا در رزم‌آرایی معروف بود، کنترل یکی از سرزمین‌های کوچک را به‌دست آورد؛ سرزمینی که تا پیش از آن، شهرستان روم غربیِ گال، در فرانسه شمالی، در سال ۴۸۶ بود. از اینجا بود که قلمرو‌اش خیلی سریع گسترش یافت و در سال ۵۰۸ پاریس را به‌عنوان پایتخت اعلام کرد.

۳. کلیسای نتردام در چه زمانی ساخته شد؟

ساختمان باشکوه «بانوی ما» که آن را به نام فرانسوی‌اش، نتردام، می‌شناسند، یکی از معروف‌ترین کلیساهای دنیا و یکی از بهترین نمونه‌های معماری گوتیک قرون وسطی‌ای فرانسوی است. ساخت این بنا از سال ۱۱۶۳، در دوران حکومت لویی هفتم آغاز شد و حدود ۱۲۶۰ به پایان رسید.

این کلیسا سبک دوره‌ خود را با نقض سبک رومی و داشتن طاق‌های شیاردار به‌طور کامل نشان می‌دهد. این سبک که از فرانسه آغاز شد در قرن‌های ۱۲ و ۱۳ در تمام قاره گسترش یافت و تا ۴۰۰ سال بر معماری اروپایی حکمفرما بود.

۴. آتش‌سوزی نتردام در چه زمانی اتفاق افتاد؟

در ۱۵ آوریل ۲۰۱۹، هنگام مرمت، در نتردام آتش‌سوزی رخ داد. بیشتر سقف کلیسا از بین رفت و منارهای مخروطی یا fleche کاملا ویران شدند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در پی این اتفاق خیلی سریع قول داد تا کلیسا را بازسازی کرده و شکوه اولیه را به آن بازگرداند. از فرانسه و سراسر دنیا کمک‌های مالی برای کمک به کارهای بازسازی فرستاده شدند.

۵. چرا پاریس را «شهر نورها» می‌نامند؟

معمولا به پاریس «شهر نورها» گفته می‌شود که دلیل آن تنها این نیست که پاریس اولین شهر اروپایی بود که برق در سراسر آن نصب شد. اینجا، همچنین، مرکز روشنفکری در قرن ۱۸ است؛ یعنی دوره‌ای که حاکی از انفجار ایده‌های جدید و انقلابی، مربوط به ارتباط انسان با دنیای اطرافش، خدا و حکومت بود.

این دوره، دوره‌ای بود که فیلسوفان، نویسندگان و متفکران به تقدم علم و منطق بر مذهب تاکید داشتند. آن‌ها ایده‌ سلطنت مطلق و حق الهی پادشاهان را زیر سوال بردند و مفاهیم آزادی فردی و ایده‌آل‌هایی چون آزادی بیان را ترویج دادند.

این جنبش با رهبری متفکرانی چون دنیس دیدرو و ولتر همچنین ژان ژاک روسو که در سوئیس به دنیا آمده بود، همه چیز را از هنر تا علوم و اقتصاد و بیش از همه سیاست در برمی‌گرفت. ایده‌هایی که طی دوران «روشنگری» پدیدار شدند، اساس فکری انقلاب فرانسه و پایه‌های آمریکا را شکل دادند.

۶. انقلاب فرانسه در چه زمانی رخ داد؟

در قرن ۱۸ چند عامل دست به دست هم دادند و موجبات نارضایتی طبقه پایین اجتماعی را فراهم کردند. بخشی از این ناراحتی‌ها ریشه در سواستفاده‌ طبقه اشراف و کشیش‌های کاتولیک از برخی امتیازات، وام‌های دولتی، طرح‌های مالیاتی ناپسند و مجموعه‌ای از برداشت‌های نامطلوب محصولات داشت. درخواست‌ها برای تغییر، که تحت‌تاثیر ایده‌های روشنفکری نیز بودند بالا گرفت و عوام خیلی زود علیه سلطنت برخاستند تا به حقوق سیاسی و اجتماعی خود دست یابند.

در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹، غیرنظامیان فرانسوی به زندان باستیل حمله کردند که آن نقطه آغاز انقلاب بود. در پی این اتفاق شورش ‌های شدیدی در سراسر کشور رخ می‌داد. مردم به خیابان‌ها می‌رفتند تا علیه سیستم اعتراض کنند. ده سال خون و خونریزی و بی‌ثباتی، به قیمت جان هزاران نفر تمام شد اما در نهایت به پایان سلطنت مطلق لویی شانزدهم خاتمه یافت.

انعکاس‌های مهیب انقلاب فرانسه در تمام جنبه‌های جامعه و سیاست، و تاثیر آن بر اروپا، آن را به یکی از لحظات تاریخی مهم آن عصر تبدیل کرد که پاریس در مرکز آن قرار داشت.

۷. ناپلئون بناپارت در چه تاریخی به سلطنت رسید؟

ناپلئون بناپارت، رهبر سال‌های اخیر انقلاب فرانسه، در سال ۱۸۰۴ نقش امپراتور فرانسه را ایفا می‌کرد و تا سال ۱۸۱۴ اداره کشور به دست او ادامه داشت. همکاری این رهبر ارتش با کشور آن‌قدر زیاد بوده که اهمیت والای آن برای فرانسه تا به امروز همچنان قابل ملاحظه است.

کد ناپلئون (قانون مدنی فرانسه) که اساس قانون فرانسه است تحت نظر خود ناپلئون نوشته شد و امپراتور تحصیل و آزادی دینی  را برای همه آزاد کرد و فرانسه را از فساد اقتصادی نجات داد. از دیگر دستاوردهای مهم ناپلئون این بود که صنعت و زیرساخت‌های بسیار عظیمی  را بنا، مالیات مناسبی را وضع و کدهای تجاری جدیدی را در فرانسه تعیین کرد. اما تنها در کشور ناپلئون نبود که عقاید لیبرال گسترش می‌یافت؛ پیروزی‌های بی‌شمار حاصل از هوش و جاه‌طلبی رهبر ارتش باعث ترویج عقاید او در سراسر اروپا شد.

۸. بارون اوسمان (Baron Haussmann) چه کسی بود؟

معماری باشکوه شناخته‌شده‌ترین خیابان‌های پاریس مدیون یک نفر است: ژرز اوژن اوسمان. ناپلئون سوم، نخستین رئیس‌جمهور فرانسه اوسمان را موظف نوسازی شهر کرد تا بسیاری از مشکلاتی که مربوط به مناطق قرون‌وسطی‌ای بودند را برطرف کند؛ از جمله فرورفتن در کثافت و مریضی که باعث نارضایتی همگان شده بود. پروژه بازسازی اوسمان، حومه را به شهر اضافه و طی آن خیابان‌های عریض، پارک‌ها، میدان‌ها، فواره‌ها، کانال‌ها و فاضلاب‌های جدیدی را طراحی کرد. برخی از سازه‌های معروف مانند کاخ گارنیه، ایستگاه گار دی نو، پارک منکو (Park Monceau) و Place de Chatelet مربوط به پروژه اوسمان هستند.

۹. دوران زیبا یا عصر طلایی (La Belle Epoque) چه زمانی بود؟

دوران زیبا با مشخصه‌هایی چون احساس خوشبینی، آرامش، موفقیت و تکنولوژی، و نوآوری‌های علمی، مربوط به دوران پیش از جنگ در فرانسه است که از سال ۱۸۷۰ آغاز شد و تا ۱۹۱۴ ادامه داشت. این عوامل مثبت در کشور به یک موج مثبت روبه موفقیت ختم شدند که مرکز آن‌ها پاریس بود. برخی مشارکت‌های مهم این دوره شامل ساخت برج ایفل، افتتاح متروی پاریس، افتتاح Moulin Rouge و جنبش پسا-امرپسیونیست هنرهای بصری بود. این دوره برخلاف نام و خوشبینی‌هایش، جنگ جهانی را محترم می‌شمرد.

۱۰. نمایشگاه جهانی پاریس (L’Exposition Universelle) چه زمانی برگزار شد؟

در زمان اوج دوران زیبایی، پاریس میزبان نمایشگاه جهانی بود تا صدمین سالگرد حمله‌ باستیل را جشن بگیرد. جاذبه اصلی، برج ایفل بود که به‌عنوان نماد مقاومت مردم ساخته شد و آن را از جنس آهن ساختند تا نشان‌دهنده نوآوری در صنعت آن عصر باشد. خود نمایشگاه با نمایش حیاط داخلی (که امروزه سقفی آبی با تزئین نشان خانواده سلطنتی دارد) برای استفاده از توپ‌ها و دور هم جمع‌شدن طی جشن، حمله به باستیل پیش از انقلاب را بازنمود می‌کرد.

۱۱. آیا آلمانی‌ها در جنگ جهانی اول به پاریس رسیدند؟

با اینکه جنگ هرگز به پاریس نرسید اما جیره‌بندی و بمباران‌های ثابت یعنی شهر همچنان تحت‌تاثیر جنگ جهانی اول بود. زمانی که سربازان آلمانی در سپتامبر ۱۹۱۴ وارد فرانسه شمالی شدند، بسیاری از پاریسی‌ها مجبور به ترک شهر شدند و دولت به بوردو نقل مکان کرد زیرا می‌ترسید که پاریس به دست سربازان آلمانی گرفته و تخریب شود.

خوشبختانه پاریس از تخریب دور ماند اما کشور طی درگیری‌ها و آنفلونزا کشته‌های فراوان داد. فرانسه جنگ را با پیروزی به انتها رساند اما پاریس در میان آسایش، ناامیدی و فقدان گم شده بود.

۱۲. رکود بزرگ (Great Depression) در پاریس چه وقت اتفاق افتاد؟

پاریس پس از جنگ جهانی اول شروع به بازیابی خود کرد و یک بار دیگر با پایان دهه ۱۹۲۰ پیشرفت‌های هنری و فرهنگی دوباره در شهر از سر گرفته شدند. کافه‌های Montparnasse و St German محل گردهمایی هنرمندان، متفکران و نویسندگان ملی و بین‌المللی بسیاری چون پابلو پیکاسو، سالوادور دالی، ارنست همینگوی و اف اسکات جرارد بود. انقلاب فکری و فرهنگی که پس از دوران جنگ ایجاد شد و با پیشرفت اقتصادی و تلاش برای آرامش همراه بود، به دهه ۱۹۲۰ لقب «سال‌های دیوانه» (Annees Folles) را داده بود. اما فرانسه همچنان با پیامدهای پس از جنگ جهانی اول دست‌وپنجه نرم می‌کرد و در سال ۱۹۳۱ با هجوم رکود بزرگ به شهر اوضاع بدتر شد.

۱۳. پاریس در دوران جنگ جهانی دوم

با پایان دهه ۱۹۳۰، فرانسه دوباره درگیر جنگ با آلمان شد و در سال ۱۹۳۹ در پاسخ به حمله هیتلر به لهستان، حمایت خود را از برتانیا اعلام کرد.  هشت ماه بعد، ارتش آلمان به فرانسه حمله و ارتش فرانسه را مغلوب کرد، بنابراین دولت فرانسه مجبور شد در ژوئن ۱۹۴۰  از پاریس به ویشی فرار کند. دولت ویشی در سال ۱۹۴۲ با نازی‌ها همدست شد. پاریس خیلی زود پر از سربازان آلمانی شد؛ سربازانی که شهر را در کنار مقامات فرانسوی موردتایید آلمان‌ها اداره می‌کردند. حکومت نظامی سختی بر زندگی پاریسی‌ها حاکم بود و بسیاری از چیزها از جمله غذا و پوشاک جیره‌بندی شده بودند.

۱۴. آزادی پاریس از اشغال نازی‌ها

در اوت ۱۹۴۴، مقاومت فرانسه برای آزادی پاریس علیه نازی‌ها جنگید و در ۲۵ اوت مبارزان مقامت فرانسه و ارتش آمریکا در آزادی شهر موفق شدند. اما دقیقا در همین موقع بود که پاریس با بزرگ‌ترین تهدید جنگ جهانی دوم روبه‌رو شد: هیتلر دستور داد تا پایتخت فرانسه را که پیش از این با دینامیت و مواد منفجره پر شده بود به آتش بکشند. خوشبختانه ژنرال نازی، دیتریش فون شولتیتس، که به این شهر زیبا علاقه‌مند شده بود از فرمان سرپیچی کرد و در نهایت پاریس را به مقاومت فرانسه واگذار کرد و آن را از مهلک‌ترین جنگ در تاریخ مدرن نجات داد. نظرات و تجربیات خود را در خصوص پاریس با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.