۱۰ کتاب سینمایی که هر عاشق سینمایی باید بخواند!

امروزه کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که اهل سینما و فیلم نباشد. خیلی‌ها محض سرگرمی، جدیدترین فیلم‌ها و سریال‌های روز دنیا را دنبال می‌کنند و سینمارفتن، محبوب‌ترین تفریح آن‌هاست. در مقابل، گروهی هم هستند که به هنر هفتم صرفا به چشم سرگرمی نگاه نمی‌کنند و با دید حرفه‌‌ای‌تری آن را دنبال می‌کنند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، حتما باید این مطلب چطور را تا آخر بخوانید. در ادامه، می‌خواهیم ۱۰ کتاب سینمایی جذاب را معرفی و بررسی کنیم.

اگر می‌خواهید دانشتان را در حوزه سینما ارتقا دهید و با دید حرفه‌ای‌تری فیلم و سریال ببینید، تا انتها همراه ما باشید.

بهترین کتاب‌ها درباره سینما

۱. آناتومی فیلم

نویسنده: برنارد اف دیک
مترجم (پیشنهاد کاربران): حمیدرضا احمدی لاری
ناشر: ساقی
تعداد صفحات: ۶۱۶

اگر دنبال کتاب سینمایی مرجعی می‌گردید که با زبانی ساده و روان شما را با صفر تا صد سینما و مواردی مثل صدا، تصویر، روایت، ژانر، کارگردانی و ارتباط میان ادبیات و سینما آشنا کند، آناتومی فیلم را پیشنهاد می‌کنیم. این کتاب دانشتان را از فیلم‌ها بالا می‌برد و کمک می‌کند که فیلم‌ها را از نظر ساختاری و محتوایی به‌خوبی تحلیل کنید. به‌علاوه، آناتومی فیلم با با ارائه مثال‌هایی از فیلم‌های شاهکار جهان، درک سینمای کلاسیک و مدرن را راحت‌تر می‌کند و عناصر پشت‌‌پرده آثار سینمایی را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر می‌خواهید فیلم‌ها را با دیدی نقادانه نگاه کنید، آناتومی فیلم می‌تواند نقطه شروع بسیار خوبی باشد.

۲. مبانی سینما

نویسنده: ویلیام اچ فیلیپس
مترجم (پیشنهاد کاربران): رحیم قاسمیان
ناشر: ساقی
تعداد صفحات: ۱۹۴

مبانی سینما، کتابی سه‌جلدی و یکی از جامع‌ترین منابع آموزشی درباره سینماست. در این مجموعه،‌ مفاهیم اصلی و بنیادین سینما از سه منظر تکنیکی، تحلیلی و تاریخی مورد بررسی قرار می‌گیرند. هدف فیلیپس از نگارش کتاب مبانی سینما، آشناکردن خواننده با ماهیت چندوجهی سینما، اعم از خلق تصویر، حرکت، زبان روایت و نشانه‌شناسی فیلم است. به‌علاوه، مطالعه آن می‌تواند شما را با موارد دیگری مثل مخاطب‌شناس، سیر تحول ژانرها و تعامل میان فیلم و جامعه آشنا کند.

همچنین، ذهنتان را از تماشاگر صرف، به تحلیل‌گر بودن ارتقا می‌دهد؛ به‌طوری‌که پس از خواندن مبانی سینما می‌توانید ساختار فیلم را به‌خوبی کالبدشکافی کنید، تفاوت میان سبک‌ها و ژانرها را به‌راحتی تشخیص دهید و با دیدگاهی علمی فیلم‌ها را نگاه کنید. متاسفانه در حال حاضر، فقط جلد اول این مجموعه در بازار نشر ایران یافت می‌شود.

۳. تاریخ سینما

نویسنده: دیوید بوردول، کریستین تامسون
مترجم (پیشنهاد کاربران): روبرت صافاریان
ناشر: مرکز
تعداد صفحات: ۱۰۲۴

اگر دنبال کتاب سینمایی خوب و استانداردیبرای آشنایی با تاریخ تحول سینما هستید و می‌خواهید درباره سیر زمانی شکل‌گیری و رشد سینما از ابتدای پیدایش تا دوران معاصر بیشتر بدانید، کتاب تاریخ سینما را حتما بخوانید. نکته بسیار مهمی که این کتاب را در دسته بهترین کتاب درباره سینما قرار داده، این است که در کنار رویدادهای تاریخی مربوط به سینما، رابطه متقابل بین سینما و تاریخ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان نیز بررسی می‌شود.

در همین راستا، بوردول و تامسون، پیش‌زمینه‌های تاریخی مربوط به مکتب‌هایی مثل مونتاژ شوروی یا نئورئالیسم ایتالیا را در کتاب تاریخ سینما بررسی کرده‌اند تا به شما نشان دهند که فیلم‌ها چطور از وقایع تاریخی تاثیر گرفتند و خود نیز تاریخ‌ساز شدند. نویسندگان حتی به فیلم‌سازان جریان‌ساز نیز اشاره کرده و سبک‌ها، مکتب‌های سینمایی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی که زبان سینما را تغییر داده‌اند، بررسی کرده‌اند. همه این‌ها در کنار متن روان، تحلیل عمیق و ارجاع به فیلم‌های شاخص سینما، تاریخ سینما را به یکی از بهترین منابع دانشگاهی و عمومی تبدیل کرده‌اند.

۴. هنر سینما

نویسنده: دیوید بوردول، کریستین تامسون
مترجم (پیشنهاد کاربران): فتاح محمدی
ناشر: مرکز
تعداد صفحات: ۵۵۲

کتاب هنر سینما از دیگر آثار دیوید بوردول و کریستین تامسون برای شناخت بیشتر سینماست. بر خلاف کتاب قبل، این اثر بیش از هر چیزی جهان سینما را از منظر زیبایی‌شناختی، تکنیکی و تحلیلی بررسی می‌کند و عمدتا به زبان سینما، فرم فیلم و موضوعاتی مثل روایت، سبک، میزانسن، تدوین و صدا می‌پردازد. به‌علاوه، با اینکه نسبت به تاریخ سینما انتزاعی‌تر است، اما مفاهیم بنیادینی را مطرح می‌کند که در کمتر منبعی می‌توان پیدا کرد. اگر به‌تازگی وارد حرفه سینما شده‌اید و کتاب‌های زیادی در این مورد مطالعه نکرده‌اید، ممکن است هنر سینما گزینه مناسبی برایتان نباشد؛ اما اگر با دانش پایه‌ای سینما آشنا هستید و می‌خواهید به درک عمیق‌تری از آن برسید، توصیه می‌کنیم حتما این کتاب را در برنامه مطالعاتی خود قرار دهید.

۵. راهنمای ژانر، معرفی و بررسی ده گونه‌‌ی سینمایی

نویسنده: یحیی نطنزی
ناشر: چشمه
تعداد صفحات: ۴۷۲

مورد دیگری که می‌توانیم آن را در دسته بهترین کتاب درباره سینما قرار دهیم، کتاب «راهنمای ژانر، معرفی و بررسی ده گونه‌ی سینمایی» است. سال‌هاست که در سینمای جهان، فیلم‌ها بر اساس ساختار ژانری ساخته می‌شوند و متاسفانه سینمای ایران مفهوم ژانر را به‌خوبی درک نکرده‌است. این مسئله موجب شد که یحیی نطنزی مقالات تخصصی منتشرشده در نشریه سینمایی ۲۴ را تحت عنوان کتاب حاضر جمع‌آوری کند و آن را در اختیار کسانی که علاقه‌مند به شناختن ژانرهای سینمایی مختلف هستند، قرار دهد.

در این کتاب، ۱۰ ژانر مهم تاریخ سینما (علمی تخیلی، وحشت، فانتزی، انیمیشن، کمدی، تاریخی، نوآر، جنگی، وسترن و ملودرام) معرفی شده‌ و در کنار بررسی تخصصی ویژگی‌های فرمی، روایی و محتوایی این ژانرها، فیلم‌های شاخص آن‌ها نیز معرفی شده‌است. چه مخاطب حرفه‌ای سینما باشید و چه صرفا به فیلم علاقه‌مند باشید، کتاب راهنمای ژانر، معرفی و بررسی ده‌ گونه سینمایی منبعی مفید برایتان خواهد بود.

۶. عصر معصومیت، بازخوانی سینمای استودیویی آمریکا

نویسنده: احسان خوش‌بخت
ناشر: بازتاب نگار
تعداد صفحات: ۲۰۴

همه مخاطبین جدی سینما، حتما باید سینمای کلاسیک آمریکا را به‌خوبی بشناسند؛ چون بسیاری از قواعد زبان سینما در همین دوران تثبیت شده‌اند (دوره‌ای که تا پایان دهه ۱۹۵۰ ادامه داشت). هر چند که کتاب از زاویه دید یک عاشق سینما روایت شده، با این حال ساختار پژوهشی خود را حفظ کرده‌است. مهم‌ترین نقطه قوت کتاب عصر معصومیت، بررسی دوران طلایی هالیوود از خلال کارهای کارگردانان مطرحی مثل جان فورد، هوارد هاکس، ویلیام ولمن، ارسن ولز است. البته نویسنده کتاب فقط به افراد سرشناس اکتفا نکرده و فیلم‌سازان کمترشناخته‌شده را نیز معرفی می‌کند. جالب است بدانید که بخشی از کتاب به زنان فیلم‌ساز کلاسیک اختصاص پیدا کرده که جذابیت آن را به‌عنوان یکی از بهترین کتاب درباره سینما، بیشتر می‌کند.

۷. سینما به روایت هیچکاک

نویسنده: فرانسوآ تروفو، هلن جی اسکات
مترجم (پیشنهاد کاربران): پرویز دوائی
ناشر: سروش
تعداد صفحات: ۲۷۷

می‌شود کتاب سینمایی معرفی کرد و اسم از هیچکاک نیاورد؟ اگر از طرفداران پروپاقرص هیچکاک هستید و کارهای فرانسوآ تروفو را دنبال می‌کنید، حتما باید کتاب سینما به روایت هیچکاک را بخوانید. این کتاب در واقع، مصاحبه تروفو (در نقش مصاحبه‌کننده) و آلفرد هیچکاک (در نقش مصاحبه‌شونده) در سال ۱۹۶۲ است و تروفو حین مصاحبه با هیچکاک، در تلاش بوده تا به ذهنیت و منطق سینمایی او پی ببرد.

این دو فیلم‌ساز بزرگ، فیلم‌های هیچکاک را به‌ترتیب زمانی بررسی می‌کنند و او به سوال‌های تروفو درباره ایده اولیه فیلم‌ها، انتخاب بازیگران، نحوه فیلم‌برداری، کارگردانی، طراحی میزانسن و حتی میزان رضایت او از نتیجه نهایی فیلم پاسخ می‌دهد. به این ترتیب، سینما به روایت هیچکاک را می‌توانیم نوعی آموزش عملی فیلم‌سازی نیز معرفی کنیم. صداقت کم‌نظیر هیچکاک در پاسخ‌دادن به سوالات تروفو، این کتاب را به منبعی جذاب برای علاقه‌مندان جدی سینما تبدیل کرده‌است.

۸. مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی

نویسنده: سوزان هیوارد
مترجم (پیشنهاد کاربران): فتاح محمدی
ناشر: هزاره سوم
تعداد صفحات: ۵۷۶

اگر قبلا مطالعاتی در زمینه سینما داشته‌اید و دنبال کتابی هستید که دانشتان را یک یا چند پله ارتقا دهد، کتاب مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی را حتما باید بخوانید. در این کتاب، با مفاهیم نظری و تحلیلی بنیادین و مطالعات سینمایی طرف هستید و یاد می‌گیرید که چطور از منظر فرهنگی، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی و ایدئولوژی فیلم را تحلیل کنید. نقطه قوت دیگری که ارزش مطالعه کتاب مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی را برای عاشقان ادبیات بالا برده، بررسی مفاهیم مورد نظر در بستر تاریخی و تعامل با مفاهیم دیگر است.

به‌عنوان مثال، وقتی نویسنده از تئوری مولف صحبت می‌کند، آن را در کنار نظریه‌های دیگری مانند نقد فمنیستی و نظریه ساخت‌گرایی قرار می‌دهد تا مخاطب بفهمد که این دیدگاه‌ها چه هم‌پوشانی‌هایی با یکدیگر دارند. اگر دنبال منبعی تئوریک، منسجم و عمیق برای نوشتن درباره نقد سینما یا پژوهش در حوزه فیلم هستید، کتاب مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، منبع مناسبی برایتان خواهد بود.

۹. درک فیلم

نویسنده: آلن کیسبی‌یر
مترجم (پیشنهاد کاربران): بهمن طاهری
ناشر: چشمه
تعداد صفحات: ۲۸۹

این کتاب فقط یکی از بهترین کتاب درباره سینما نیست، بلکه آن را می‌توانیم یک کلاس سینمایی روی کاغذ معرفی کنیم. مهم‌ترین جنبه جذابیت کتاب درک فیلم، معرفی ابزارها، تکنیک‌ها و اجزای فنی و فرمی سینما است. نویسنده این کتاب، ابتدا عناصر تشکیل‌دهنده فیلم را معرفی کرده و سپس، شما را با ساختار کلی فیلم آشنا می‌کند. به همین دلیل، با مطالعه کتاب درک فیلم، اطلاعاتی کاربردی درباره نورپردازی، تدوین، حرکت دوربین، صدا، بازیگری، طراحی صحنه و مواردی از این دست کسب می‌کنید و با لایه‌های ساختاری فیلم آشنا می‌شوید. اگر ابتدای راه هستید و می‌خواهید مطالعاتی حرفه‌ای در زمینه سینما داشته‌باشید، این کتاب می‌تواند منبع بسیار خوبی برایتان باشد.

۱۰. شناخت سینما

نویسنده: لوییس جانتی
مترجم (پیشنهاد کاربران): ایرج کریمی
ناشر: بیدگل
تعداد صفحات: ۲۶۸

به‌عنوان آخرین مورد در فهرست بهترین کتاب درباره سینما، باید به شناخت سینما اشاره کنیم. این کتاب قرار نیست شما را با تکنیک و ابزارهای سینما آشنا کند، بلکه در تلاش است ذهنتان را نسبت به آنچه که روی پرده سینما می‌بینید، حساس‌تر کند. لوییس جانتی با زبانی صمیمی و طنزآمیز، اجزای مختلف سینما مثل صدا، تصویر، حرکت، نور و تدوین را بررسی می‌کند و به شما توضیح می‌دهد که این عناصر در کنار هم،‌ چه تاثیری می‌توانند بر بیننده داشته‌باشند. او می‌خواهید نشان دهد که فیلم صرفا یک قصه نیست و مجموعه‌ای از تصمیمات هنرمندانه است که هر کدام نقش خاصی را در انتقال روایت و معنا ایفا می‌کنند. بنابراین، پس از خواندن کتاب شناخت سینما، از یک تماشاگر صرف به تحلیل‌گر جدی سینما تبدیل می‌شوید.

مورد بعدی را شما بگویید!

مطالعه کتاب‌هایی که در حوزه سینما نوشته شده‌اند، باعث می‌شوند فیلم‌ها را نه فقط به‌خاطر سرگرمی بلکه برای تحلیل موشکافانه و نقد حرفه‌ای تماشا کنید. در این مطلب، ۱۰ تا از بهترین کتاب درباره سینما، معرفی و بررسی کردیم. چه به دنیای سینما علاقه‌مند باشید و چه فیلم‌ساز، خواندن این کتاب‌ها به شما کمک می‌کند به تماشاگری آگاه‌تر و فیلم‌سازی خلاق‌تر تبدیل شوید. شما کدام کتاب را به این فهرست اضافه می‌کنید؟ اگر قبلا یک یا چند مورد از کتاب‌های این فهرست را خوانده‌اید، نظرات و تجربیات خود را با ما نیز به‌اشتراک بگذارید.