یک‌سالگى قطعه‌ى «پاره سنگ»؛ داستان یک ایستادگى

برترین‌ها -سیامک رحمانی: پاره سنگ را دوست دارم، چون فقط یک اثرِ اعتراضی اجتماعی نیست، که اصل صریح تابوشکنی در عصر‌ی پر از ممیزی هاست، ترانه‌ای که آن طرف مرز‌ها ساخته نشده، که در همین سرزمین و برای همین خاک ساخته و خوانده شده و حرف دیروز و امروز و هر روز ما و تمام جوامعی ست که جنگ و خرابی‌های بعد از آن را تجربه کرده اند.

دفاع ما مقدس بود، مثال دفاع مردمان هر سرزمینى که از کیان ناموس و آب و خاک خویش در برابر تجاوز و ظلمِ خودکامگان ایستادگى کند. ایران با تمام وجود از خودش دفاع کرد و شهیدانش، مفقودالاثرهایش، جانبازانش، اسیرانش و خانواده‌هایی که داغدار شدند یا چشم انتظار ماندند یا وقتی عزیزشان برگشت تکه‌ای از خودش را همراهش نیاورده بود، گواه این مدعا هستند.

داستان‌هایی که میزان فداکاری و از خود گذشتگی شان نه از سر اجبار، که از باور و اعتقادی عمیق، در این عصر کاسبى گری و دو دو تا هزارتا به افسانه می‌ماند. پس ذات دفاع از حق و عدالت، حتى فارغ از ماهیت ایدئولوژى مسلط بر آن مقدس است. اما ادامه‌ی جنگ به زعم بسیاری از فرماندهانش نظیرِ آقاى هاشمی رفسنجانی، آقاى محسن رضایی، سردار علایی و بسیارانى که بار‌ها و بار‌ها در مستند‌ها و مصاحبه هایشان گفته اند، تشخیص بر ادامه جنگ به صلاح مملکت و مردم نبود!

“چرا به ختم جنگ این همه درنگ خورد و

یه نسل دیگه رفت جنگ برنگشت

رفت و

رفت و

برنگشت”

“پاره سنگ” یکی از منحصر به فردترین آثار انتقادی، اجتماعی تاریخ ایران است، چون در زمانه‌ای پرسشگری می‌کند که در ممیزی کتاب هایش بوسه حذف می‌شود حتی اگر بوسه‌ای بر سنگ قبری باشد. این ترانه یکی از بى جواب مانده‌ترین پرسش هاى بعد از جنگ را مطرح می‌کند و مهدی یراحی در ترانه و ویدئوى ارسالی به ارشاد دست می‌برد تا در نهایت اصل شعر را بخواند و به قول خودش شیطنت می‌کند تا با ارائه نسخه دست نخورده موزیک ویدیوى “پاره سنگ” حرفش را بزند و از ممنوع الکاری بعدش و اتفاق‌هایی که بعد از انتشار این ترانه انتظارش را می‌کشد، ابایی ندارد، چون به اندیشه و کارش ایمان دارد.

او نیامده تا اثری صرفاً متفاوت خلاف جهت آب بخواند و اندکی بولد شود و باز به کار و کاسبی اش بپردازد، چرا که ماهیتاً هنرمندی پرسشگر است و می‌خواهد با انتقاد از شرایط بعد از جنگ، در ادامه این همه ویرانی به سامان نرسیده، به فکر چاره‌ای باشیم:

“من آخرین شهید این قبیله ام

قبیله‌ای که آب و نون ندارند

قبیله‌ای که خیلی از شهیداش

حتی یه تیکه استخون ندارند

به من یک نفر بگه کجای کاریم

تقاص جنگو پای چی باید بذاریم

چرا هنوز زندگی نداریم؟ “

به خاطر همین جرأت و جسارت است که باید در سالروز انتشار یکی از متفاوت‌ترین آثارِ اعتزاضى، انتقادی بعد تاریخ موسیقى، باز مرورش کنیم و بخواهیم از نبوغ، جسارت و ایستادگى و استقلالِ هنرمندی، چون مهدی یراحی دوباره و دوباره حرف بزنیم که بابت پرسش‌های مهم از جامعه اش هزینه می‌کند و پایش می‌ایستد و در ادمه ممیزى‌ها و فشاره هاى مختلف، در گفتنِ حرف‌های مهم خودش را سانسور نمی‌کند. این در حالى است که حتى دیگر عوامل اثر طى این یک سال پا پس کشیدند و از هراس ممنوعیت و محدودیت تنهایش گذاشتند. اما او هیچگاه گلایه نکرد و به تنهایى هزینه انتخاب هاى خود را پرداخت. بدون اینکه هیاهو کند و در اوج تیتر یک خبر بودن با این رسانه و آن نشریه یا هر رسانه اى گفتگو کند.

چرا که اولین بار نیست که از درد مردم زمانه اش می‌گوید و کنارشان می‌ایستد و تاوان مى دهد؛ از شرکت در زنجیره انسانی رود کارون گرفته تا پوشیدن لباس کارگران معترض و بازداشتى گروه ملى فولاد اهواز در اوج ممنوعیت خبری شان و خواندن مداوم ترانه‌های اجتماعی و فریادِ مصرانه از معضلاتِ اجتماعی در کنسرت هایش که شاید فرق او و دیگران در همین استمرار عمل و گفتن حرف‌هایی ست که هر بار از نو برایش هزینه زاست. در این میان نباید آثار متعدد اجتماعى او از جمله سرسام، خاک، انکار و… غافل ماند.

یراحى تا به امروز لب فرو بسته و از پشت پرده این یک سال حتى نم پس نداده است. اگر به اندیشه و حرفش خللى وارد نشود به قول خودش شاید روزى از شبانه هاى این دوران بگوید.

این فیلم لحظه‌ی همخوانی مردم با صحنه‌ی خالی و آهنگ بی کلام این ترانه به خاطر ممنوعیت اجرایش در اولین کنسرت او پس از بیش از ۶ ماه ممنوعیت در ٢۶ تیرماه ٩٨ است.

یکسالگی “پاره سنگ ” از آلبوم “سه گانه اجتماعى اوّل” مبارک! چرا که نشان داد قدرت هنر متعهد از هر سانسورى بالاتر است.