یارانه پنهان؛ به نام نیازمندان، به کام ثروتمندان

به گزارش اقتصادآنلاین، پرداخت یارانه با هدف حمایت از دهک‌های پایین درآمدی یکی از شعارهای همیشگی سیاست‌مداران بوده‌است. مسئله مهم این است که اولاً یارانه به اقشار نیازمند پرداخت شود و ثانیاً تبعات منفی همچون کسری بودجه و افزایش تورم به همراه نداشته‌باشد. در بودجه سال آینده حدود 74 هزار میلیارد تومان در قالب یارانه 45 هزار تومانی و طرح حمایتی معیشتی خانوار پرداخت خواهد شد.

هرچند انتقاداتی به یارانه‌های مستقیم مطرح است اما مشکل اصلی جای دیگری است؛ یارانه پنهان انرژی. این بخش از یارانه ناشی از فروش نهاده‌های انرژی همچون بنزین در داخل کشور پایین‌تر از قیمت قابل فروش در بازار جهانی است. در سال ۲۰۱۷، حدود۵۱.۲ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۸  نیز ۴۹.۲۴ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی از سوی دولت پرداخت شده است. بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه، مجموع یارانه پنهان در لایحه بودجه 98 برابر با ۶۴۹ هزار میلیارد تومان تخمین زده‌شده‌است. یارانه انرژی فقط منحصر به نفت، بنزین و گاز نیست و در سال ۹۷ یارانه پنهان آب برابر با ۶۲ هزار میلیارد تومان بوده‌است.

آیا یارانه پنهان انرژی توانسته به کاهش شکاف طبقاتی و تحقق عدالت اجتماعی بیانجامد؟

برآوردها در سال 97 نشان می‌دهد که ضریب اصابت یارانه پنهان حامل‌های انرژی در بالاترین دهک درآمدی در حدود شش برابر پایین‌ترین دهک درآمدی است. بنابراین منابعی که قرار بود به نیازمندان برسد و صرف رفاه افراد محروم شود، به مرفه‌تر شدن ثروتمندان انجامیده است.

اما این تمام ماجرا نیست و یارانه پنهان انرژی نه تنها به نفع دهک‌های پایین درآمدی نیست بلکه شرایط را برای آن‌ها دشوارتر کرده‌است

در سال 98 یارانه پنهان درحدود 1.5 برابر کل منابع عمومی دولت بوده‌است. این میزان از یارانه پنهان با ایجاد کسری بودجه و تشدید تورم، هزینه مضاعفی را بر اقشار آسیب‌پذیر تحمیل می‌کند. همانگونه که تورم یک دهه گذشته موجب شده ارزش دلاری یارانه نقدی از حدود 41 دلار در سال 89 به کم‌تر از 2 دلار برسد.

یارانه پنهان انرژی شاید رضایت ظاهری افراد جامعه را به همراه داشته باشد اما جز تضعیف اقتصاد و افزایش نابرابری‌ها نیست.