گزینه‌های پیش روی واشنگتن و تل‌آویو برای آینده غزه/ بایدن از کدام سیاستمدار فلسطینی حمایت می‌کند؟

رسول سلیمی: افزایش کشته‌های غیرنظامیان در غزه و فشار امریکا بر اسرائیل برای پایان‌دادن به حمله نظامی، اسرائیل را در وضعیتی قرارداد که علاوه بر تحمل فشار افکار عمومی داخلی برای پیروزی بر حماس و نابودی آن، از فشار افکار عمومی جهان نیز مصون نبوده و دغدغه چگونگی پایان‌دادن به جنگ به اولویت مقامات این کشور تبدیل شود. در همین حال؛ مقامات اسرائیل در حال بررسی طرحی برای اخراج هزاران عضو حماس به کشورهای دیگر هستند که می‌تواند شامل قطر، لبنان، ترکیه، روسیه و ایران باشد. گزینه دیگری که توسط مقامات نظامی در اسرائیل و امریکا موردتوجه قرار دادند، ایجاد «مناطق عاری از حماس» در غزه است که توسط قدرت حاکم سیاسی جدید با حمایت کشورهای خلیج‌فارس اداره شود. ایده‌ای که تاکنون اعراب از آن استقبال نکردند.

پیام اسرائیل به کشورهای عربی

در همین راستا رویترز گزارش داده، اسرائیل به چندین کشور عربی اطلاع داده که می‌خواهد یک منطقه حائل در سمت فلسطینی مرز غزه برای جلوگیری از حملات اینکه به اسرائیل ایجاد کند. به گفته سه منبع منطقه‌ای که با رویترز صحبت کردند، اسرائیل به مصر، اردن، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ترکیه اطلاع داده است که به دنبال اجرای این طرح است. یک مقام ارشد امنیتی منطقه‌ای نیز به رویترز گفته: «اسرائیل می‌خواهد این منطقه حائل بین غزه و اسرائیل را که از شمال تا جنوب اجرا خواهد شد برای جلوگیری از نفوذ یا حمله حماس یا دیگر شبه‌نظامیان به اسرائیل تأسیس کند» ایجاد این منطقه حائل از آنجا اهمیت دارد که غزه را بیش‌ازپیش کوچک‌تر خواهد کرد. در چنین شرایطی وضعیت بعد از خاتمه جنگ برای اسرائیل از هم اکنون به مسئله‌ای مهم تبدیل شده است.

اسرائیل در غزه ماندنی است؟

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از ارائه جزئیات برنامه‌های خود برای غزه پس از جنگ، خودداری می‌کند، اما احتمال داده که اسرائیل ممکن است کنترل امنیتی مستقیم غزه را حفظ کند. طرحی که اخیراً توسط ران درمر، یکی از وزرای کابینه جنگ، به درخواست نتانیاهو تهیه شده است، راه‌هایی را برای “کاهش جمعیت غزه به حداقل” بررسی می‌کند. این طرح که در ۳۰ نوامبر توسط «اسرائیل هیوم» گزارش شد، پیش‌بینی می‌کند که مردم غزه را مجبور به مهاجرت به مصر و پذیرش به‌عنوان پناهنده کند که در این صورت فلسطینی‌ها چه از طریق گذرگاه رفح یا با قایق به اروپا یا افریقا منتقل خواهند شد.

پیش‌تر نیز مقامات سابق اسرائیلی که در اجرای ایده پاک‌سازی قومی فلسطینی‌ها در سال ۱۹۴۸ نقش داشتند، خواستار اخراج ۲.۳ میلیون نفر از ساکنان غزه به سینای مصر شده بودند. اما بسیاری از خانواده‌های اسرائیلی که یکی از اعضای خانواده آنها در جریان حمله هفتم اکتبر کشته شده، مایل به بازپس گیری غزه و ایجاد مجدد شهرک‌های یهودی نشین در انجا پس از حذف جمعیت فلسطینی هستند. ایده ای که هم زمان با مقاومت مردم فلسطین رو به رو است و هر روز که به تعداد کشته شدگان افزوده می‌شود، انگیزه فلسطینی‌ها برای ماندن در سرزمینشان بیشتر می‌شود.

ایده امریکا برای تمرکز بر محمود عباس

در مقابل، انتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا خواستار تسلط مجدد تشکیلات خودگردان فلسطین بر غزه شده است. برخی بر این باورند که ایالات متحده محمد دحلان، سیاستمدار جنبش فتح را به‌جای محمود عباس برای هدایت تشکیلات خودگردان فلسطین در نظر دارد. بااین‌حال، با وجود تخریب گسترده و کشتار بمباران اسرائیل در غزه، به نظر می‌رسد حماس در موقعیت نظامی قوی‌تری قرار دارد و قادر به تحمیل آسیب و تلفات قابل‌توجه به نیروهای زمینی اسرائیل در نوار غزه است.

در همین حال، اعضای راست افراطی ائتلاف حامیان اسرائیل در امریکا نیز از تمایل خود برای اشغال مجدد غزه خبر دادند. این در حالی است که صداهای میانه‌روتر پیشنهاد می‌کنند که یک نیروی چندملیتی موقت – به طور بالقوه به رهبری امضاکنندگان توافقنامه ابراهیم – برای کمک به فلسطینی‌ها در مدیریت غزه با اسرائیل همکاری کنند. چه آنکه هر یک از این سناریوها نیازمند کمک‌های مالی منطقه‌ای یا بین الملی است.

محمد دحلان چه کسی است؟

یکی از نام‌هایی که مدت‌هاست آن را به‌عنوان رهبر آینده فلسطین تبلیغ می‌شد، محمد دحلان است. دحلان که در سال ۱۹۶۱ در نوار غزه به دنیا آمد، پس ازآنکه حماس در سال ۲۰۰۷ کنترل منطقه محاصره شده را به دست گرفت، به امارات متحده عربی مهاجرت کرد. در آن زمان او به‌عنوان مشاور امنیت ملی فلسطین در حکومت خودگردان فلسطینی مشغول به کار است. او از آن زمان حمایت قدرتمندی را در جامعه فلسطینی به دست آورده است.

اگرچه با وجودداشتن برخی از دشمنان به‌ویژه عباس، دحلان، یک سخنران مسلط عبری است که سال‌ها در زندان اسرائیل به دلیل جرایم امنیتی بوده است. ازاین‌رو ارتباطات عمیقی با اسرائیل دارد و گفته می‌شود روابط نزدیکی با محمد بن زاید ال نهیان، رهبر امارات متحده عربی دارد.

دحلان ماه گذشته در مصاحبه‌ای با اکونومیست این پیشنهاد را رد کرده بود که او یا هر فرد دیگری می‌تواند غزه را پس از جنگ اداره کنند. او همچنین ایده استقرار یک نیروی چندملیتی در نوار را قبول ندارد. در عوض، او خواستار یک دوره انتقالی با دولتی شد که توسط تکنوکرات‌ها در غزه و کرانه باختری اداره می‌شود.

او به این مجله گفته بود که چنین اقدامی می‌تواند سرزمین‌های فلسطینی غزه و کرانه باختری را پس از بیش از یک دهه درگیری داخلی بین حماس و فتح، متحد کند. بااین‌حال، او صراحتاً گفته که هر برنامه‌ای در آینده باید همراهی تمام جناح‌های سیاسی فلسطینی، حتی نمایندگان حماس را به همراه داشته باشد. دحلان در این مصاحبه تأکید کرده بود: «حماس نابود نخواهد شد و افزود که حتی پس از جنگ، اداره غزه بدون رضایت حماس غیرممکن است.»

دحلان مخالفان سرسختی در فلسطین دارد، دشمنانی که او را حتی به ترور یاسر عرفات متهم می‌کنند. اعضای گردان‌های قسام پس از تصرف غزه در ژوئن ۲۰۰۷ مدعی شدند نامه‌ای از دحلان به شائول موفاز وزیر جنگ وقت اسرائیل (در تاریخ ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۳) را یافته‌اند که در بخشی از آن آمده: «عرفات روزهای آخرش را می‌گذراند، اجازه دهید ما به شیوه خودمان کارش را تمام کنیم نه به شیوه شما» آن‌ها دحلان و شبکه امنیتی تحت امر او را به جاسوسی برای اسرائیل در فلسطین و کشورهای عربی متهم کردند.

ازاین‌رو به نظر می‌رسد توافق بر دحلان، گزینه نامحتملی برای یک توافق جامع خواهد بود. فردی که نیروهای مقاومت نگاه سازش‌کارانه‌ای به او دارند نخواهد توانست جایگزین موفقی برای توافق گروه‌ها بر رهبری سیاسی او باشد. اما آنچه در این روزها برای امریکا و اسرائیل اهمیت داشته، یافتن جایگزینی برای محمود عباس است تا بتواند نظر فلسطینی‌ها را برای مدیریت سیاسی غزه به دست آورد و هم‌زمان تضمین‌های لازم را به امریکا و اسرائیل برای تأمین امنیت غزه بدهد. گزینه‌ای که فعلاً در دسترس نیست.

۳۱۱۲۱۳