گردشگری کلید رونق اقتصادی در مناطق بیابانی و کویری

فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص محیط‌های بیابانی و کویری و اهمیت گردشگری در این مناطق اظهار کرد: در محیط‌های بیابانی بخش‌هایی تحت عنوان کویر ایجاد شده که اغلب با بیابان اشتباه گرفته می‌شود. در واقع کویر به مناطقی گفته می‌شود که میزان نمک و مقدار تبخیر در آن‌ها بسیار بالاست. به طور کلی سرزمین‌های بسیار خشکی که میزان بارش در آن‌ها بسیار کم است را می‌توان بیابان اطلاق کرد. در حال حاضر آنچه در ایران و به ویژه مناطق مرکزی ایران وجود دارد، عمدتا در زمره بیابان‌ها قرار می‌گیرد.

وی خاطرنشان کرد: گاهی مواقع در این مناطق نیز بارش‌هایی صورت می‌گیرد که موجب فرسایش کوه می‌شود و رسوبات آن ممکن است به لایه‌های پایین‌تر منتقل شود و پستی و بلندی‌هایی در نواحی کویری ایجاد کند.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیان کرد: بیابان‌گردی برای بسیاری از ساکنان کشورهایی مانند اروپا بسیار جذاب است زیرا بوم و اکوسیستمی طبیعی است که بسیاری از کشورها از آن بی‌بهره هستند. از این رو یکی از زمینه‌های گردشگری را بیابان‌ها می‌تواند تشکیل دهد. ماسه‌های روان(تل‌ماسه‌ها) نوع زندگی جانوری و اقلیم متنوع آن، نوع زندگی گیاهی، آرامش، افق دیدی که در بیایان‌ها وجود دارد و شرایط آب‌وهوایی متغیر در بیابان‌ها سبب شده که کویر و بیابان به جاذبه‌ای گردشگری تبدیل شود.

جواهرزاده ادامه داد: به گونه‌ای که در سفرنامه‌های معروفی مانند مارکوپولو و… نیز همواره از کویرنوردی و بیابان‌نوردی در کشورهای منطقه و به ویژه مسیر جاده ابریشم سخن‌های بسیاری آورده شده است. بسیاری از گردشگران با پذیرش این سختی‌ها از این بیابان‌ها عبور می‌کنند و سفرهای ماجراجویی برای خود رقم می‌زنند. ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی که در بیابان ایجاد شده، این مناطق را به یک اکوسیستم پایدار روی کره زمین مبدل ساخته و با عنوان یکی از کانون‌های گردشگری گردشگران زیادی را مجذوب خود ساخته است.

وی اضافه کرد: به ویژه در ۲ دهه اخیر بسیاری از کشورهای جهان به این نوع از گردشگری ورود پیدا کرده‌اند. بنابراین رونق گردشگری در بیابان بازدهی اقتصادی خواهد داشت. همچنین می‌تواند بسیاری از ارزش‌ها و شیوه‌های سنتی رایج در کشورها مانند شتربانی را احیا کند. در بیابان‌های ایران نیز حتی در گذشته به سبب وجود کاروان‌سراهایی که در دل بیایان‌ها و در مسیر جاده ابریشم ساخته شده، آن را به جاذبه‌ ارزشمند تاریخی مبدل ساخته است. از بیابان‌ها و کویرهای مشهور ایران در این زمینه می‌توان به بیابان لوت، مرنجاب، کویر مصر و بشرویه اشاره کرد.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: کویرها و بیابان‌ها نیز به نوعی تحت تاثیر اکوسیستم است و بر اساس شرایط حاکم بر این مناطق آن‌ را به شاخه‌های کویرهای گیاه‌دار و کویرهای فاقد گیاه تقسیم‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال در مناطق مختلف کشور چندین قطعه نمک‌زار وجود دارد که شامل کویرهای گیاه‌دار می‌شود. در واقع مراتع کویری و منابع طبیعی تکثیر شونده در آن‌ وجود دارد که سبب رشد گیاهان می‌شود. همچنین این مناطق چراگاه حیواناتی مانند شتر است.

طبیعت‌گرد به جز ردپای خود چیز دیگری در مقصد سفر باقی نمی‌گذارد

جواهرزاده افزود: کویرهای فاقد گیاه مانند کویر لوت اغلب در مناطق خشک‌تر و گرم‌تر قرار دارد. به طور کلی طبیعت‌گرد به شخصی اطلاق می‌شود که جز رد پای خود هیچ چیز دیگری در مقصد سفر خود باقی نگذارد اما متاسفانه بعضا با برخی رفتارهای هنجارشکنانه مواجه هستیم، به ویژه آفرودهایی که در بیابان‌ها و کویرها رواج دارد و معمولا به لایه‌های خاکی و محیط طبیعی صدمه می‌زند. البته در این خصوص تحقیقات زیادی شده و لازم است نمونه‌های خارج از کشور مورد بررسی قرار گیرد و به صورت علمی چنین تفریحاتی مطالعه و اجرا شود.

وی تصریح کرد: مناطق کویری معمولا مدیریت منابع کویری را نیز در کنار خود دارند که ذخایر حفاظت‌ شده در محیط بیابانی را مشخص کرده و بر اساس پروتکل‌هایی که در اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و سازمان جهانی محیط زیست تعریف شده است، ظرفیت تحمل اکولوژیک مناطق تقسیم‌بندی و هر منطقه شرایط امنیتی و حفاظتی از جمله گردشگری ایجاد می‌شود.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران گفت: بنابراین به طور معمول نباید گردشگری و توسعه گردشگری در کویر را به عنوان چالش در اکوسیستم پایدار نواحی بیابانی و کویری بدانیم. باید برای کنترل گردشگران در مقاصد و مناطق اکوتوریستی مطالعه انجام و شاخص‌ها و معیارهایی تعیین شود.

گردشگری راهی برای حفظ مناطق آبی و طبیعی است

جواهرزاده اظهار کرد: در حال حاضر تقریبا سه‌چهارم ایران از بیابان و کویر تشکیل شده است. بهره‌مندی از ظرفیت این مناطق فرصتی استثنائی برای اقتصاد و معیشت مردم محسوب می‌شود که باید غنیمت شمرده و به طور جدی به گردشگری در بیابان و کویر پرداخته شود. گردشگری می‌تواند راهی برای حفظ اکوسیستم، منابع آبی و حتی مناطق طبیعی باشد.

وی بیان کرد: در سال‌های گذشته بی‌توجهی نسبت به کویر وجود داشت. بسیاری از مناطق کشور ما در زمره مناطق کم‌آب یا حتی بی‌آب قرار دارد و به شدت از محدودیت منابع آبی رنج می‌برد. بر این اساس لازم است به توسعه کویرنوردی و گردشگری پرداخته شود؛ در حالی که به احداث کارخانه‌ها و صنایع آب‌بر در استان‌های کویری پرداخته شده است. بنابراین کلید رونق اقتصادی در مناطق کویری توجه به گردشگری مبتنی بر بیابان و کویر است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: از جمله فعالیت‌های حوزه اکوتوریسم یا طبیعت‌گردی نواحی بیابانی می‌توان به پیاده‌روی، شترسواری، گردشگری تندرستی، طبیعت‌درمانی مانند حمام آفتاب، آفتاب‌درمانی، ماسه‌درمانی، مراقبه در طبیعت، دوچرخه‌سواری، موتورسواری، رالی در بیابان، اسکی بر ماسه‌ها، قایقرانی بادی در بیابان، پرواز با گلایدر و پاراگلایدر، بازدید از کویر به وسیله بالون، چشم‌اندازهای کویر و بیابان، رصد آسمان کویر در شب و… اشاره کرد.

انتهای پیام