گردشگری نوروز از باغ محتشم تا بزرگترین تالاب رشت

سفرهای کم هزینه، راهی است که در شرایط اقتصادی فعلی مردم ایران به دنبال آن هستند. در آستانه نوروز برپایی چادر و استفاده از کمپ‌های نوروزی، مورد استقبال مسافران قرار می‌گیرد و عمدتا بوستان‌های شهری، پذیرای مسافران است.

در رشت نیز بوستان ملت، پارک دانشجو، بوستان مشکات و باغ میراثی محتشم، بیشترین مسافران  را پذیراست. با این حال دانستن تاریخچه این باغ‌های تاریخی برای گردشگران خالی از لطف نیست.

بوستان دانشجو و تالاب عینک

«تالاب عینک»، در غربی‌ترین نقطه رشت، بزرگ‌ترین تالاب درون شهری است. این تالاب از چهار پهنه آبی وسیع تشکیل شده و تصاویر هوایی آن شبیه به عینک است و علت نامگذاری آن هم به همین مناسبت بوده؛ این تالاب از چشمه‌های زیرزمینی واقع در بستر تالاب تغذیه می‌شود.

شهرداری رشت در بخش شرقی این تالاب، بوستانی به نام «پارک دانشجو» احداث کرده است. در بخش دیگری از این تالاب، مجموعه «رصدخانه کوشیار گیلانی» احداث شده و در حیاط این مجموعه، چند کمپ موقت برای مسافران تدارک یافته است.

تالاب عینک رشت، زیستگاه برخی از پرندگان همچون؛ ماهی خورک، کاکائی، پلیکان پا خاکستری، چرخ ریسک سر آبی، حواصیل شب، کشیم بزرگ، کاکائی سر سیاه کوچک، چنگر نوک سرخ، سینه سرخ و باکلان بزرگ است.

در سال‌های اخیر، لاک پشت گوش قرمز – که گونه‌ای وارداتی است و نزدیک به سال نو بفروش می‌رسد – به عنوان آفتی برای ماهی‌های این تالاب وارد محوطه شده، زیرا با پایان یافتن تعطیلات نوروز، خانواده‌ها با رهاسازی این گونه غیربومی در تالاب و به تصور اینکه به موجود زندهای برای ادامه حیات کمک کرده‌اند، به زیست این تالاب آسیب می‌زنند.

باغ تاریخی محتشم و کمپ نزدیک به عمارت کلاه فرنگی

قدیمی‌ترین باغ میراثی در مرکز شهر رشت، باغ محتشم است که در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط «اکبرخان بیگلربیگی» ساخته شده است. این  باغ بعدها به محتشم‌الملک، داماد اکبرخان، به ارث می‌رسد و از آن به بعد نامش «باغ محتشم» می‌شود.

این باغ در سال ۱۳۳۹ بخاطر بدهی مالیاتی مالک، تصرف شده و به شهرداری رشت واگذار می‌شود. متاسفانه پس از آن شاهد کوچک شدن وسعت باغ برای ساخت برخی از مراکز دولتی و خدماتی بودیم. بخش باقی مانده باغ در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

اکبرخان بیگلربیگی، عمارتی موسوم به کلاه فرنگی در حاشیه باغ می‌سازد که به عنوان مهمانپذیر و اسکان مقامات دولتی استفاده می‌شد. اکنون در جوار این عمارت زیبا، چند کمپ موقت برای اسکان مسافران توسط شهرداری رشت ساخته شده است.

اکبرخان، اجاره‌دار گمرکاتِ گیلان، مازندارن، خراسان و کرمانشاه بود و معروف است که غرس نهال‌های باغ – که امروز درختان تنومندی شده‌اند – و خیابان‌کشی داخل باغ و ساخت عمارت تابستان وسط باغ همگی با نظارت مستقیم «اکبرخان» ساخته شده است. «صادق خان اکبر محتشم‌الملک»، به عنوان وارث این باغ نیز در چند نوبت (۱۳۲۷ قمری) والی گیلان می‌شود و از این زمان به «باغ محتشم» معروف می‌شود.

درختان تنومند و کهنسال آزاد و عبور پرپیچ و خم رودخانه گوهررود و آبنمای وسط باغ، از زیبایی های این باغ دوره ناصری است.

در گذشته‌های دور که باغ محتشم هنوز ملک خصوصی بود، پل چوبی بر رودخانه گوهررود به سمت باغ وجود داشت و در روز ۱۳ نوروز، اهالی رشت با پرداخت مبلغ اندکی به باغ می‌رفتند تا از بالای پل چوبی، سبزه‌های خود را به رودخانه گوهررود بیندازند.

بوستان ملت و برپایی چادرهای مسافرتی

بوستان ملت شهر رشت واقع در بلوار انصاری، بواسطه درختان تنومند و بلند آزاد، همواره مورد توجه بوده است. این بوستان در گذشته معروف به «سیاباغ» بود و اواخر دهه ۷۰، توسط شهرداری رشت تملک شد و به عنوان یکی از بوستان‌های بزرگ رشت، تغییری کاربری یافت.

در ورودی بوستان ملت، خانه‌ای با معماری بومی روستایی گیلان، موجود است که دهه ۷۰ از محل اصلی خود در  روستای رودبنه، واچینی و در ورودی بوستان ملت دوباره چینی شده است. این الگو بعدها در احداث تنها اکوموزه ایران یعنی «موزه میراث روستایی گیلان» نیز به کار گرفته می‌شود.

تالار مرکزی رشت، کمپ مسافران، پلانتاریوم یا مرکز آموزشی نجوم برای نوجوانان، نصب چندین ساعت آفتابی و کافه سایه از جمله جاذبه‌های بوستانی است که بیشترین چادرهای مسافرتی در پیک سفر به گیلان، در آن برپا می‌شود.

بوستان سالار مشکات و برف چال بجامانده از دوره قاجار

بوستان سالار مشکات، باقیمانده باغ وسیع «حاج حسینعلی سالار مشکات» است که حد غربی رشت را فرا می‌گرفت و بخش‌هایی از آن باغ چای بود. حسینعلی سالار مشکات، فرزند حاج میرزا علی اکبر مشکات السلطنه و از خاندان منجم باشی لنگرود بود. پدر وی از سوی احمدشاه قاجار لقب سالار مشکات یافت. او از رجال گیلان عصر پهلوی و از ملاکین قاسم‌آباد علیا در شهرستان رودسر بود و مالکیت بخشی از محله چومارسرای رشت از آن وی بود. مالکیت باغ نیز در اصل متعلق به همسر مشکات السلطنه، مرحومه سیده ماهرخ بلغاری، بوده است. سالار مشکات در دهه ۴۰، رئیس انجمن شورای شهر رشت نیز بود.

این باغ در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی، یکی از تفرجگاه‌های مردم شهر رشت بود و یخچال معروف چومارسرا در این باغ قرار داشت و تابستان ها یخ مورد نیاز محلات غرب رشت را تامین می کرد.

باقیمانده این باغ بزرگ در سال‌های اخیر توسط مدیریت شهری از وراث سالار مشکات خریداری شد و طی دو فاز به عنوان بوستان سالار مشکات تغییر کاربری یافته است.

باغ سالار مشکات به واسطه داشتن درختان تنومند آزاد، ذخیرگاه ژنی این گونه بومی است و دورتادور برف چال یا همان یخچال داخل باغ نیز درختان آزاد کاشته شده که هم موجب سایه اندازی و ماندگاری بیشتر یخ می‌شد و هم ریشه‌های درختان، نقش تصفیه کنندگی داشت.

درب باغ سالار مشکات در زمانیکه ملک خصوصی بود در روز ۱۳ نوروز به روی عموم باز می‌شد و اهالی رشت روز طبیعت را در این باغ بزرگ می‌گذراندند.

انتهای پیام