کنترل سرمایه قریب‌الوقوع در ترکیه؟ / اصرار اردوغان بر کاهش نرخ بهره و تداوم افت لیر

هوشمند نیوز – اکرم شعبانی؛ به گزارش فایننشال تایمز، بانک مرکزی رپوی یک هفته‌ای خود را یک واحد درصد کاهش داد و به ۱۵ درصد رساند که نشان دهنده آخرین کاهش نرخ بهره در دوره ریاست ساهاپ کاویچوغلو از ۱۹ درصد در ماه مارس است. بانک همچنین اعلام کرد بسیاری از عوامل موثر در افزایش قیمت‌های مصرف کننده «فراتر از کنترل سیاست‌های پولی» هستند و تاکید کرد که پایان چرخه کاهش نرخ‌های خود را پایان سال جاری در نظر خواهد گرفت.

پس از این تصمیم ارزش لیر ترکیه پس از معاملات پرنوسان حدود ۱ درصد کاهش یافت و به ۱۰.۷۵ لیر در هر ازای هر یک دلار رسید اگرچه در اوایل روز به پایین‌ترین سطح تاریخی خود یعنی ۱۱ لیر در ازای هر دلار رسیده بود.

ارزش لیر در سال جاری حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و همتراز با بحران ارزی سال ۲۰۱۸ شده است چرا که اقتصاددانان نگران هستند که نرخ‌های بهره پایین مارپیچ تورم را بدتر می‌کند این در حالی است که رشد قیمت مصرف کننده در پایان ماه اکتبر به سرعت سالانه حدود ۲۰ درصدی رسیده است.

پل مک‌نامارا سرمایه‌گذار بازارهای نوظهور در GAM لندن گفت: دلیل چنین رویکردی مبهم است. بسیاری از اصول زیربنای اقتصاد ترکیه با بهبودی این کشور از بیماری همه‌گیر جذاب‌تر می‌شود و تنها عامل برای کاهش ارزش لیر چشم انداز سیاسی این کشور است.

بانک مرکزی ترکیه تحت فشارهای شدید رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه برای کاهش سیاست‌های پولی علیرغم تورم شدید قرار گرفته است. نرخ بهره پایین‌تر و ارز ضعیف‌تر باعث تشدید تورم خواهد شد چرا که باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی و شکل گیری یک چرخه معیوب می‌شود.

اردوغان که دیدگاه نامتعارفی مبنی بر افزایش تورم با نرخ بهره بالاتر دارد، به جای کاهش تورم، روز چهارشنبه بار دیگر قول خود را برای رهایی ترکیه از «بلای» نرخ‌های بهره بالاتر تکرار کرد. وی گفت: برای دوستانمان – در حزب حاکم – که از نرخ‌های بهره بالا دفاع می‌کنند متاسفم اما من نمی‌توانم و چنین هم نخواهم کرد که مسیر آنها را دنبال کنم.

(نمودار سقوط لیر ترکیه)

بانک مرکزی ترکیه روز پنجشنبه علت افزایش تورم را «اثرات گذرای عوامل جانبی عرضه» از جمله افزایش جهانی قیمت‌های مواد غذایی و انرژی دانست که انتظار می‌رود تا نیمه سال آینده هم ادامه یابد. بانک مرکزی همچنین اضافه کرد: بسیاری از اقتصادهای پیشرفته محرک‌های سیاست پولی خود را تا حدودی بر اساس انتظارات مبنی بر اینکه افزایش تورم جهانی کوتاه و گذرا خواهد بود، ادامه خواهند داد.

اما کاهش سیاست‌های پولی ترکیه، این کشور را در زمانی که بسیاری از بازارهای نوظهور دیگر مانند روسیه و مجارستان در حال افزایش نرخ بهره هستند، دورتر از مسیری می‌کند که پیشتر در آن بوده است. فدرال رزرو ایالات متحده به عنوان تاثیرگذارترین بانک مرکزی جهان، اقدامات محرک خود را کاهش می‌دهد و این همان نکته‌ای است که بازارهای نوظهور را تحت فشار بیشتری برای افزایش نرخ بهره قرار داده است.

(نمودار تورم ۲۰ درصدی در ترکیه)

بازارهای پریشان ترکیه به دلیل مطلبی که یک شبه در روزنامه رسمی این کشور در رابطه با شرایط انجام معاملات ارز خارجی در صرافی‌های ترکیه منتشر شد، بیش از پیش نگران شدند.

مقامات ترکیه گمانه‌زنی‌های دیوانه‌وار در رسانه‌های اجتماعی مبنی بر اینکه این اقدام نشانه‌ای از کنترل سرمایه قریب الوقوع است را رد کرده و اعلام کردند این دستورالعمل یک تغییر فنی کوچک در الزامات پیشین شهروندان برای نشان دادن هویت آنها در صرافی‌های خارجی است و استدلال کردند که این یک اقدام برای آزادسازی است و حداقل مبلغ معامله را برای چنین الزامی به ۱۰۰ دلار افزایش می‌دهد.

وزارت دارایی و خزانه‌داری این کشور هم اعلام کرد: معاملات ارزی بین خریداران و فروشندگان در بازار آزادانه انجام می‌گیرد و مقررات جدید «مطلقا» در بازارهای آزاد دخالتی نخواهد داشت.