کمبود نیروی انسانی، چالش بزرگ بر سر راه توسعه و پیشرفت گردشگری مشهد

محمد رحیمی‌خوش در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص وضعیت رشته‌های گردشگری و هتلداری در کشور اظهار کرد: آموزش، روح تعالی و مسبب رشد، تکامل و پیشرفت نوع بشر و جامعه است. در واقع انسان با استعدادی که در انتقال یافته‌ها و دستاوردهایی که برای نسل آینده دارد توانست این‌گونه جوامعی پیشرفته و توسعه یافته را نیز ایجاد کند.

وی اضافه کرد: در عصر حاضر علاوه بر اینکه آموزش مفهوم انتقال یافته‌ها و دستاوردهای پیشینیان‌مان را به نسل آینده تداعی می‌کند، مفهومی دیگر را نیز برای ما به ارمغان آورده و آن مفهوم این است که می‌توانند با ایجاد چرخه خلاقیت، نوآوری، ابتکار و کارآفرینی جوامع بشری را نه به صورت عادی بلکه به صورت جهشی رشد و توسعه دهند.

این استاد هتلداری و گردشگری افزود: بنابراین می‌توانیم جایگاه رفیع آموزش را در توسعه علوم مختلف و به خصوص مجموعه دانش جوامع بشری درک و تفهیم کنیم که گردشگری و تاسیسات وابسته به آن نیز از این مقوله جدا نیستند.

وی ادامه داد: آموزش را در گردشگری می‌توانیم به ۳ بخش مفهوم گردشگری، علم گردشگری و صنعت گردشگری تقسیم کنیم که هر کدام را باید در ۴ حوزه متولیان و سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری، اساتید، مربیان و انتقال دهندگان علوم گردشگری، منابع موجود در خصوص انتقال مفاهیم گردشگری و فارغ التحصیلان رشته‌های علوم گردشگری تشریح و توصیف کنیم.

مشهد یکی از مهمترین مراکز گردشگرپذیر ایران تلقی می‌شود

رحیمی‌خوش با اشاره به اینکه وضعیت آموزش در کشور ما در هر ۳ محور ضعیف و ناکارآمد است، بیان کرد: این مسئله نتیجه مطالعات و مقایسه‌هایی است که به صورت علمی و دانشگاهی با توجه به پتانسیل‌ها و منابع ایران در گردشگری نسبت به دیگر کشورهای فعال و صاحب نام در این زمینه صورت گرفته و می‌گیرد. بنابراین اگر بخواهیم مشهد با وجود پذیرش سالانه ۲۰ الی ۳۰ میلیون گردشگر و حدود ۵۷ درصد از واحدهای گردشگری و اقامتی، یکی از مهمترین مراکز گردشگرپذیر ایران تلقی می‌شود و به عنوان یکی از شهرهای بزرگ گردشگری مذهبی جهان مشهور است.

وی عنوان کرد: در مشهد ارکان گردشگری به وضوح قابل تفکیک و توصیف هستند، اما آنچه که از همه مهمتر است و چالش بزرگ را بر سر راه توسعه و پیشرفت گردشگری مشهد ایجاد کرده کمبود نیروی انسانی ماهر، متخصص و کارآفرین در زمینه گردشگری و صنایع وابسته به آن با وجود توسعه برخی از زیرساخت‌های مهم مانند مراکز اقامتی، پذیرایی و نیز وجود بعضی از امکانات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و همچنین مسائل فرهنگی مشهد در زمینه توسعه گردشگری مذهبی نیز است.

این فعال گردشگری اضافه کرد: وضعیت سرمایه انسانی صنعت گردشگری در مشهد به لحاظ کمی و کیفی بسیار ضعیف است. به لحاظ کمی تعداد سرمایه انسانی در مشهد به تناسب وجود تاسیسات گردشگری اعم از واحدهای اقامتی، پذیرایی، دفاتر خدمات مسافرتی و همچنین واحدهای گردشگری بسیار اندک‌ بوده و به لحاظ کیفی نیروی فعال از جهت تجربه، آموزش و همچنین موضوعات تخصصی گردشگری و صنایع وابسته به آن نیز بسیار ناکارآمد است، که این امر باعث می‌شود تا نیروی کمی که در این زمینه ماهر و متخصص شود به سرعت مستهلک و فرسوده شود.

وی گفت: در ۱۵ سال گذشته با توسعه آموزش‌های تاسیسات گردشگری در مقطع متوسطه، فنی و حرفه‌ای دانشگاه‌های علمی کاربردی و برخی از دانشگاه‌های غیرانتفاعی و ورود حتی دانشگاه‌های دولتی در زمینه توسعه آموزش به صورت مهارتی، حرفه‌ای و تخصصی به علاقه‌مندان، متقاضیان، کارکنان، نیروی انسانی مشغول در این عرصه ایجاد کردند.

رحیمی‌خوش ادامه داد: همچنین تلاش شد تا شاید بتوانند قسمتی از خلأ به وجود آمده سرمایه انسانی در این زمینه را مرتفع و حل کنند، اما پس از گذشت تقریبا بیش از یک دهه از شروع این جریان اکنون مشاهده می‌کنیم که این حرکت‌ها اکثرا با شکست مواجه شده و نه تنها نتیجه مطلوب و کافی را برای ایجاد سرمایه انسانی مناسب و کارآمد در تاسیسات گردشگری نداشته بلکه افرادی که سالیان سال در حرفه‌ای دیگر مهارت و ثروت اندوزی کرده بودند با ورود به عرصه گردشگری به دنبال ایجاد رزومه و پشتوانه‌ای به لحاظ فنی، مهارتی و علمی برای خود بودند.

وی اضافه کرد: در نتیجه، تنها ویترین و نمایشگاهی پوشالی از آموزش، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های گوناگون را در مشهد ایجاد کردند و سپس با هزینه کردن قسمت کوچکی از ثروت خود در این عرصه شناسنامه‌های آموزشی، تدریس، تولید محتوا و حتی استانداردسازی و ارزش‌گذاری در زمینه تاسیسات مختلف گردشگری خصوصا مهمان‌نوازی و هتلداری را به وجود آوردند. استانداردها و موضوعاتی که صرفا با دیدن دیگر تاسیسات گردشگری در کشورهای صاحب نام این صنعت تنها کپی‌برداری کرده بودند و از فلسفه و ریز جزئیات و محتوای آن‌ها کاملا بی‌اطلاع بودند.

این استاد هتلداری و گردشگری بیان کرد: بسیاری از این اشخاص به قدری عرصه گردشگری و مهمان‌نوازی را سبک، بی‌ارزش و آسان تلقی می‌کردند که خود آن‌ها یا اطرافیان، بستگان و دوستان جهت پوزیشن استادی و مدرسی، با مدارج و مدارک تحصیلی غیرمرتبط، با عدم تجربه و یا حتی بدون مدارج و مدارک تحصیلی عالی به صورت استاد و مدرس در عرصه فنی و حرفه‌ای و نظام آموزش عالی کشور شروع به تدریس علوم گردشگری کردند.

۱۵ سال گذشته ضربه‌ای هولناک به اعتبار آموزشی صنعت گردشگری مشهد وارد کرد

وی اظهار کرد: فاجعه‌ای که در ۱۵ سال گذشته در مشهد رقم خورد ضربه‌ای هولناک و جبران ناپذیر را به اعتبار آموزشی و پرورش نیروی انسانی در صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی مشهد وارد کرد. این واقعه کم و بیش در نقاط دیگر ایران هم به همین منوال شروع و ادامه پیدا کرد تا در نهایت اکثر آن‌ها پس از چند سال فعالیت آموزشی غیرحرفه‌ای در حوزه گردشگری و میهمان‌نوازی با شکست و آبروریزی این میدان را ترک کردند.

رحیمی‌خوش تاکید کرد: چرا می‌گوییم ضربه‌ای جبران‌ناپذیر؛ به دلیل اینکه طی این یک دهه نیروهایی که در این دانشگاه‌ها و مراکز آموزش تربیت شدند و امروز هم اکثرا دارای مدرک هستند، آموزش‌های آن‌ها ناکارآمد و نامناسب بوده و با استانداردهای بین‌المللی و یا شرایط بومی فرهنگی مشهد مطابقت ندارد.

وی اضافه کرد: بنابراین گردشگران حرفه‌ای که عمدتا از کشورهای اروپایی و آمریکا به کشور ما سفر می‌کنند و حتی گردشگران کشورهای عربی به دلیل مراودات زیادی که طی دهه گذشته با کشورهای اروپایی و آمریکایی پیدا کرده‌اند به ضعف و ناکارآمدی نیروی انسانی در گردشگری شهر مشهد اذعان می‌کنند.

وی مطرح کرد: این موضوع در زمانی که مشهد در پیک گردشگری است، ملموس‌تر و جلوه بیشتری پیدا می‌کند. ورود سرمایه‌گذارانی که صرفا برای توسعه سرمایه و ثروت خود به این عرصه وارد شدند هیچ کدام دغدغه گردشگری و تاسیسات وابسته به آن و ایجاد چرخه مناسب برای پرورش نیروی انسانی مناسب و کافی را نداشتند.

این فعال گردشگری خاطرنشان کرد: عدم وجود محتوا و کتاب‌های مناسب که نیازمند آن بود تا سرمایه‌داران بر روی آن سرمایه‌گذاری کنند و نبود رفرنس‌های مناسبی که می‌بایست به صورت ترجمان از کشورهای موفق در زمینه گردشگری و مهمان‌نوازی، تولید محتوا و ایجاد استاندارد می‌کرد و نیز عدم در اختیار گذاشتن فضاهای کارگاهی کافی از سوی تاسیسات گردشگری که این افراد مالک آن بودند به جهت آموزش در زمینه کارورزی و کاربینی برای دانش‌آموزان، دانشجویان و فراگیران علاقه‌مند به این رشته‌ها و استفاده ابزاری از کارورزان به عنوان نیروی رایگان و نه نیروی تحت آموزش آسیب دیگری بود که این اشخاص به آموزش گردشگری و میهمان‌نوازی مشهد زدند.

وی افزود: منابع آموزشی معتبر و کم بودن تعداد اساتید واقعی و عالم در این صنعت به جهت انتقال علم و مفاهیم علوم گردشگری سبب شد تا برخی از اساتید دانشگاهی از رشته‌ها و علوم دیگر نیز به همان خیال خام سرمایه‌داران که گردشگری را رشته‌ای آسان، بی‌ارزش و قابل تدریس برای همه می‌دانستند به عرصه آموزش این صنعت وارد شوند تا آسیبی دیگر این بار نه از سوی سرمایه‌گذاران بلکه از سوی جامعه دانشگاهی به علوم گردشگری وارد شود و همان تعداد کم استادان قابل و عالم این رشته را به کنج عزلت بفرستند.

انتهای پیام