کلماتی که هر کارمندی دوست دارد بشنود: به تو نیاز داریم!

اعطای جایگاه شغلی به کارمندان، می‌تواند تأثیر بیشتر از قدردانی و تکریم آن‌ها داشته باشد. از منظر علوم اجتماعی، جایگاه و موقعیت همه‌چیز است! به‌عبارت دیگر، به باور متخصصان این حوزه، موقعیت و جایگاه، قدرتمندترین محرکی است که می‌تواند به‌صورت مستقیم روی رفتار انسان‌ها تأثیر داشته باشد. میل به جایگاه و موقعیت بالاتر (در هر بُعد از زندگی) را می‌توان یک پله از تمام امیال آگاهانه انسانی بالاتر دانست.

در دنیای کسب‌وکار، قدردانی را می‌توان نوعی آگاهی دانست، اما موقعیت و جایگاه نوعی «احساس تعلق» به‌حساب می‌آیند. قدردانی‌کردن نوعی بازخورد مثبت از جانب کارفرما است، اما اعطای جایگاه معنایی بسیار فراتر دارد. با اعطای جایگاه، کارفرما در حقیقت به کارمند می‌گوید که ما به تو نیاز داریم. در این مطلب از چطور با ما همراه باشید تا بیشتر درباره اهمیت این موضوع بخوانیم.

جایگاه و موقعیت در هرم مازلو

واژه Status را می‌توان به اشکال مختلفی ترجمه کرد؛ جایگاه، موقعیت، مقام، منصب و حتی پُست. همگی این‌ها واژه‌های هم‌معنی با یکدیگر هستند که می‌توانیم در این مطلب از آن‌ها استفاده کنیم. برای درک بهتر موقعیت و جایگاه در کسب‌وکار، ابتدا بگذارید که نگاهی به هرم مازلو داشته باشیم. در هرم مازلو، سلسله‌مراتب نیازهای انسانی ما طبقه‌بندی شده است. اهمیت وضعیت و جایگاه را می‌توان در تمام دسته‌بندی‌های این هرم مشاهده کرد.

از نیازهای فیزیولوژیکی انسان گرفته تا نیاز به امنیت، ارتباط، احترام و حتی خودشکوفایی، در همه ابعاد، Status جایگاه ویژه خودش را دارد. جایگاه و موقعیت، می‌تواند دلیل اصلی و چرایی تمام رفتارها و تصمیمات ما باشد. علی‌رغم تمام این‌ها، شکاف بزرگی بین نقش جایگاه و موقعیت در زندگی ما و میزان درک ما از آن وجود دارد. دلیل اصلی این شکاف نیز آن است که اندازه‌گیری موقعیت و جایگاه، خیلی از اوقات غیرممکن است. موقعیت و جایگاه پویاتر از آن است که بتوان آن را اندازه‌گیری کرد.

تمام این موارد در نهایت باعث شده که به جایگاه و موقعیت، آن‌طور که لازم است توجه نشود؛ نه از نظر آکادمیک و نه از نظر تفکر رهبری کسب‌وکار. بسیاری از کسب‌وکارها زمان، انرژی و هزینه زیادی را صرف می‌کنند تا بتوانند به بهترین شکل روی مواردی همچون رهبری، انگیزه و تعامل کارمندان مطالعه کنند، اما Status همیشه از این میزان توجه محروم بوده است؛ غافل از آنکه «موقعیت» قوی‌ترین محرک در سلامت روان و عملکرد کارکنان است.

موقعیت یا جایگاه به چه معناست؟

حالا که از نقش و اهمیت موقعیت در کسب‌وکار آگاه شده‌ایم، بد نیست که بیشتر با معنای آن آشنا شویم تا بتوانیم بیشتر آن را درک کنیم. خیلی از افراد گمان می‌کنند «موقعیت» یا جایگاه (Status) تنها در قشر مرفه جامعه وجود دارد و به آن‌ها تعلق می‌گیرد. اما مقام و موقعیت را می‌توان در گوشه‌گوشه زندگی پیدا کرد؛ موقعیت همه‌جا وجود دارد، در تیم‌های ورزشی، در مدارس و دانشگاه و البته در دنیای کسب‌وکار.

اگر در شرکتی مشغول به کار باشید، بدون شک می‌توانید جایگاه و موقعیت‌های مختلفی را در آن شاهد باشید. تصور کنید که جامعه یا هر بستر دیگری (مثلاً تیم شما در محیط کسب‌وکار) شبیه به یک نردبان یا راه‌پله است. پله‌ای که شما روی آن ایستاده‌اید، در حقیقت «موقعیت» و «جایگاه» شما است. جایگاه شما نسبت به دیگر افراد حاضر در آن راه‌پله سنجیده می‌شود. از ابتدای تمدن بشر تا به همین امروز، Status وجود داشته و خواهد داشت.

خوب یا بد، موقعیت و جایگاه را می‌توان ابزاری برای ارزیابی وضعیت انسان‌ها دانست. با عملکرد خود را موقعیتی که داریم می‌سنجیم و به کمک آن بررسی می‌کنیم که از چه افرادی می‌توانیم در زندگی کمک بگیریم. در کنار ثروت و قدرت، جایگاه را می‌توان از دیگر شاخصه‌های مهم رتبه‌بندی انسان‌ها در جامعه دانست. موقعیت یا جایگاه را می‌توان با مفاهیم انتزاعی دیگری نیز شرح داد؛ برای مثال، احترام، شرافت، حیثیت و شهرت از جمله همین مفاهیم انتزاعی هستند که می‌توانند موقعیت را به‌نوعی تعریف کنند.

آیا موقعیت بالاتر، همیشه بهتر است؟

باید توجه داشت که موقعیت و جایگاه، لزوماً به معنای بالاتر بودن از دیگران نیست. گاهی اوقات جایگاه بالاتر امتیاز خاصی را برای صاحبش به همراه ندارد. برای مثال، تیم فوتبال آمریکایی NFL را در نظر بگیرید. بالاترین جایگاه در این تیم، برای بازیکنان خط حمله است؛ اما آن‌ها نه‌تنها کمتر از بقیه بازیکنان شناخته شده‌اند، بلکه بیشتر در معرض آسیب نیز قرار دارند.

موقعیت یا جایگاه را می‌توان مفهومی سیال دانست؛ موقعیت هم در داخل جوامع وجود دارد و هم بین آن‌ها. موقعیت را می‌توان شبیه به یک وضعیت آنتروپی در نظر گرفت؛ هر چیزی ممکن هر زمانی رخ دهد و کل بازی را تغییر دهد!

باور اشتباهی که درباره موقعیت یا جایگاه وجود دارد، آن است که خیلی‌ها فکر می‌کنند Status باید به‌صورت سلسله‌مراتبی باشد. درحالی‌که چنین چیزی واقعیت ندارد. با این اوصاف، مثالی که پیش‌تر درباره مفهوم موقعیت برایتان ذکر کردیم، نقض می‌شود. بهتر آن است که موقعیت را مانند یک صف، به شکل خطی در نظر بگیریم. هرچند که موقعیت را می‌توان به یک صف خطی تشبیه کرد، اما این خط تنها یک ردیف ندارد و بیشتر از آن است.

جنگ بر سر موقعیت در دنیای کسب‌وکار

چنان که آمار و مطالعات نشان می‌دهد، تلاش برای رسیدن به موقعیت و جایگاه بالاتر در شرکت‌های آمریکایی، دست‌کمی از جنگ و خون‌ریزی ندارد! در کشور خودمان هم اوضاع اگر بدتر نباشد، بهتر هم نیست. ازآن‌جایی‌که از یک‌سو جاه‌طلبی کارمندان روزبه‌روز بیشتر می‌شود و از سوی دیگر، مناصب بالاتر نیز به همان اندازه کاهش می‌یابد، بدیهی است که چنین رقابتی بسیار سنگین باشد.

از آن‌جایی‌که صعود یک نفر به معنای سقوط دیگری است، خیلی‌ها باور دارند که این رقابت چندان منصفانه نیست. بیایید با هم ببینیم که چرا این ادعا نادرست است. باثبات‌ترین جایگاه و موقعیتی که می‌توانید در دنیای کسب‌وکار به دست آورید، جایگاهی است که در آن برای دیگران جایگاه فراهم کنید؛ جایگاه‌هایی که خودشان به‌تنهایی نمی‌توانستند به آن دست پیدا کنند.

در نتیجه، اگر برای دیگران جایگاه فراهم کنید، کارمندان عاشق شما خواهند شد. در نتیجه، بیشتر برایتان کار خواهند کرد تا جایگاه شما مستحکم‌تر شود، توسعه یابد و ارزشمندتر از قبل شود. اگر پیش‌تر شاهد چنین چیزی بوده باشید، خوب می‌دانید که لازم نیست در شرکت شما، تنها یک نردبان برای کسب جایگاه بالاتر وجود داشته باشد. (که می‌تواند موجب رقابت‌های ناسالم شود.)

بازی کسب موقعیت در کسب‌وکار می‌تواند همانند اقیانوس باشد، همه را در بر بگیرد و مانند جذر و مد آب، همه را هم‌زمان بالا ببرد. حالا این سؤال پیش می‌آید که چطور می‌توان چنین فضایی را ایجاد کرد؟ ایجاد چنین بستری به چیزی بیشتر از تقدیر و افزایش اعتمادبه‌نفس کارکنان نیاز دارد. باید فضایی منحصربه‌فرد برای هر یک از کارکنان ایجاد کرد که به آن احساس تعلق داشته باشند.

ایجاد جایگاه برای کارمندان با داستان‌سرایی

متخصصان بر این باور هستند که برای حفظ تعامل کارمندان در محیط کار، حداقل باید هفته‌ای یک مرتبه از آن‌ها قدردانی کرد. اعطای جایگاه را می‌توان را همان قدردانی اما با دُز بیشتر دانست. کارفرماهایی که بدانند چطور می‌توان قدردانی را به اعطای جایگاه تبدیل کرد و آن‌ها را با یکدیگر درآمیخت، بدون شک از نتایج آن شگفت‌زده خواهند شد.

به‌عبارت دیگر، بهتر است به‌جای تمرکز روی دستاوردهای کارمند، روی نقش و جایگاه او در محیط کار تمرکز کنیم. داستان‌سرایی می‌تواند ابزار خوبی برای این تغییر در تمرکز باشد. داستان‌هایی که تعریف می‌کنیم باید هم بر گذشته کارمند دلالت داشته باشند و هم بر آینده او. همچنین، در این میان باید اطمینان داشته باشیم که برای هر نقش، یک جایگاه ویژه نیز وجود دارد؛ درست مانند هر گروه موفق دیگری. برای اینکه بتوان در محیط کار جایگاه ایجاد کرد و آن را به کارمند اعطا کرد، دو راهکار وجود دارد:

۱- ایجاد و اعطای جایگاه به‌صورت جداگانه

عنصر اصلی در این روش همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، داستان‌سرایی است. در این روش، مدیر باید داستانی ببافد که در آن از دستاوردهای گذشته هر یک از کارمند، به‌ شکلی متفاوت و منحصربه‌فرد تقدیر کند. این قدردانی باید در قالب داستان انجام شود. مثال‌هایی که در ادامه برایتان مطرح می‌کنیم، می‌تواند به شما کمک کند:

• قدردانی: شما به روش‌های ارزشمندی به شرکت ما کمک کردید.
• اعطای جایگاه: شما عصای دست این شرکت هستید.
• قدردانی: به‌عنوان مدیر پروژه کارتان را بسیار خوب انجام دادید.
• اعطای جایگاه: شرکت ما مثل کشتی است و شما بهترین ناخدا برایش هستید.
• قدردانی: شما روحیه این تیم را بسیار بالا بردید.
• اعطای جایگاه: بدون شما چرخ شرکت ما نمی‌چرخید.

۲- ایجاد و اعطای جایگاه در قالب تیم

برای اعطای جایگاه در قالب تیم، لازم باز هم لازم است که از داستان‌سرایی استفاده کنید. در این روش، باید از جایگاه‌ها و نقش‌های استعاری به کارکنان خود اعطا کنید. در این راستا می‌توانید از تاریخ، فرهنگ، حکایت‌های قدیمی و حتی کهن‌الگوها و کلیشه‌های شناخته‌شده استفاده کنید. برای مثال، می‌توانید تیم خود را به یک تیم فوتبال تشبیه کنید:

• به متخصص IT بگویید: تو دروازه‌بان تیم ما هستی و ما را از بدبختی نجات می‌دهی!
• به مسئول ارتباط با مشتری بگویید: تو خط دفاع تیم هستی، از بزرگ‌شدن مشکلات جلوگیری می‌کند!
• به مدیر محصول بگویید: تو هافبکی، بسته به موقعیت یا در خط دفاعی (بخش ارتباط با مشتری) یا در خط حمله (بخش فروش)!
• به مسئول فروش بگویید: تو در تیم ما نقش مهاجم را داری، برد ما به تو بستگی دارد!
• به کل تیم بگویید: پیروزی و شکست ما به این بستگی دارد که هر یک از شما بازیکنان تیم نقش خودش را به بهترین شکل انجام دهد. ما باید به هم اعتماد کنیم و بی‌بروبرگرد خواهیم برد، حاضرید که خودتان را ثابت کنید؟!

شما چه تجربه‌ای از اعطای جایگاه دارید؟

اعطای جایگاه به‌جای قدردانی خشک‌وخالی، هم برای کارمند و هم برای کارفرما سودمند است. اعطای جایگاه به کارمند نه‌تنها تصویر ذهنی کارمند را بهبود می‌بخشد، بلکه به او احساس امنیت نیز می‌دهد. هرچند که اعطای جایگاه چالش‌های بیشتری برای کارفرما به همراه دارد، اما سوددهی آن هم چندبرابر بیشتر از قدردانی و تشکرهای ساده است.

در این مطلب از مجله چطور برای شما از تفاوت‌های میان قدردانی در کسب‌وکار و اعطای جایگاه به کارمندان صحبت کردیم. دیدیم که نیاز به جایگاه و موقعیت چقدر مهم است و چطور می‌توان با کمک داستان‌سرایی، به کارمندان Status یا جایگاه داد. تابه‌حال شده که به‌عنوان یک کارفرما به کارمندان خود جایگاه اعطا کنید؟ اگر کارمند هستید، اعطای جایگاه چهه تأثیرات مثبت و مهمی برای مسیر زندگی شخصی و حرفه‌ای شما به همراه داشته است؟ پیشاپیش سپاسگزاریم از اینکه تجربیات خود را در این زمینه با ما در میان می‌گذارید.

منبع: psychologytoday

چگونه با مدیر و همکاران خود تعامل موثری داشته باشیم.

چگونه در سازمان خود پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کنیم.